Przejdź do zawartości

Technet

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Technet
molibden ← technet → ruten
Wygląd
srebrzystoszary
Złota folia z naniesioną warstwą 99Tc
Złota folia z naniesioną warstwą 99Tc
Widmo emisyjne technetu
Widmo emisyjne technetu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

technet, Tc, 43
(łac. technetium)

Grupa, okres, blok

7 (VIIB), 5, d

Stopień utlenienia

IV, VII

Właściwości metaliczne

metal przejściowy

Właściwości tlenków

silnie kwasowe

Masa atomowa

[97][a][2]

Stan skupienia

stały

Gęstość

11,50 g/cm³[1][3]

Temperatura topnienia

2157 °C[1]

Temperatura wrzenia

4265 °C[1]

Numer CAS

7440-26-8

PubChem

23957

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Technet (Tc, łac. technetium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Jest pierwszym otrzymanym sztucznie pierwiastkiem. Nazwa wywodzi się od greckiego słowa τεχνητoς technetos – sztuczny.

Pierwiastek ten otrzymywany jest sztucznie w procesie rozbijania neutronami jąder uranu lub bombardowania lekkimi jądrami izotopów niobu lub molibdenu. Technet jest obok prometu jednym z dwóch pierwiastków o liczbie atomowej mniejszej niż ołów, który nie ma żadnego stabilnego izotopu. Wykazuje podobieństwo do renu. Rozpuszcza się w wodzie królewskiej i w mieszaninie kwasu azotowego z wodą utlenioną[6].

Odkrycie

[edytuj | edytuj kod]
Odrestaurowany niemiecki układ okresowy z lat 1925–1945 (obecnie Politechnika Gdańska) z umieszczonym pierwiastkiem 43, masurium (Ma), opisanym pod tą nazwą w 1925 roku przez naukowców niemieckich, który ostatecznie nazwano technetem[7]

Został otrzymany w 1937 roku przez Emilio Gino Segrè i Carlo Perriera, a w 1947 otrzymał nazwę technet[8]. Dmitr Mendelejew przewidział jego istnienie w swoim układzie okresowym, umieszczając pierwiastek teoretyczny eka-mangan. Od tego czasu poszukiwało go wielu chemików, było kilka raportów o jego odkryciu w rudach innych metali.

Niemieccy badacze Walter Noddack, Ida Tacke i Otto Berg w 1925 bombardowali elektronami minerał kolumbit ((Fe, Mn)(Nb, Ta)
2
O
6
). Po doświadczeniu opublikowali wykrycie nieznanego dotąd pierwiastka o liczbie atomowej 43 na podstawie niejednoznacznych widm (wyraźny sygnał nowego pierwiastka wystąpił jedynie na 28 widmach z 1000 zarejestrowanych, a na 70 otrzymano niejednoznaczny sygnał)[9]. Uczeni nazwali pierwiastek masurium (Ma) (od Mazur, wówczas w Prusach Wschodnich). Uczeni postulowali obecność nowego pierwiastka w minerale i podjęli nieudaną próbę jego wyizolowania[10]. Po ogłoszeniu fiaska, ich odkrycie zostało uznane za błąd[9], choć obecnie przyjmuje się za prawdopodobne, że faktycznie zidentyfikowali naturalnie występujący w niewielkiej ilości technet[11].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

W 1952 roku został zidentyfikowany w widmie niektórych gwiazd typu S[12], co potwierdza, że w procesach nukleosyntezy w gwiazdach mogą powstawać ciężkie pierwiastki poprzez proces wychwytu neutronu[13]. W 1961 roku śladowe ilości naturalnego technetu zostały wykryte w rudach uranu z terenów dzisiejszej Demokratycznej Republiki Konga[14][13], gdzie pierwiastek powstał jako produkt samorzutnych reakcji rozszczepienia uranu.

Wykorzystanie

[edytuj | edytuj kod]

Metastabilny izomer izotopu 99
Tc
, oznaczany 99m
Tc
, jest podstawowym wskaźnikiem wykorzystywanym w medycynie nuklearnej do celów diagnostycznych (np. w kompleksie sestamibi technetu-99m[15]), ponieważ ma krótki okres połowicznego rozpadu (6 godzin), minimalizując napromieniowanie ciała. Nie stwierdzono skutków ubocznych związanych z fizjologią człowieka.

  1. Wartość w nawiasach klamrowych jest liczbą masową najtrwalszego izotopu tego pierwiastka, z uwagi na to, że nie posiada on trwałych izotopów, a tym samym niemożliwe jest wyznaczenie dla niego standardowej względnej masy atomowej. Bezwzględna masa atomowa tego izotopu wynosi: 96,90636 u (97
    Tc
    ). Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-35, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
  3. Technetium: physical properties [online], WebElements Periodic Table [dostęp 2020-04-16].
  4. a b Kramida, A., Ralchenko, Yu., Reader, J., i zespół NIST ASD: NIST Atomic Spectra Database (ver. 5.2). National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, 2014. [dostęp 2015-09-13].
  5. WebElements Periodic Table of the Elements: Technetium – ionization energies data. [dostęp 2010-02-17].
  6. Włodzimerz Kryszewski, Ryszard Marcinkowski: Encyklopedia powszechna. Warszawa: PWN, 1987, s. 453. ISBN 83-01-00004-X.
  7. Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970, s. 282–286.
  8. C. Perrier, E. Segrè, Technetium: The Element of Atomic Number 43, „Nature”, 159 (4027), 1947, s. 24–24, DOI10.1038/159024a0, ISSN 0028-0836 [dostęp 2019-09-15] (ang.).
  9. a b Per. Enghag, Encyclopedia of the elements. Technical data, history, processing, applications, Weinheim: Wiley-VCH, 2004, ISBN 978-3-527-61233-8, OCLC 212131349 [dostęp 2019-09-15].
  10. Oakes, Elizabeth H., 1964-, [w:] Encyclopedia of world scientists, wyd. Rev. ed, New York: Facts on File, 2007, ISBN 978-1-4381-1882-6, OCLC 466364697 [dostęp 2019-09-15].
  11. John T. Armstrong, Technetium, „Chemical & Engineering News”, 81 (36), 2003, s. 110, DOI10.1021/cen-v081n036.p110, ISSN 0009-2347 [dostęp 2019-09-15] (ang.).
  12. Paul W. Merrill. Spectroscopic Observations of Stars of Class S. „Astrophysical Journal”. 116, s. 21–26, 1952. DOI: 10.1086/145589. 
  13. a b Natural occurrence. W: Klaus Schwochau: Technetium: chemistry and radiopharmaceutical applications. 2000, s. 6–9. DOI: 10.1002/9783527613366.ch03. ISBN 978-3-527-61336-6.
  14. Kenna, B.T., Kuroda, P.K. Isolation of naturally occurring technetium. „Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry”. 23 (1), s. 142–144, 1961. DOI: 10.1016/0022-1902(61)80098-5. 
  15. Cristina Bolzati i inni, 99mTc(N)-DBODC(5), a potential radiolabeled probe for SPECT of multidrug resistance: in vitro study, „Journal of Biological Inorganic Chemistry”, 18 (5), 2013, s. 523–538, DOI10.1007/s00775-013-0997-1, PMID23543234.