Wikipedysta:Czeleng/PZL-11G Kobuz

PZL P-11 g Kobuz

Projekt modyfikacji P-11 został opracowany przez inż. Wsiewołoda Jakimiuka pod oznaczeniem P-X (iks). Powstał na skutek konieczności zagospodarowania części z 300 sztuk silników PZL-WS Mercury VIII pozostałych po nieudanym projekcie z samolotem PZL. 50 Jastrząb. Polegał on na przystosowaniu kadłuba płatowca P-11 do silnika Mercury VIII i zastosowania skrzydeł z samolotu P-24 z czterema k.m. Zamierzano też dodać dodatkowo 2 k.m. w kadłubie ale kosztem zmniejszenia zapasu paliwa albo ograniczenia liczby nabojów na k.m. Decyzja o budowie prototypu zapadła w Kwietniu 1939 roku w oparciu o liczne elementy z projektu P-X. Do budowy prototypu wykorzystano kadłub seryjnego P-11c i skrzydła P-24. Zespól napędowy był z PZL-50. Kabina pilota była ja w P-24, zbudowana z pleksiglasu. Planowano montowanie seryjnych samolotów w Podlaskiej Wytwórni Samolotów, podporządkowanej PZL WP. W Maju 1939 roku została skierowana grupa pracowników biura technicznego PWS w celu opracowania dokumentacji seryjnych P-11 g Kobuz. Byli to między innymi Inż. Józef Medwecki, technicy Janusz Brandys, J. Piotrowski. Prototyp został ukończony i oblatany w Sierpniu 1939 roku przez pilota Kazimierza Kulę. Bolesław Orliński dokonał lotów porównawczych z Jastrzębiem około 17 Sierpnia 1939 roku. Porównanie wypadło na korzyść Kobuza i obecny przy próbach dyrektor PWS, inż. Roman Rosinkiewicz, otrzymał na lotnisku od ppłk Wacława Makowskiego, Z-cy Dowódcy Lotnictwa polecenie przystąpienia do budowy serii próbnej 30 Kobuzów w czasie tak szybkim, jak to by było możliwe. Do przeróbki i montażu płatowców zamierzano wykorzystać posiadane gotowe półskorupowe partie nowych i z rozbiórki skasowanych samolotów kadłubów zapasowych znajdujących się w magazynach składnic i parków. Na podstawie zarządzonej inwentaryzacji części zapasowych P-11, nadających się do tego celu, Kierownictwo Zaopatrzenia Lotnictwa w Czerwcu 1939 roku ustaliło liczbę 30 egzemplarzy dla pierwszej serii przerabianych i montowanych w PWS. Całkowite potrzeby produkcyjne oszacowano na 90 do 100 P-11g. Pozostałe samoloty miały być budowane jako nowe. Po zawieszeniu produkcji samolotu PZL- 46 Sum na przełomie Lipca i Sierpnia 1939 roku, główny konstruktor inż. Stanisław Prauss ze zespołem Pracowników Biura Konstrukcyjnego PZL sporządzali zestawienie materiałowe w celu wyliczenia, ile Kobuzów da się wytworzyć z materiałów lotniczych zgromadzonych dla Suma. Spodziewano się szybkiego uruchomienia produkcji serii płatowców P-11g.

Użycie bojowe.

1 Września 1939 roku jedyny latający prototyp Kobuza pilot Bolesław Orliński ewakuował z wytwórni na Okęciu do Popowa Kościelnego. Następnie 6 Września 1939 roku odprowadził go do Lwowa z międzylądowaniem w Lublinie. Po bombardowaniu lotniska Skniłów we Lwowie samolot został ewakuowany na lotnisko koło Gródka Jagiellońskiego. 12 Września 1939 roku dokonano następnego przelotu do Wielicka koło Kowla. Pilotem był inż. Jerzy Widawski. Lądując na zatłoczonym lotnisku, przepełnionym ewakuowanymi samolotami i przebywającą tam 17 EB, Kobuz uderzył o prototyp Suma, nie odnosząc istotnych uszkodzeń. Od 12 Września 1939 roku w Wielicku zaimprowizowano klucz myśliwski OPL składający się z trzech P-7a ewakuowanych z Ułęża, do którego dołączono Kobuza. Dowódcą klucza był kpt. pil. Piotr Łaguna. Kobuz został przydzielony por. pil. Henrykowi Szczęsnemu – instruktorowi Wyższej Szkoły Pilotów w Ułężu. Por. Szczęsny startując na nim w dniach 14 i 15 Września 1939 roku zestrzelił dwa bombowce He 111. W drugiej walce powietrznej pilot został ranny w nogę odłamkami metalu, które również uszkodziły przewody pneumatyczne do przeładowywania k.m. Samolot prawdopodobnie został na lotnisku w Wielicku zajętym przez wojska sowieckie.

Ocena konstrukcji według inż. Jerzego Widawskiego.

Samolot posiadał silnik o podobnej mocy co P-24 ale przy mniejszym obciążeniu jednostkowym powierzchni nośnej, miał łatwy start i dobre wznoszenie, podobnie dużą prędkość w ustalonym locie poziomym. Był bardzo zwrotny, lądowanie łatwe, dobieg krótki.

Konstrukcja.

Jednosilnikowy, jednomiejscowy górnopłat zastrzałowy z podwoziem stałym. Płat- o podwójnym wzniosie, mewi według patentu PZL. Samolot myśliwski o konstrukcji całkowicie metalowej. Konstrukcja płatowca jak w P-11c z szeregiem zmian opisanych w projekcie P-X. Napęd- silnik w prototypie Bristol Mercury VIII, w samolotach seryjnych przewidziany PZL Mercury VIII, gwiazdowy, 9-cylindrowy, chłodzony powietrzem ze sprężarki i reduktorem o mocy startowej 512/534 kW (695/725 KM) i maksymalnej 596/618 kW (810/840 KM) na wysokości 4267 m. Rozrusznik Avia. Uzbrojenie- prototypu: 4 skrzydłowe k.m. PWU FK wa. 36 kal. 7.92mm. Wyposażenie- radiostacja pokładowa, inhalator, instalacja gaśnicza, rakietnica. Dane techniczne:

Wymiary: rozpiętość 10,72 m, długość 7,55 m, wysokość 2,75 m, powierzchnia nośna 17,9 m. kw.

Masy: własna ok. 1200 kg, użyteczna 450 kg, całkowita 1650 kg. Osiągi: prędkość maksymalna 390 km/h na wysokości 4000 m, prędkość lądowania 110 km/h. Współczynnik obciążenia niszczącego n = 16.

Źródło: A. Morgała „Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939” Wyd. Bellona 2014; s. 94-96.