Synagoga Ezras Izrael w Łodzi
51°46′23″N 19°27′04″E/51,773000 19,451000 fot. Włodzimierz Pfeiffer | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Architekt | |
| Data budowy | |
| Data zburzenia |
10 na 11 listopada 1939 |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
| 51°46′23″N 19°27′04″E/51,773000 19,451000
| |
Synagoga Ezras Izrael w Łodzi, zwana Litwaków lub Wołyńską – nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Łodzi, przy ulicy Wólczańskiej 6[1][2]. W 1940 rozebrano ruiny[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Synagoga została zbudowana w latach 1899-1904. Według planów znajdujących się w Archiwum Państwowym w Łodzi została zaprojektowana przez Dawida Lande[3].
Plac przy Wólczańskiej 6 w końcu XIX wieku kupiła grupa żydowskich kupców. Budynek świątyni powstał na planie prostokąta. Od strony ulicy budynek oddzielony był od chodnika ogrodzeniem i cokołem. Miała trzy kondygnacje z podpiwniczeniem w przedniej części. Nad podwójnym wejściem był trójkątny szczyt z arkadowym fryzem, nad nim duża rozeta. Elewację podzielono gzymsami kordonowymi na trzy kondygnacje o licu pokrytym pasowymi boniowaniami i wypełnione w dwóch dolnych poziomach wysokimi arkadowymi oknami; środkową kondygnację wieńczył arkadowy fryz. W elewacji umieszczono okna o różnej wielkości, a na szczycie były małe wieżyczki zakończone kopułami. Synagoga miała dwa odrębne wejścia dla kobiet, którymi wchodziły na galerię babiniec. Na parterze znajdował się duży przedsionek, z którego prowadziły dwa wejścia do sali modlitw. Sala była oświetlona przez cztery okna z każdego boku. W jej centrum znajdowała się ośmiokątna bima i podwieszony strop. Powyżej Aron ha-kodesz, na wysokości 2. kondygnacji ściany wschodniej znajdowały się dwa świetliki. W 1940 rozebrano ruiny[1][2][4].
W chwili rozpoczęcia działalności synagogi zarządzana była przez stowarzyszenie "Ezras Izrael", które tworzyli Lejb Padwa i Tenszel Basz[2].
Podczas II wojny światowej, w nocy z 10 listopada na 11 listopada 1939 niemieccy okupanci spalili synagogę. Podczas niszczenia budynku Niemcy znęcali się nad rabinami synagogi, co opisał w Pieśni o zamordowanym żydowskim narodzie Icchak Kacenelson[2].
Plac po rozebranej synagodze pozostał nie zabudowany. Po dawnej synagodze nie ma tablicy pamiątkowej[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2017, s. 593, język polski, ISBN 978-83-942344-2-3
- ↑ a b c d SYNAGOGA PRZY ULICY WÓLCZAŃSKIEJ 6. synagogi.lodz.pl. [dostęp 2022-10-21].
- ↑ Archiwum Państwowe w Łodzi, „O postrojke Lazarem Magazanikom i Mojseem Kaganovskim v gorode Lodzi kamennoj 2h etaznoj evrejskoj molelni i kamennyh othozih mest”, syng. 39/1/0/4/7869
- ↑ a b VIRTUAL RECONSTRUCTION OF SYNAGOGUES IN LODZ - Ezras Izrael Synagogue – ul. Wolczanska 6 – the “colossal” synagogue; s:190-191. www.researchgate.net. [dostęp 2022-11-17].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Synagoga przy ul. Wólczańskiej 6. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2018-09-23].
- Synagoga przy ulicy Wólczańskiej 6. [w:] Synagogi i Domy Modlitw w Łodzi [on-line]. synagogi.lodz.pl. [dostęp 2022-10-21].