Topolno
53°18′00″N 18°16′27″E/53,300000 18,274167| wieś | |
 Kościół parafialny w Topolnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
ok. 27 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
276 |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-120[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CSW |
| SIMC |
0094076 |
Położenie na mapie gminy Pruszcz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świeckiego  | |
| 53°18′00″N 18°16′27″E/53,300000 18,274167[1]
| |
Topolno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Pruszcz. Według spisu powszechnego z 31 marca 2011 roku wieś liczyła 276 mieszkańców[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W Topolnie na przełomie X i XI w. znajdował się gród obronny[4]. Po raz pierwszy było wspomniane w 1239 pod łacińską nazwą Thopulno. W 1309 Topolno przeszło w ręce Krzyżaków i utworzonego przez nich komturstwa świeckiego. W tym czasie było ono własnością rycerską. W XV i XVII wieku duże znaczenie dla miejscowości miał ród Konarskich, którzy pragnęli podnieść rangę Topolna do miasta. Jednak przeciwne tym staraniom było pobliskie Świecie. Rodzina Konarskich sprowadziła do Topolna Paulinów i ufundowała im kościół i klasztor. W latach 1681–1683 wzniesiono sanktuarium pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. W latach 1466–1772 Topolno należało do powiatu świeckiego i województwa pomorskiego. Podczas trwania III wojny północnej[5], na przełomie lat 1703 i 1704, w klasztorze Paulinów w Topolnie miał swoją kwaterę król Szwecji Karol XII, który w pobliżu wsi rozmieścił również na okres zimy swoje wojska[6]. W 1772 w wyniku I rozbioru Polski miejscowość znalazła się w granicach Prus i stan ten trwał aż do 1920, kiedy to znalazło się w granicach niepodległej Polski. W 1939 zaczęła się II wojna światowa, a wraz z nią okupacja niemiecka, która trwała do 1945. Od 1950 miejscowość znajdowała się w województwie bydgoskim. Od 1999 miejscowość należy do województwa kujawsko-pomorskiego[7].
W drugiej połowie XIX wieku w Topolnie i Topolinku dokonano pierwszych odnotowanych odkryć archeologicznych, podczas których odnaleziono wcześniejsze cmentarzyska pradziejowe[4]. Od 2017 roku Bydgoskie Stowarzyszenie Miłośników Historii „Łuczniczka” prowadzi w Topolnie badania archeologiczne w ramach projektu „Ocalić przeszłość Topolna”, w toku których odkryto kilkadziesiąt monet z XVII–XX wieku (½ Stubera z Księstwa Bergu z 1785 roku, szwedzkie 10 ore z 1739 r.), przedmioty z II wojny światowej (nieśmiertelnik, odznaka RAD-u, guziki wojskowe, łuski) oraz fragmenty ceramiki naczyniowej ludności kultury łużyckiej[8]. Najnowszym, i zarazem najstarszym zabytkiem metalowym, jest odkryta w Sylwestra 2022 roku w Topolnie przez "Łuczników" siekierka ze stopu brązu tzw. typu unietyckiego sprzed minimum 3,5 tysiąca lat[9].
Walory przyrodnicze
[edytuj | edytuj kod]
- źródło Św. Rocha uznane w 1991 roku za pomnik przyrody nieożywionej[10], leżące u podstawy Wzgórza Rocha, z niezachowaną kaplicą pod wezwaniem tego świętego; według legend było to miejsce kultu pogańskiego[4].
- Miejscowość leży na terenie Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego
- obszar międzywala zajmują 2 obszary Natura 2000: SOO Solecka Dolina Wisły PLH040003 i OSO Dolina Dolnej Wisły PLB040003[11]
- jezioro rynnowe o powierzchni 10,62 ha, należące do Okręgu PZW w Bydgoszczy[12]
- na terenie wsi znajduje się 5 użytków ekologicznych w formie łąk i pastwisk[13]
- w odległości 2,5 km znajduje się projektowany rezerwat przyrody Parów Cieleszyński.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
- Sanktuarium pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (obecnie kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP) wzniesiony w latach 1681–1683. Zostało ono wybudowane w stylu barokowym. W jego wnętrzu znajdowały się cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz zabytkowe organy pochodzące z okresu budowy świątyni. W 1900 organy wymienione na nowe, ale wykorzystano do ich wykonania ozdobne części starego instrumentu. Wcześniej, bo już w 1744, świątynia otrzymała dzwon, który w Gdańsku odlał ludwisarz Jan Gotfryd Schlaubitz[7]
- Pałac wzniesiony w 1891 przez ówczesnego właściciela Topolna Włodzimierza Kublickiego-Piotuch. Obecnie jest to własność Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej, które prowadzą tam Placówkę Opiekuńczo-Wychowawczą Dom Dziecka[14]
- grodzisko Talerzyk, które do 1034 było grodem obronnym – punkt widokowy na Dolinę Dolnej Wisły[7]; nieopodal winnice i sady z drzewami starych odmian[15].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 248 (Zbrachlin – Topolno – Borówno)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 140056
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1306 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011. GUS. [dostęp 2017-01-03]. (pol.).
- ↑ a b c Agata Szczygielska-Jakubowska: Cenne znalezisko archeologów z Bydgoszczy. Odkrycie przy "Talerzyku". 2023-01-03. [dostęp 2023-01-06].
- ↑ Dzieje Świecia nad Wisłą i jego regionu, praca zbiorowa pod red. K. Jasińskiego, t.1, Wyd. PWN, Warszawa-Poznań-Toruń 1979, s. 248-249, ISBN 83-01-00537-8.
- ↑ Historia parafii w Topolnie. [dostęp 2024-05-09]. (pol.).
- ↑ a b c Turystyka. pruszcz.pl. [dostęp 2012-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-18)]. (pol.).
- ↑ W Topolnie znaleźli monety, masową mogiłę i ślady osadnictwa z epoki brązu [online], Gazeta Pomorska, 7 lipca 2017 [dostęp 2022-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-16] (pol.).
- ↑ Wojciech Mąka, Siekierka sprzed 3,5 tysiąca lat znaleziona pod Bydgoszczą [online], Express Bydgoski, 3 stycznia 2023 [dostęp 2023-03-16] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 roku.
- ↑ Geoportal RDOŚ Bydgoszcz. [dostęp 2012-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-26)]. (pol.).
- ↑ Okręg PZW w Bydgoszczy. [dostęp 2024-04-28]. (pol.).
- ↑ BIP Gmina Pruszcz. [dostęp 2012-11-14]. (pol.).
- ↑ Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej. [dostęp 2024-04-29]. (pol.).
- ↑ Cztery pory roku na Zakolu Dolnej Wisły, 'Między Mostami' edycja IV 2016
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Topolno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 396.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Części wsi |
|
