Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna
| Numer IPA | 129 | |||
|---|---|---|---|---|
| v | ||||
| Jednostka znakowa |
v | |||
| Unikod |
U+0076 | |||
| UTF-8 (hex) |
76 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | v | |||
| Kirshenbaum | v | |||
| IPA Braille↗ | ⠧ | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [v].
Artykulacja
[edytuj | edytuj kod]Opis
[edytuj | edytuj kod]W czasie artykulacji podstawowego wariantu [v]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, tak więc artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji;
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, prąd powietrza uchodzi przez jamę ustną;
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem – lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka;
- dolna warga kontaktuje się z górnymi siekaczami (jest to spółgłoska zębowa), tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny szum;
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna[1].
Warianty
[edytuj | edytuj kod]Nie zawsze spółgłoska ta jest wymawiana wg powyższego schematu – czasami może dojść do drobnych zmian, np. może zajść:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce (spalatalizowanej: [vʲ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy w takim przypadku o spółgłosce welaryzowanej: [vˠ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o spółgłosce labializowanej: [vʷ][1].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Przykłady w wybranych językach:
| Język | Słowo | IPA | Znaczenie | Uwagi | |
|---|---|---|---|---|---|
| angielski[2] | valve | [væɫv] | 'zastawka' | ||
| arabski | Dialekt syryjski[3] | كاڥي | [vaˈhab] | 'złoto' | |
| Dialekt algierski[3] | ذهب | [kavi] | 'podróżować' | ||
| duński[4] | véd | [ve̝ːˀð̠˕ˠ] | 'wiedzieć' | Zazwyczaj transkrybowane do IPA jako ʋ. | |
| kataloński[5] | viu | [ˈviw] | 'żyć' | ||
| francuski[6] | valve | [valv] | 'zastawka' | Zobacz też: Wymowa i transkrypcja języka francuskiego. | |
| gruziński[7] | ვიწრო | [ˈviʦʼɾo] | 'wąski' | Zobacz też: Wiktionary: Aneks:Język gruziński - Alfabet i wymowa | |
| ormiański | Dialekt wschodni[8] | վեց | [vɛʦʰ] | 'sześć' | |
| polski[9][1] | waga | [vaga] | - | Zobacz też: Fonetyka języka polskiego. | |
| portugalski[10] | vila | [ˈvilɐ] | 'miasteczko' | ||
| rumuński[11] | val | [väl] | 'fala' | ||
| rosyjski[12] | волосы | [ˈvʷo̞ɫ̪əs̪ɨ̞] | 'włosy' | ||
| hiszpański[13] | afgano | [ävˈɣ̞äno̞] | 'afgański' | W języku hiszpańskim ta głoska nie ma własnego zapisu literowego, jest jedynie allofonem głoski [f] i jest zapisywana jako litera f[14]. | |
| włoski[15] | avare | [aˈvare] | 'skąpe' | ||
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Magdalena Derwojedowa: Zamiast korepetycji Język polski Kompendium. Świat książki, 2005. ISBN 83-7391-251-7.
- ↑ Beata Assaf (red.): Kieszonkowy słownik polsko-angielski angielsko-polski. Larousse/SEJER, 2004, s. 8. ISBN 83-89181-14-2.
- ↑ a b Robin Thelwall. Illustrations of the IPA: Arabic. „Journal of the International Phonetic Association”. 20 (2), s. 37–41, 1990. DOI: 10.1017/S0025100300004266. (ang.).
- ↑ Hans Basbøll, The Phonology of Danish, 2005 (ang.).
- ↑ Joan F. Carbonell, Joaquim Llisterri. Catalan. „Journal of the International Phonetic Association”. 22 (1–2), s. 53–56, 1992. DOI: 10.1017/S0025100300004618. (ang.).
- ↑ Cecile Fougeron, Caroline L Smith. Illustrations of the IPA:French. „Journal of the International Phonetic Association”. 23 (2), s. 73–76, 1993. DOI: 10.1017/S0025100300004874. (ang.).
- ↑ Ryan K. Shosted, Vakhtang Chikovani. Standard Georgian. „Journal of the International Phonetic Association”. 36 (2), s. 255–264, 2006. DOI: 10.1017/S0025100306002659. (ang.).
- ↑ Jasmine Dum-Tragut, Armenian: Modern Eastern Armenian, John Benjamins Publishing Company, 2009 (ang.).
- ↑ Wiktor Jassem. Polish. „Journal of the International Phonetic Association”. 33 (1), s. 103–107, 2003. DOI: 10.1017/S0025100303001191. (ang.).
- ↑ Madalena Cruz-Ferreira. European Portuguese. „Journal of the International Phonetic Association”. 25 (2), s. 90–94, 1995. DOI: 10.1017/S0025100300005223. (ang.).
- ↑ dexonline.ro (rum.) [dostęp: 22.08.2018]
- ↑ Jaye Padgett. Contrast and Post-Velar Fronting in Russian. „Natural Language & Linguistic Theory”. 21 (1), s. 39–87, 2003. DOI: 10.1023/A:1021879906505. (ang.).
- ↑ Consonantes del lingua espanol (hiszp.) Data dostępu: 15 września 2018
- ↑ alfabet i wymowa hiszpańska Data dostępu: 15 września 2018
- ↑ Derek Rogers, Luciana d'Arcangeli. Italian. „Journal of the International Phonetic Association”. 34 (1), s. 117–121, 2004. DOI: 10.1017/S0025100304001628. (ang.).
Terminologia
[edytuj | edytuj kod]Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa to inaczej spółgłoska frykatywna labio-dentalna.