Twardzioszek obrożowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
twardzioszek obrożowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Marasmius rotula (Scop.) Fr. Epicr. syst. mycol.: 385 (Uppsala, 1838) | |
Twardzioszek obrożowy (Marasmius rotula (Scop.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny twardzioszkowatych (Marasmiaceae). Gatunek typowy rodzaju Marasmius[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Marasmius, Marasmiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli, nadając mu nazwę Agaricus rotula. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Marasmius[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus rotula Scop. 1772
- Agaricus rotula var. rotula Scop. 1772
- Androsaceus rotula (Scop.) Pat. 1887
- Chamaeceras rotula (Scop.) Kuntze 1898
- Merulius collariatus With. 1796
- Micromphale collariatum (With.) Gray 1821
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako twardzioszek okrągły, i bedłka szpilkowa[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 6–15 mm, kształt półkulisty i głęboko karbowany, wskutek czego podobny jest do foremki do ciasta. Powierzchnia naga o barwie białawej, na środku z ochrowobrązowym wgłębieniem[4]
Białawe, mają regularną tramę, są bardzo szeroko rozstawione. Przy trzonie zrastają się tworząc wokół niego kołnierzyk[5].
Lśniący, nitkowaty o czerwonobrązowej barwie (przy kapeluszu jaśniejszy, przy podstawie czarniawy)[4].
Bardzo cienki, bez zapachu i smaku[6].
- Gatunki podobne
Jest wiele podobnych, drobnych gatunków twardzioszków żyjących na liściach i resztkach drzewnych. Twardzioszka obrożowego dość łatwo można rozpoznać po charakterystycznym kołnierzyku (“obroży”) jaką tworzą jego blaszki wokół trzonu. Podobne są:
- twardzioszek liściolubny (Marasmius epiphyllus). Wyrasta na liściach i ma kapelusz mlecznobiały, bardziej rozpostarty. Starsze kapelusze są pomarszczone. Łatwo odróżnić go po blaszkach, które są bardzo wąskie, niemal żyłkowate[7]
- twardzioszek osikowy (Marasmius tremulae). Bardzo drobny, wyrasta na liściach osiki. Ma inne cechy mikroskopowe (m.in. podstawki dwuzarodnikowe a zarodniki walcowate)[7]
- twardzioszek nalistny (Marasmius bulliardii). Ma barwę beżową lub ochrową, kapelusz półkolisty[7].
- twardzioszek bukowy (Marasmius setaceus). Rośnie na liściach, jest mniejszy, kapelusz w środku ma często żółtawy i różni się cechami mikroskopowymi[8].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie i Ameryce Północnej. Znane są także jego stanowiska w Ameryce Południowej, Środkowej i w Korei[9]. W Europie Środkowej bardzo pospolity[6]. W Polsce również bardzo pospolity[4].
Saprotrof. Występuje na liściach i gałązkach drzew liściastych, czasami również na szczątkach roślinnych częściowo zagrzebanych. Owocniki wytwarza od maja do października, w kępkach lub gromadnie[5][4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2015-10-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 430, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, 134isbn = 978-83-7073-776-4.
- ↑ a b Ewald Gerhardt tytuł=Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, {{{tytuł}}}, Warszawa 2006, s. 194, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, 150, 152isbn = 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b c Na grzyby [online] [dostęp 2015-12-08].
- ↑ A Monograph of Marasmius, Collybia and related genera in Europe. Part 1: Marasmius, Setulipes, Marasmiellus, [w:] V. Antonin, M.E. Noordeloos M.E. 1993, Libri Botanici, t. 8, IHW – Verlag, 1993.
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2015-12-05] (ang.).