Willem Claesz. Heda
| Data i miejsce urodzenia |
14 grudnia 1594 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 sierpnia 1680 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
Willem Claeszoon Heda (ur. 14 grudnia 1594 w Haarlemie, zm. 24 sierpnia 1680 tamże)[1][2] – holenderski malarz, twórca licznych martwych natur.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem architekta Claesa Pietersza (1558–1632) i siostrzeńcem Cornelisa Claesz. Hedy[a][1][3]. Nazwisko Heda przyjął po babce ze strony matki[1]. W 1616 został członkiem Gwardii Cywilnej św. Jerzego[1]. W 1619 ożenił się z córką piwowara Cornelią Jacobsdr. van Ryck (zm. 1668), z którą miał siedmioro dzieci, m.in. syna Gerrita, który również został malarzem[1][4].
Przed 1631 Willem Heda przystąpił do haarlemskiej gildii św. Łukasza, w której pełnił różne funkcje, w tym dziekana w 1644 i 1652–1653[1][5][6]. Prowadził dużą pracownię; wśród jego uczniów byli m.in. jego syn Gerrit, Maerten Boelema, Arnold van Beresteyn i Hendrick Heerschoop[1][5].
Wydaje się, że Heda był dość zamożny, a jego twórczość cieszyła się dużym zainteresowaniem za jego życia. Dwa jego obrazy były w posiadaniu Rubensa[5][7]. Poza malarstwem Heda zajmował się także browarnictwem (dzięki koneksjom rodzinnym, w 1667 miał własny browar); uległ też tulipomanii[1].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Specjalnością Hedy były martwe natury śniadaniowe, przedstawiające suto zastawione stoły z elementami posiłków i naczyń stołowych. Pomimo ograniczonej tematyki i nieuniknionej powtarzalności tematów, Hedzie udało się osiągnąć indywidualny wyraz każdego obrazu. W swoich martwych naturach eksperymentował zarówno z formatem pionowym, jak i bardziej konwencjonalnym formatem poziomym[5][6]. Jego kompozycje są prawie monochromatyczne, w odcieniach szarości i brązów, z zielonkawymi i srebrzystymi tonami[6]. Artysta stosował równowagę cienia i światła, podkreślając refleksy na malowanych przedmiotach, zwłaszcza na szkle i metalu[5][6]. Malował głównie na desce, ale też na płótnie[5]. Używał farb laserunkowych, koncentrując się na perfekcyjnym oddawaniu szczegółów i swoistej dla niego atmosfery intymności.
Dwie z jego martwych natur mają tła pejzażowe, ale wydaje się prawdopodobne, że te pejzaże są późniejszymi dodatkami[5]. Artyście przypisuje się także niektóre portrety[5][7], studia figuralne[5] oraz sceny historyczne[7]. Jego syn, Gerrit, malował martwe natury tak podobne do martwych natur swojego ojca, że ich prace często były mylone, np. Martwa natura z nautilusem (1641)[5][8].
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Vanitas – 1628, Museum Bredius, Haga
- Martwa natura z cytryną – 1631, Berlin
- Śniadanie z plackiem jeżynowym – 1631, Drezno
- Ciasto z owocami morwy – 1631
- Martwa natura z ostrygami – 1634, Rotterdam
- Szkło i złoty puchar – 1634
- Martwa natura ze złotym pucharem – 1635, olej na płótnie, 88 × 113 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
- Martwa natura – 1637, olej na desce, 62 × 84 cm, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków
- Złota czara, Kraby i tytoń – 1637
- Martwa natura z przewróconym kielichem – 1637, Paryż
- Deser – 1637, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Śniadanie z szynką, Pasztet z oliwkami, Śniadanie z homarem – 1648, Ermitaż, Petersburg
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Willem Claesz. Heda [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2024-05-14] (ang. • niderl.).
- ↑ Heda, Willem Claesz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-05-14].
- ↑ Cornelis Claesz. Heda [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2024-05-14] (ang. • niderl.).
- ↑ Gerret Willemsz. Heda [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2024-05-15] (ang. • niderl.).
- ↑ a b c d e f g h i j k H.G. Dijk-Koekoek, Jennifer Wu, Heda, Willem (Claesz.), Oxford Art Online. Grove Art Online, 9 sierpnia 2023, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.article.T037146 [dostęp 2024-05-14] (ang.).
- ↑ a b c d e Maciej Monkiewicz, Heda, Willem Claesz., [w:] Robert Genaille, Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 163–164, ISBN 83-221-0686-6 (pol.).
- ↑ a b c d Heda, Willem Claesz., Benezit Dictionary of Artists, 31 października 2011, DOI: 10.1093/benz/9780199773787.article.B00085169 [dostęp 2024-05-14] (ang.).
- ↑ Gerret Willemsz. Heda, Martwa natura z nautilusem [online], Cyfrowe Muzeum Narodowe w Warszawie [dostęp 2024-05-15].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Chudzikowski: Holenderska i flamandzka martwa natura XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Sztuka, 1954, s. 37–41.
- Ian Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 310. ISBN 83-213-4157-8.