Willa Moritza Cohna we Wrocławiu
nr rej. A/1517 z 12.01.2010 | |
Willa Moritza Cohna | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres |
Powstańców Śląskich 202 |
Typ budynku |
willa |
Kondygnacje |
dwie |
Ukończenie budowy |
1905 |
Położenie na mapie Polski | |
51,078008°N 17,008405°E/51,078008 17,008405 |
Willa Moritza Cohna – willa znajdująca się przy ulicy Powstańców Śląskich 202 we Wrocławiu.
Historia posesji i kamienicy
[edytuj | edytuj kod]Budynek wolnostojący został wzniesiony na działce znajdującej się przy zachodniej granicy Parku Południowego, przy dawnej ulicy Kaiser Wilhelmstrasse (obecnie Powstańców Śląskich), od której oddzielało go założenie ogrodowe[1]. Od południa graniczy z dawną willą Schellera. Osiedle Borek, w granicach którego znajduje się willa Moritza Cohna, zostało przyłączone do miasta Wrocław w 1897 roku, a ulica Kaiser Wilhelmstrasse stawała się jedną z najbardziej reprezentatywną ulicą miasta, przy której wznoszono okazałe wille i kamienice[1]. Po wschodniej stronie ulicy znajdował się Park Południowy założony w 1892 roku[1][2].
O prestiżu budynku, jak i zamożności właściciela może świadczyć fakt, że willa została zaprojektowana przez braci Ehrlichów, wrocławskich architektów żydowskiego pochodzenia, będących bardzo popularnych w kręgach żydowskich inwestorów. Jego zleceniodawcą był bankier i kupiec Moritz Cohn (1856–1941)[3], współwłaściciel firmy "Geschwister Trautner Nachfolger", której produkty sprzedawane były w ich domu handlowm "Trautner", mieszczącym się w kamienicy nr 49 przy wrocławskim rynku[1].
Willa została zaprojektowana w 1905 roku. Według Marty Kowalskiej willa należała do właściciela Moritza Cohna do 1945 roku[2], jednakże z innych źródeł wynika, że Cohn w 1939 roku wraz z rodziną wyemigrował do Ameryki Południowej, do Buenos Aires gdzie zmarł w 1941 roku[4][5]. Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku willa miała kilku właścicieli, a jej wnętrza zostały podzielona na kilka mieszkań.
Opis architektoniczny
[edytuj | edytuj kod]Willa została wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, w trzytraktowym układzie wnętrz. W środkowym trakcie zaprojektowano duży hol z otwartą klatką schodową połączoną sienią z wejściem głównym do budynku znajdującym się w północnej fasadzie[1]. Klatka była drewniana trójbiegowa z barierką tralkową[2]. Na zewnątrz budynku znajdowała się druga klatka pomocnicza o metalowej konstrukcji i drewnianych stopniach. Pierwotnie łączyła wszystkie kondygnacje, po przebudowach łączy przyziemie z parterem i I kondygnację z poddaszem[2]. W trakcie frontowym znajdowała się jadalnia z werandą oraz sąsiadująca z nią kuchnia oraz pomieszczenia pomocnicze. W trakcie tylnym umieszczony był pokój dzienny i bawialnia dla dzieci, a oba pomieszczenia miały wspólny taras o zaokrąglonych narożach z zejściem do ogrodu[1][2]. Na drugiej kondygnacji, częściowo ukrytej pod dachem, znajdowały się pomieszczenia sypialne, łazienka pokój guwernantki i pokój gościnny; w sutenerze znajdowały się pomieszczenia gospodarcze oraz mieszkanie portiera[1].
Bryła budynku jest nieregularna, nakrytą obszernym dachem mansardowym z łukowo wygiętymi liniami okapów naczółków. W połaciach dachu znajdują się różnej wielkości i kształtów lukarny. Do budynku dołączono kilka dobudówek, m.in. od strony północnej dobudowano sień wejściową, w części dachowej wykonaną z drewna nakrytą również dachem mansardowym. Od strony frontowej dobudowano werandę zadaszoną drewnianymi balkonami, do których dostęp jest z pokoi na poddaszu[1]. Zachodnia fasada wzbogacona jest tarasem otoczonym murowaną balustradą. Ponadto w elewacji widoczne są wykusze okienne: na pierwszej kondygnacji jedno zarysowane na planie łuku, a na drugiej dwa trójboczne wykusze oświetlające pokoje[1]. W elewacji południowej znajduje się owalny wykusz z oknem o kształcie inspirowanym tradycyjnym oknem termalnym[a][1]. Budynek w swojej formie mieszał style klasycyzmu i naradzającego się wówczas modernizmu i nawiązywał do wiejskiego budownictwa "rodzimego"[1] typu Landhaus[2]. Domy tego typu powstawały głównie na osiedlu Borek, Zacisze i Karłowice[2].
Po 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]Kamienica przetrwała działania wojenne w 1945 roku. Została zamieszkana przez kilka rodzin. m.in. przez wrocławską malarkę Teresę Buczyńską (od 1974 roku)[6]. Z okresu przedwojennego zachowała się oryginalna stolarka oraz dekoracje sztukatorskie na sufitach[7]. W 2012 roku elewacja willi została odnowiona. Obecnie główna siedziba konsorcjum Delta Security Group (Delta Security Sp. z o.o., Delta Business Service Sp. z o.o, European Security Academy, E.S.A. Consulting).
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Półkoliste okno z dwoma pionowymi słupkami, rozdzielające okno na trzy pola
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Tomaszewicz 2019 ↓, s. 454.
- ↑ a b c d e f g Marta Kowalska, Narodowy Instytut Dziedzictwa: Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego. Wrocław ul. Powstańców Śląskich202. zabytek.pl, 2009. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ Zdjęcie
- ↑ Moritz Cohn
- ↑ Corden 2018 ↓, s. 8.
- ↑ Wywiad z malarką
- ↑ Harasimowicz (red.) 1998 ↓, s. 107.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- [1]Agnieszka Tomaszewicz: Wrocławskie wille i osiedla willowe doby historyzmu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2019.