Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Azji

Kontakty homosekualne legalne

     Małżeństwa osób tej samej płci.

     Legalne konkubinaty jednopłciowe

     Brak statusu lub status nieznany

Kontakty homoseksualne nielegalne

     Ograniczenie swobody wypowiedzi i wolności obywatelskiej

     Niskie kary lub brak egzekucji kar

     Wysokie kary

     Kara dożywotniego więzienia

     Kara śmierci

Historia i kontekst kulturowy

Kraje azjatyckie nie są zwykle tolerancyjne dla mniejszości seksualnych, ale ich podejście do kwestii homoseksualizmu jest bardzo zróżnicowane. Niektóre z nich dopuszczają akty homoseksualne na zupełnie innych zasadach, niż jest to rozumiane w cywilizacji zachodniej – np. w Indiach istnieje od dawna społeczne przyzwolenie na homoseksualizm w ramach tzw. „trzeciej płci”, czyli hidźra – biologicznych mężczyzn, poddających się niekiedy kastracji i przyjmujących kobiece role społeczne. Podobnie w Chinach, homoseksualizm był powszechny i akceptowany np. w dawnym chińskim teatrze (gdzie nie mogły występować kobiety, wobec tego aktorzy grający postacie kobiece grali mężczyźni, zwykle zniewieściali homoseksualiści). Często europejskie pejoratywne rozumienie homoseksualizmu i wynikająca z niego homofobia była przynoszona do krajów azjatyckich wraz z kolonizacją europejską – takim przypadkiem był kodeks karny wprowadzony w Indiach przez Brytyjczyków w 1860, który za kontakty homoseksualne przewidywał karę śmierci. Została ona wprawdzie dość szybko zniesiona, lecz na wszystkich ziemiach kolonizowanych przez Wielką Brytanię za kontakty seksualne między mężczyznami określane jako sodomy law obowiązywało długoletnie i ciężkie więzienie. Dlatego też w krajach Dalekiego Wschodu, gdzie religie i systemy filozoficzne takie jak buddyzm czy taoizm bezpośrednio nie potępiały homoseksualizmu, jego penalizacja miała często związek z kontaktami z europejskim purytańskim prawem obyczajowym (tak było np. w Japonii).

Prześladowanie i dyskryminacja

Najsilniejsza dyskryminacja osób homoseksualnych występuje w krajach, gdzie dominuje islam. Wszystkie kraje (nie tylko w Azji, ale na świecie), gdzie za kontakty homoseksualne przewidywana jest kara śmierci, są krajami islamskimi, gdzie dokonuje się egzekucji lub uwięzienia na podstawie islamskiego prawa szariatu. Jednak i w tych społeczeństwach były i są dopuszczane akty homoseksualne, jeśli tylko nie powodują, że dorosły mężczyzna staje się w nich stroną pasywną (penetracja w seksie analnym lub oralnym jest uznawana za szczególnie hańbiącą dla mężczyzny, który jest stroną bierną podczas seksu). Istnieją natomiast możliwości poufałości seksualnej między mężczyznami oraz seks pomiędzy dorosłym mężczyzną a chłopcem.

Dzisiejsze zachodnie rozumienie homoseksualności i orientacji seksualnej nie jest akceptowane w wielu krajach Azji, a sytuacja ta zmienia się bardzo powoli. Nieprzychylne stanowisko do homoseksualizmu mają także religie inne niż islam, jak np. hinduizm, ale również reżimy wojskowe i autorytarne. W przypadku władzy krajów, gdzie wprowadzana została azjatycka wersja marksizmu-leninizmu (np. maoizm) również władza nieprzychylnie odnosiła się do homoseksualistów (zakładano, że w takim „idealnym” państwie problem homoseksualizmu nie istnieje). Wciąż nie wprowadzono w całej Azji (oprócz Izraela) ustaw regulujących partnerstwo jednopłciowe. Widać jednak powoli tendencję do prawnej dekryminalizacji homoseksualizmu w niektórych krajach.

Ochrona prawna przed dyskryminacją

Prawa antydyskryminacyjne wprowadziły dotychczas tylko Izrael, Tajlandia, Japonia i Republika Chińska (Tajwan). Propozycje wprowadzenia zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną pojawiają się również w innych krajach (Hongkong).

Małżeństwa jednopłciowe

Jedynymi krajami azjatyckimi, gdzie uznawane są prawnie małżeństwa jednopłciowe jest Republika Chińska oraz Izrael. W przypadku Izraela taka możliwość istnieje od 2006 roku, jednak tylko w stosunku do małżeństw zawartych przez pary jednopłciowe za granicami kraju – na terytorium samego Izraela małżeństwa takie nie są udzielane. Istnieje również możliwość adopcji dzieci, ale tylko w przypadku, gdy jest to związek dwóch kobiet. W Republice Chińskiej zalegalizowano małżeństwa jednopłciowe, jednakże możliwość taką mają tylko obywatele państwa.

Próba legalizacji miała miejsce w Kambodży. W 2004 król Kambodży Norodom Sihanouk wyraził poparcie dla wprowadzenia małżeństw jednopłciowych, jednak żadna inicjatywa ustawodawcza nie została uruchomiona. W chwili obecnej kambodżańskie prawo nie oferuje żadnej formy regulacji związków osób tej samej płci.

W listopadzie 2008 Sąd Najwyższy Nepalu nakazał wprowadzenie równości małżeńskiej w Nepalu. Wyrok nie został dotąd (maj 2017) wprowadzony w życie.

W maju 2017 sąd konstytucyjny Tajwanu orzekł, że definicja małżeństwa jako związku mężczyzny i kobiety jest niezgodna z konstytucją. Ustawa nowelizująca kodeks cywilny w celu wprowadzenia równości małżeńskiej została złożona wcześniej w Yuanie Ustawodawczym przez rządzącą Demokratyczną Partię Postępową.

Ostatecznie rządowy projekt ustawy został przyjęty tydzień przed wyznaczonym przez sąd konstytucyjny terminem, 17 maja 2019

Rejestrowane związki partnerskie

Konkubinaty dla par jednopłciowych zostały zalegalizowane w Izraelu w 1994. Poza tym od 2008 istnieje możliwość adopcji dzieci przez pary lesbijskie, jeśli jest to biologiczne dziecko jednej z partnerek. Oprócz Izraela nie ma obecnie państw na terenie Azji, gdzie legalne byłyby konkubinaty lub rejestrowane związki partnerskie dla par jednopłciowych.

Sytuacja prawna osób LGBT w poszczególnych krajach Azji

Kraj	Legalizacja kontaktów homoseksualnych¹	Zrównanie wieku²	Zakaz dyskryminacji³	Związki osób tej samej płci4	Małżeństwa osób tej samej płci5	Adopcja dzieci6	Prawo azylu7	Możliwość korekty płci8	Uwagi ogólne
Republika Chińska (Tajwan)	Zawsze był legalny	Tak	Tak	-	Tak	Tak	-	Tak
Bhutan	Nie	Nie	-	-	-	-	-	Nie	-
Mongolia	tak	-	-	-	Nie	Nie	-	-	-
Kambodża	Zawsze były legalne	Tak	-	-	Nie	Nie	-	-	-
Nepal	Tak (od 2007)	-	Tak	-	Nie	Nie	-	-	Od września 2007 osobom transgenderycznym wydawane są dokumenty potwierdzające przynależność do trzeciej płci. Jest to prawnie chroniona mniejszość. W nepalskim spisie powszechnym, przeprowadzonym w maju 2011, Centralne Biuro Statystyczne oficjalnie uznawało trzecią płeć obok mężczyzny i kobiety.
Arabia Saudyjska	Nie	-	-	-	Nie	Nie	-	-	System opiera się na prawie islamskim szariacie, zgodnie z którym za homoseksualizm grozi chłosta lub śmierć.
Armenia	Tak (od 2003)	-	-	-	Nie	Nie	-	?	-
Japonia	Tak	Tak	Tak	-	Nie	Nie	Tak	Tak	-
Indie	Tak (od 2018)	-	-	-	Nie	Nie	-	Tak	-
Izrael	Tak (od 1988)	Tak	Tak	Tak	Tylko za granicą	Tak	?	Tak	-
Irak	Tak (od 2003) (Oprócz miejsc z prawem szariatu)	-	-	-	-	-	-	?	-
Indonezja	Tak (Oprócz Aceh)	-	-	-	-	-	-	-	-
Iran	Nie	-	-	-	-	-	-	Tak	Sytuacja identyczna jak w Arabii Saudysjkiej
Gruzja	Tak (od 2000)	Tak	Tak	-	-	-	-	Tak	-
Zjednoczone Emiraty Arabskie	Nie	-	-	-	-	-	-	-	-
Kraj	Legalizacja kontaktów homoseksualnych	Zrównanie wieku	Zakaz dyskryminacji	Związki osób tej samej płci	Małżeństwa osób tej samej płci	Adopcja dzieci	Prawo azylu	Możliwość korekty płci	Uwagi ogólne

Chronologia

1988

Izrael – zniesienie kar za kontakty homoseksualne

1991

Hongkong – zniesienie kar za kontakty homoseksualne

1997

Chiny – zniesienie kar za kontakty homoseksualne

1998

Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan – zniesienie kar za kontakty homoseksualne

2001

Chiny – usunięto homoseksualizm z listy chorób

Japonia – wprowadzenie zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną

2003

Chiny, Filipiny – początek debaty parlamentarnej o legalizacji małżeństw jednopłciowych (w obu krajach nie wprowadzono do dziś takiej ustawy)

2007

Nepal – zniesienie kar za kontakty homoseksualne

Republika Chińska (Tajwan) – wprowadzenie zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną

2009

Republika Chińska (Tajwan) – największa azjatycka parada mniejszości seksualnych w Tajpej (ok. 25 tys. uczestników)

2018

Indie – Sąd Najwyższy zalegalizował kontakty homoseksualne

2019

Tajwan – jako pierwsze państwo w Azji zalegalizował małżeństwa homoseksualne.

Bibliografia

• Adrian Carton, Homoseksualizm w Azji, w: Geje i lesbijki – życie i kultura Universitas, Kraków 2009, s. 303 – 332.
• Vincenzo Patane, Homoseksualizm na Bliskim Wschodzie i w północnej Afryce, w: tamże, s. 271-302.