Temür Kutług
 jarłyk Temür Kutługa | |
| Chan Złotej Ordy | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Dzieci | |
Temür Kutług (?, zm. 1400) – chan Złotej Ordy w latach 1397 do 1400.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Temür Melika, chana Białej Ordy w latach ok. 1376–1377, który został zabity przez Tochtamysza (zm. 1405 albo 1406). Kiedy Tochtamysz walczył z Timurem (1370–1405) Temür Kutług przeszedł na stronę tego ostatniego. Po klęsce Tochtamysza pod Kondurczą w 1391 roku Timur wysłał Temür Kutługa wraz z innym potomkiem Dżocziego Kuncze-ogłanem i emirem Mangytów Edygejem (zm. 1419) by przyprowadzili do niego podległych im ludzi z terenów Białej Ordy, ci jednak szybko zajęli się poszerzaniem swojej własnej władzy w tym regionie. Kiedy w roku 1395 Tochtamysz został pokonany przez Timura w bitwie nad rzeką Terek i całkowicie stracił kontrolę nad Złotą Ordą, zachęcany do tego przez Edygeja Temür Kutług rozpoczął działania mające na celu zdobycie chańskiego tronu. W roku 1396 Tochtamysz zaatakował Krym, rozpoczynając tym samym kampanię mającą na celu ponowne opanowanie terytorium Złotej Ordy. W roku 1398 został jednak pokonany przez Temür Kutługa i uciekł do wielkiego księcia litewskiego Witolda (1401–1430). Temür Kutług domagał się od Witolda wydania Tochtamysza, ten jednak odmówił i wyprawił się przeciwko niemu, rozbijając obóz nad rzeką Worsklą. Według latopisów Temür Kutług miał przerazić się ogromnej armii Witolda i skłaniać się ku zawarciu pokoju. Kiedy do jego armii dołączył Edygej przekonał go jednak do podjęcia walki i ich połączone siły w sierpniu 1399 roku zadały druzgocącą klęskę armii Witolda i Tochtamysza w bitwie nad rzeką Worsklą. Edygej odgrywał dominującą rolę podczas panowania Temür Kutługa, który w dziedzinie polityki zagranicznej pozostawał lojalny w stosunku do Timura. Temür Kutług zmarł w roku 1400. Jego syn, Temür-chan, został krótkotrwałym chanem Złotej Ordy w roku 1411.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Borys Grekow, Aleksander Jakubowski: Złota Orda i Jej Upadek. Warszawa: Książka i Wiedza, 1953.
- István Vásáry: The Jochid realm: the western steppe and Eastern Europe. W: Nicola Di Cosmo, Allen J. Frank, Peter B. Golden: The Cambridge History of Inner Asia: The Chinggisid Age. Cambridge: Cambridge University Press, 2009, s. 67–85. ISBN 0-521-24304-1.
- D. DeWeese: Toktamish. W: P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume X. Leiden: E.J. Brill, 2000, s. 560–563. ISBN 90-04-11211-1.