Vellozia
 Vellozia tertia | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Vellozioideae | ||
| Rodzaj |
Vellozia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Vellozia Vand. Fl. Lusit. Bras. Spec.: 32 (1788) | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Vellozia candida J.C. Mikan[3]. | |||
| Synonimy | |||
| |||
Vellozia Vand. – rodzaj kserofitycznych roślin z rodziny Velloziaceae, obejmujący 143 gatunki, występujące w Ameryce Południowej, od Panamy do Brazylii[4].
Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć José Mariano de la Conceicão Velloso, żyjącego w latach 1742–1811 mnicha i botanika, edytora prac Domenico Vandelli'ego o brazylijskich Velloziaceae[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Krzewy osiągające wysokość do 6 metrów.
- Łodyga
- Zdrewniała, włóknista, rozgałęziona, cylindryczna lub trójkątna w przekroju, pokryta starymi nasadami liści, wzniesiona i naziemna[6]. Jedynie w przypadku Vellozia crinita łodyga jest płożąca i podziemna[7].
- Liście
- Położone rozetkowo w trzech pionowych rzędach na szczycie łodygi i jej rozgałęzień. Blaszki liściowe równowąskie, grzbietobrzuszne, całobrzegie, rzadziej ząbkowane, z czasem odchylające się, trwałe lub obumierające[6].
- Kwiaty
- Promieniste, obupłciowe, wyrastające wierzchołkowo na łodydze. Hypancjum długości zalążni lub wielokrotnie od niej dłuższe. Okwiat sześciolistkowy. Listki okwiatu położone w dwóch okółkach, zrośnięte w rurkę. Koronowate wyrostki, szerokie, płaskie, zwykle dwuklapowe, wolne lub zrośnięte w rurkę. Pręciki o cylindrycznych, zwężających się nitkach. Zalążnia trójkomorowa, często spłaszczona wierzchołkowo. Szyjka słupka wydłużona, przechodząca w 3 poziome lub nieco odchylone, prawie okrągłe, zbiegające się wierzchołkowo znamiona. W każdej komorze zalążni powstają dwa łożyska. Septalne miodniki położone są w ścianach zalążni[6].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]- Rozwój
- Wieloletnie fanerofity, rzadziej chamefity, kserofity. Rośliny z tego rodzaju są pojkilohydryczne[8] i całkowicie odporne na wysuszenie tkanek[9]. Vellozia są zapylane przez kolibry[10] oraz miesierki[11].
- Interakcje z innymi gatunkami
- Dwa brazylijskie gatunki storczyków: Pseudolaelia vellozicola i Constantia cipoensis występują jedynie na forofitach z rodzaju Vellozia[12].
- Cechy fitochemiczne
- W tkankach Vellozia compacta obecne są diterpeny trójcykliczne[13], z kolei w tkankach V. coronata i V. nazuzae obecne są cytotoksyczne naftoflawony[14]. W wakuolach liści V. streptophylla występuje kwercetyna[15].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
- Należy do podrodziny Vellozioideae, rodziny Velloziaceae, w rzędzie pandanowców (Pandanales) zaliczanych do jednoliściennych (monocots)[2].
- Gatunki[4]
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Rośliny ozdobne
- Vellozia bahiana jest rośliną ogrodową, uprawianą w krajach tropikalnych, z uwagi na atrakcyjne, lawendowe kwiaty[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2011-02-18].
- ↑ a b c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-18]. (ang.).
- ↑ D. Gledhill: The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 398. ISBN 978-0-521-86645-3.
- ↑ a b c d Klaus Kubitzki: Velloziaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 459-465. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
- ↑ Ruy José Válka Alves i Jiří Kolbek. Vegetation strategy of Vellozia crinita (Velloziaceae). „Biologia”. 65 (2). s. 254-264. DOI: 10.2478/s11756-010-0005-y.
- ↑ G. E. Wickens: Ecophysiology of economic plants in arid and semi-arid land. Berlin ; New York: Springer-Verlag, 1998, s. 121. ISBN 978-3-540-52171-6.
- ↑ Wilhelm Barthlott, Michael Ashdown: The curious world of carnivorous plants: a comprehensive guide to their biology and cultivation. Portland, Or.: Timber Press, 2007, s. 20. ISBN 978-0-88192-792-4.
- ↑ a b c D. J. Mabberley: Mabberley's plant-book: a portable dictionary of plants, their classification and use. Cambridge, UK ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 893. ISBN 978-0-521-82071-4.
- ↑ Claudia Maria Jacobi i Mário César Laboissiérè del Sarto. Pollination of two species of Vellozia (Velloziaceae) from high-altitude quartzitic grasslands, Brazil. „Acta bot. bras.”. 21 (2), s. 325-333, 2007.
- ↑ Jürgen Nieder: Epiphytes and canopy fauna of the Otonga rain forest (Ecuador). T. 2: Results of the Bonn-Quito Epiphyte Project. BoD – Books on Demand, 2001, s. 59. ISBN 978-3-8311-1858-8.
- ↑ Terpenoids and Steroids. Royal Society of Chemistry, 1982, s. 96-97. ISBN 978-0-85186-346-7.
- ↑ Atta-ur Rahman: Studies in natural products chemistry. Amsterdam ; New York: Elsevier, 1988, s. 781. ISBN 978-0-444-51510-0.
- ↑ Anne E. Osbourn, Virginia Lanzotti: Plant-derived natural products: synthesis, function, and application. Dordrecht ; New York: Springer, 2009, s. 241. ISBN 978-0-387-85497-7.
- ↑ Kirsten A. Llamas: Tropical flowering plants: a guide to identification and cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 358. ISBN 0-88192-585-3.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):