Tankōbon

Regał z mangami wydanymi w formacie tankōbon

Tankōbon (jap. 単行本; dosł. „niezależnie pojawiająca się książka”) – japoński termin, zapożyczony z klasycznego języka chińskiego, określający książkę, która jest kompletna sama w sobie i nie jest częścią serii (podobnie jak w monografii). Nowoczesne japońskie wydawnictwa czasem używają tego określenia dla tomów, które są częścią serii. Termin może być stosowany dla powieści, dzieł literatury faktu, podręczników do ekonomii, książek z poradami kosmetycznymi lub zawierającymi spójny zbiór fotografii, katalogów prezentujących przykłady wcześniej wydanych książek, i tym podobnych w twardej oprawie. Jest bardziej specyficzny niż zwykła książka (hon) obejmując również książki, ale z kilkoma cechami typowymi dla czasopisma, jeden lub kilka tomów encyklopedii (lub cały zestaw) itp.

Tankōbon nie obejmuje bunkobon (jap. 文庫本; formatu używanego dla powieści), shinsho (jap. 新書; zazwyczaj używanego dla literatury faktu), czy raczej o większym formacie mook (jap. ムック mukku; połączenie „czasopisma” oraz „książki"), gdyż każdy z nich wydawany jest w seriach.

Tankōbon może być wydawany w dowolnych wymiarach, od książek o miniaturowym rozmiarze (tzw. mamehon (jap. 豆本)) do okazałych wielkości folio. Niemniej jednak różnorozmiarowe tankōbon zazwyczaj otrzymują taksonomiczną nazwę.

Manga

Zazwyczaj manga jest najpierw publikowana w czasopismach mangowych (tygodnikach lub miesięcznikach, np. Afternoon, Shūkan Shōnen Jump lub Hana to Yume). Te antologie często zawierają setki stron i rozdziałów prezentując kilka różnych serii. Są one publikowane na papierze gazetowym, są niedrogie i uważane za jednorazowe. Tankōbon jest zbiorem rozdziałów w danej serii, przedrukowywanych w formacie kieszonkowym i na papierze wyższej jakości, zazwyczaj mają około 200 stron.

Specjalne formaty

Aizōban

Aizōban (jap. 愛蔵版) jest kolekcjonerskim wydaniem tomu. Są one na ogół droższe i z cechami charakterystycznymi, takimi jak okładki stworzone specjalnie dla edycji, specjalny papier używany do ich wykonania, wyższej jakości papier stronic mangi, oryginalne opakowanie i tym podobne. Aizōban są zwykle drukowane w limitowanym nakładzie produktu, zwiększając tym samym wartość kolekcjonerską tych kilku wykonanych egzemplarzy. Format aizōban zaczął podbijać rynek amerykański takimi tytułami jak Fruits Basket i Rurōni Kenshin, wydanymi ponownie w formacie aizōban. Ogólnie tylko najbardziej popularne mangi są publikowane w tym formacie.

Kanzenban

Kanzenban (jap. 完全版; dosł. „pełna wersja”) jest inny termin niekiedy używany do określenia tego rodzaju specjalnego wydania. Publikacja kanzenban drukowana jest generalnie w formacie A5 (148×210 mm) i zazwyczaj zawiera oryginalne okładki rozdziałów, kolorowe strony i historie poboczne z oryginalnego magazynu – cechy, które są często pomijane lub zamienione na skalę szarości w standardowych edycjach tankōbon. Choć nazwa aizōban podkreśla wartość tomów, termin kanzenban podkreśla ich kompletność, chociaż jest również na ogół zarezerwowane dla popularnych mang, takich jak Dragon Ball.

Sōshūhen

Sōshūhen (jap. 総集編; dosł. „pełna kolekcja”) jest stosunkowo nowym formatem publikowanym przez Shūeisha od 2008 roku. Edycja sōshūhen drukowana jest w formacie B5 (176×250 mm), większym niż kanzenban. Podobnie odwzorowuje okładki rozdziałów i kolorowe strony, a jednocześnie załącza szereg bonusowych funkcji, takich jak plakaty i wywiady. Większość wydawnictw sōshūhen stosowanych jest dla popularnych mang z trwającą serią, np. takich jak Naruto czy One Piece. Zawierają one również znacznie więcej stron niż standardowy tankōbon, a więc zawierają więcej rozdziałów w mniejszej ilości tomów. Część I Naruto została pierwotnie opublikowana w 27 tomach tankōbon, ale w zaledwie ośmiu tomach sōshūhen.

Bunkoban

Bunkoban (jap. 文庫版) – wydanie odnosi się do tankōbon drukowanych w formacie bunko lub typowej wielkości tomu dla japońskich powieści. Publikacja bunkoban drukowana jest w formacie A6 (105×148 mm), jest grubsza niż tankōbon, a w przypadku mangi, zwykle mają nową okładkę zaprojektowaną specjalnie z myślą o wydaniu. W przypadku mangi bunkoban zwykle zawiera znacznie więcej stron niż tankōbon, więc edycja bunko danej mangi składa się z mniejszej ilości tomów. Manga Please Save My Earth została pierwotnie opublikowana w 21 tomach tankōbon, ale w zaledwie 12 tomach bunkoban. Jeśli oryginalna manga była wydana w formacie wide-ban, wydanie bunkoban zwykle ma taką samą liczbę tomów. Termin ten jest powszechnie skracany w języku japońskim do słowa bunko.

Wide-ban

Wide-ban lub waidoban (jap. ワイド版) – wydanie większe niż zwykłe tankōbon (format A5). Wiele mang, szczególnie z gatunku seinen i josei, są publikowane w tym formacie po serializacji w magazynach, podczas gdy format tankōbon jest powszechny dla mang z gatunku shōnen i shōjo. Gdy seria pierwotnie opublikowana w formacie tankōbon zostanie wydana ponownie w formacie wide-ban, każdy tom zawiera więcej stron niż w oryginalnej wersji, a seria składa się z mniejszej ilości tomów. Manga Maison Ikkoku została pierwotnie opublikowana w 15 tomach tankōbon, ale w zaledwie 10 tomach wide-ban.

Shinsōban

Shinsōban (jap. 新装版) – nowa edycja wydana z (zazwyczaj) nową okładką. Tomy w takim wydaniu zazwyczaj mają nowe kolorowe strony i inne dodatki. W 2002 roku manga Czarodziejka z Księżyca została wydana ponownie, niektóre strony zostały całkowicie przerysowane, a dialogi zostały poprawione przez autorkę. Nowsze wydanie składało się z 12 tomów, a nie 18, jak oryginalne.

Bibliografia

• Paul Gravett: Manga: Sixty Years of Japanese Comics. Nowy Jork: Harper Design, 2004. ISBN 1-85669-391-0. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Frederik L. Schodt: Manga! Manga! The World of Japanese Comics. Tokio: Kōdansha, 1986. ISBN 978-0-87011-752-7. (ang.). Brak numerów stron w książce