Salamandrowate

Salamandrowate
	Salamandridae
	Goldfuss, 1820
	; Przedstawiciel rodziny – pacyfotryton kalifornijski (Taricha torosa)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy ogoniaste
Podrząd	Salamandroidea
Rodzina	salamandrowate
	Typ nomenklatoryczny
	Salamandra Laurenti, 1768
Synonimy
	Salamandrae Goldfuss, 1820; Salamandridae – J.E. Gray, 1825; Salamandroidea – Fitzinger, 1826; Tritonidae Boie, 1828; Cercopi Wagler, 1828; Salamandrina – Hemprich, 1829; Salamandroidea – Schinz, 1833; Tritones Tschudi, 1838; Tritonides Tschudi, 1838; Pleurodeles Tschudi, 1838; Tritonides Tschudi, 1838; Pleurodelina Bonaparte, 1839; Salamandrina – Bonaparte, 1839; Pleurodelae – Fitzinger, 1843; Salamandrinae Fitzinger, 1843; Tritonines – Bronn, 1849; Salamandridae – Bronn, 1849; Pleurodelidae – Bonaparte, 1850; Pleurodelina – Bonaparte, 1850; Bradybatina Bonaparte, 1850; Tritonina Bonaparte, 1850; Geotritonidae Bonaparte, 1850; Geotritonina – Bonaparte, 1850; Seiranotina J.E. Gray, 1850; Pleurodelini – Massalongo, 1853; Salamandrini – Massalongo, 1853; Pleurodelidae – Hallowell, 1856; Seiranotidae – Hallowell, 1856; Tritonidae – Hallowell, 1856; Salamandrida – Jan, 1857; Salamandroidea – Wied-Neuwied, 1865; Mecodonta Strauch, 1870; Salamandroideae – Garman, 1884; Salamandridi – Acloque, 1900; Tritonidi – Acloque, 1900; Salamandroideae – Stejneger, 1907; Salamandroidea – Dunn, 1922; Salamandroidae – Hay, 1930; Triturinae Brame, 1957; Voigtiellinae Brame, 1958; Triturinae Kuhn, 1965; Salamandroidia – Dubois, 2005; Salamandrininae – Dubois & Raffaëlli, 2009; Salamandroidae – Dubois & Raffaëlli, 2012;
Podrodziny
	3 podrodziny – zobacz opis w tekście
	3 podrodziny – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Salamandrowate (Salamandridae) – rodzina płazów z rzędu płazów ogoniastych (Caudata), dość szeroko rozprzestrzeniona na kuli ziemskiej. Brak jej przedstawicieli w Ameryce Południowej i Środkowej oraz Australii.

Występowanie

Od Wysp Brytyjskich i Skandynawii, na wschód do Uralu i na południe do Półwyspu Iberyjskiego, północno-zachodnia Afryka i Anatolia; północno-środkowe Indie i Chiny do północnego Wietnamu; skrajnie północno-zachodnia Afryka; południowa Kanada i USA do skrajnie północnego Meksyku^[31].

Charakterystyka

Do rodziny tej należy ponad 140 gatunków o małej i średniej wielkości ciała.

U salamandrowatych formy dorosłe nie posiadają skrzeli, lecz oddychają za pomocą płuc oraz przez skórę i błony śluzowe jamy gębowej. Charakterystycznymi cechami budowy szkieletu są: trzony kręgów są tyłowklęsłe, zęby lemieszowo-podniebienne, ustawione w 2 rzędach, są w różny sposób rozchylone lub powyginane. Ten sposób wygięcia czy rozchylenia tych zębów jest ważną cechą gatunkową. Skóra może być gładka lub chropowata i zawiera gruczoły jadowe, które spełniają rolę obrony biernej.

Podczas rozmnażania występuje zapłodnienie wewnętrzne. Samiec nie posiada narządów kopulacyjnych, lecz wytwarza spermatofor, który następnie albo zostaje składany w kloace samicy, albo w wodzie lub na lądzie w jej obecności, a samica go podejmuje. Związany z tym jest charakterystyczny dla danego gatunku rytuał godowy. Ważną rolę w przebiegu godów spełniają substancje zapachowe – feromony, wytwarzane zarówno przez samca, jak i samicę. Składanie jaj, rozwój kijanek i przeobrażenie u większości gatunków tej rodziny odbywa się w wodzie. Wyjątkiem jest salamandra czarna (Salamandra atra), u której rozwój kijanek i przeobrażenie następuje w ciele samicy.

Systematyka

Do rodziny należą następujące podrodziny^[31]:

Uwagi

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Typ nomenklatoryczny: Triton Laurenti, 1768 (= Triturus Rafinesque, 1815).
↑ ^a ^b Typ nomenklatoryczny: Pleurodeles Michahelles, 1830.
↑ Typ nomenklatoryczny: Salamandrina Fitzinger, 1826.
↑ Typ nomenklatoryczny: Bradybates Tschudi, 1838.
↑ Typ nomenklatoryczny: Geotriton Bonaparte, 1832 (= Lissotriton Bell, 1839).
↑ Typ nomenklatoryczny: Seiranota Barnes, 1826 (= Salamandrina Fitzinger, 1826).
↑ Typ nomenklatoryczny: Voigtiella Herre, 1949.

Przypisy

↑ Salamandridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b G. A. Goldfuss: Handbuch der Zoologie. Cz. 2. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag, 1820, s. 129. (niem.).
↑ J.E. Gray. A synopsis of the genera of reptiles and Amphibia, with a description of some new species. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 215, 1825. (ang.).
↑ L.J.F.J. Fitzinger: Neue Classification der Reptilien nach ihren Natürlichen Verwandtschaften nebst einer Verwandtschafts-Tafel und einem Verzeichnisse der Reptilien-Sammlung des K. K. Zoologisch Museum’s zu Wien. Wien: J.G. Heubner., 1826, s. 41. (niem.).
↑ F. Boie. Bemerfungen über die Ubtheilungen im natürlichen Systeme und deren Characteristit. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 363, 1828. (niem.).
↑ J.G. Wagler. Vorläufige Uebersicht des Geruftes, sowie Untungigung feines Systema amphibiorum. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 859, 1828. (niem.).
↑ W.F. Hemprich: Grundiss der Naturgeschichte für höhere Lehrenstatlen. Wyd. 2 (Zweite Ausflage). Berlin: August Rüder, 1829, s. xix. (niem.).
↑ H.R. Schinz: Naturgeschichte und Abbildungen der Reptilien. Schaffhausen: Brodtmanns lithographischer Kunstanstalt, 1833, s. 202. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d J.J. von Tschudi: Classification der Batrachier mit Berücksichtigung der fossilen Thiere dieser Abtheilung der Reptilien. Neuchâtel: Petitpierre, 1838, s. 26. (niem.).
↑ ^a ^b Ch.-L. Bonaparte: Iconographia della Fauna Italica per le Quattro Classi degli Animali Vertebrati. T. 2: Amphibi. Rome: Salviucci, 1839, s. nienumerowana. (wł.).
↑ ^a ^b L. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 33. (łac.).
↑ ^a ^b H.G. Bronn: Handbuch einer Geschichte der Natur. Cz. 5. Sttutgart: E. Schweizerbart, 1849, s. 683. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ch.-L. Bonaparte: Conspectus Systematum. Herpetologiae et Amphibiologiae. Wyd. Editio altera reformata. Lugdini Batavorum: E.J. Brill, 1850, s. 1 p. (łac.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Amphibia in the Collection of the British Museum. Cz. 2: Batrachia Gradientia, etc. London: Printed by Order of the Trustees, 1850, s. 29. (ang.).
↑ ^a ^b A.B. Massalongo. Sopra un nuovo genere di rettili della provincia Padovana. „Nuovi Annali delle Scienze Naturali”. Serie III. 7, s. 11, 1853. Bologna. (wł.).
↑ ^a ^b ^c E. Hallowell. Description of several species of Urodela, with remarks on the geographical distribution of the Caducibranchiata Division of these animals and their classification. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 8, s. 10, 1856. (ang.).
↑ G. Jan: Cenni sul Museo Civico di Milano ed Indice Sistematico dei Rettili ed Anfibi Esposti nel Medesimo. Milano: Luigi di Giacomo Pirola, 1857, s. 54. (wł.).
↑ M.A.P. zu Wied-Neuwied. Verzeichniss der Reptilien, welche auf einer Reise im nördlichen Amerika beobachtet wurden. „Novorum Actorum Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Germanicae Naturae Curiosorum”. 32, s. 124, 1865. (niem.).
↑ A. Strauch. Revision der Salamandriden-Gattungen nebst beschreibung einiger neuen und weniger bekannten Arten dieser Familie. „Mémoires de l’Académie Impériale des Sciences de St. Pétersbourg”. VII^E Série. 16 (4), s. 108, 1870. (niem.).
↑ S. Garman. The North American reptiles and batrachians. A list of the species occurring north of the Isthmus of Tehuantepec, with references. „Bulletin of the Essex Institute”. 16, s. 37, 1884. (ang.).
↑ ^a ^b A.N.Ch. Acloque: Fauna de France contenant la description de espèces indigènes, disposees en tableaux analytiques, et illustree de figures representant les types caractéristiques des genres. Cz. 1: Mammifères, oiseaux, poissons, reptiles, batraciens, protochordes. Paris: J.B. Balliere et Fils, 1900, s. 491. (fr.).
↑ L.H. Stejneger. Herpetology of Japan and adjacent territory. „Bulletin of the United States National Museum”. 58, s. 3, 1907. (ang.).
↑ E.R. Dunn. The sound-transmitting apparatus of salamanders and the phylogeny of the Caudata. „The American Naturalist”. 56, s. 423, 1922. (ang.).
↑ O.P. Hay: Second bibliography and catalogue of the fossil Vertebrata of North America, Publication 390 of the Carnegie Institute of Washington. Cz. 1. Washington D. C.: Carnegie Institution of Washington, 1930, s. 848. (ang.).
↑ A.H. Brame Jr.: List World’s Recent Caudata. Los Angele: Prywatne powielanie, 1957, s. 9. (ang.).
↑ A.H. Brame Jr.: List World’s Fossil Caudata. Los Angeles: Prywatne powielanie, 1958, s. 4. (ang.).
↑ O. Kuhn: Die Amphibien: System und Stammesgeschichte. München: Oeben, 1965, s. 37. (niem.).
↑ A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 19, 2005. (ang.).
↑ A. Dubois & J. Raffaëlli. A new ergotaxonomy of the family Salamandridae Goldfuss, 1820 (Amphibia, Urodela). „Atyles”. 26, s. 64, 2009. (ang.).
↑ A. Dubois & J. Raffaëlli. A new ergotaxonomy of the order Urodela Duméril, 1805 (Amphibia, Batrachia). „Alytes”. 28, s. 148, 2012. (ang.).
↑ ^a ^b D. Frost: Salamandridae Goldfuss, 1820. [w:] Amphibian Species of the World 6.1, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2022-05-09]. (ang.).

Bibliografia

W. Juszczyk: Płazy i gady krajowe. Warszawa: PWN, 1974.

[uwaga1-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Typ nomenklatoryczny: Triton Laurenti, 1768 (= Triturus Rafinesque, 1815).

[uwaga2-11] Typ nomenklatoryczny: Pleurodeles Michahelles, 1830.

[14] Typ nomenklatoryczny: Salamandrina Fitzinger, 1826.

[17] Typ nomenklatoryczny: Bradybates Tschudi, 1838.

[18] Typ nomenklatoryczny: Geotriton Bonaparte, 1832 (= Lissotriton Bell, 1839).

[19] Typ nomenklatoryczny: Seiranota Barnes, 1826 (= Salamandrina Fitzinger, 1826).

[32] Typ nomenklatoryczny: Voigtiella Herre, 1949.

[itis-1] Salamandridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Goldfuss-2] G. A. Goldfuss: Handbuch der Zoologie. Cz. 2. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag, 1820, s. 129. (niem.).

[Gray1825-3] J.E. Gray. A synopsis of the genera of reptiles and Amphibia, with a description of some new species. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 215, 1825. (ang.).

[Fitzinger1826-4] L.J.F.J. Fitzinger: Neue Classification der Reptilien nach ihren Natürlichen Verwandtschaften nebst einer Verwandtschafts-Tafel und einem Verzeichnisse der Reptilien-Sammlung des K. K. Zoologisch Museum’s zu Wien. Wien: J.G. Heubner., 1826, s. 41. (niem.).

[Boie-6] F. Boie. Bemerfungen über die Ubtheilungen im natürlichen Systeme und deren Characteristit. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 363, 1828. (niem.).

[Wagler-7] J.G. Wagler. Vorläufige Uebersicht des Geruftes, sowie Untungigung feines Systema amphibiorum. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 859, 1828. (niem.).

[Hemprich-8] W.F. Hemprich: Grundiss der Naturgeschichte für höhere Lehrenstatlen. Wyd. 2 (Zweite Ausflage). Berlin: August Rüder, 1829, s. xix. (niem.).

[Schinz-9] H.R. Schinz: Naturgeschichte und Abbildungen der Reptilien. Schaffhausen: Brodtmanns lithographischer Kunstanstalt, 1833, s. 202. (niem.).

[Tschudi-10] J.J. von Tschudi: Classification der Batrachier mit Berücksichtigung der fossilen Thiere dieser Abtheilung der Reptilien. Neuchâtel: Petitpierre, 1838, s. 26. (niem.).

[Bonaparte1839-12] Ch.-L. Bonaparte: Iconographia della Fauna Italica per le Quattro Classi degli Animali Vertebrati. T. 2: Amphibi. Rome: Salviucci, 1839, s. nienumerowana. (wł.).

[Fitzinger1843-13] L. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 33. (łac.).

[Bronn-15] H.G. Bronn: Handbuch einer Geschichte der Natur. Cz. 5. Sttutgart: E. Schweizerbart, 1849, s. 683. (niem.).

[Bonaparte1850-16] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ch.-L. Bonaparte: Conspectus Systematum. Herpetologiae et Amphibiologiae. Wyd. Editio altera reformata. Lugdini Batavorum: E.J. Brill, 1850, s. 1 p. (łac.).

[Gray1850-20] J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Amphibia in the Collection of the British Museum. Cz. 2: Batrachia Gradientia, etc. London: Printed by Order of the Trustees, 1850, s. 29. (ang.).

[Massalongo-21] A.B. Massalongo. Sopra un nuovo genere di rettili della provincia Padovana. „Nuovi Annali delle Scienze Naturali”. Serie III. 7, s. 11, 1853. Bologna. (wł.).

[Hallowell-22] E. Hallowell. Description of several species of Urodela, with remarks on the geographical distribution of the Caducibranchiata Division of these animals and their classification. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 8, s. 10, 1856. (ang.).

[Jan-23] G. Jan: Cenni sul Museo Civico di Milano ed Indice Sistematico dei Rettili ed Anfibi Esposti nel Medesimo. Milano: Luigi di Giacomo Pirola, 1857, s. 54. (wł.).

[Wied-Neuwied-24] M.A.P. zu Wied-Neuwied. Verzeichniss der Reptilien, welche auf einer Reise im nördlichen Amerika beobachtet wurden. „Novorum Actorum Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Germanicae Naturae Curiosorum”. 32, s. 124, 1865. (niem.).

[Strauch-25] A. Strauch. Revision der Salamandriden-Gattungen nebst beschreibung einiger neuen und weniger bekannten Arten dieser Familie. „Mémoires de l’Académie Impériale des Sciences de St. Pétersbourg”. VII^E Série. 16 (4), s. 108, 1870. (niem.).

[Garman-26] S. Garman. The North American reptiles and batrachians. A list of the species occurring north of the Isthmus of Tehuantepec, with references. „Bulletin of the Essex Institute”. 16, s. 37, 1884. (ang.).

[Acloque-27] A.N.Ch. Acloque: Fauna de France contenant la description de espèces indigènes, disposees en tableaux analytiques, et illustree de figures representant les types caractéristiques des genres. Cz. 1: Mammifères, oiseaux, poissons, reptiles, batraciens, protochordes. Paris: J.B. Balliere et Fils, 1900, s. 491. (fr.).

[Stejneger-28] L.H. Stejneger. Herpetology of Japan and adjacent territory. „Bulletin of the United States National Museum”. 58, s. 3, 1907. (ang.).

[Dunn-29] E.R. Dunn. The sound-transmitting apparatus of salamanders and the phylogeny of the Caudata. „The American Naturalist”. 56, s. 423, 1922. (ang.).

[Hay-30] O.P. Hay: Second bibliography and catalogue of the fossil Vertebrata of North America, Publication 390 of the Carnegie Institute of Washington. Cz. 1. Washington D. C.: Carnegie Institution of Washington, 1930, s. 848. (ang.).

[Brame1957-31] A.H. Brame Jr.: List World’s Recent Caudata. Los Angele: Prywatne powielanie, 1957, s. 9. (ang.).

[Brame1958-33] A.H. Brame Jr.: List World’s Fossil Caudata. Los Angeles: Prywatne powielanie, 1958, s. 4. (ang.).

[Kuhn-34] O. Kuhn: Die Amphibien: System und Stammesgeschichte. München: Oeben, 1965, s. 37. (niem.).

[Dubois-35] A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 19, 2005. (ang.).

[Dubois&Raffaëlli2009-36] A. Dubois & J. Raffaëlli. A new ergotaxonomy of the family Salamandridae Goldfuss, 1820 (Amphibia, Urodela). „Atyles”. 26, s. 64, 2009. (ang.).

[Dubois&Raffaëlli2012-37] A. Dubois & J. Raffaëlli. A new ergotaxonomy of the order Urodela Duméril, 1805 (Amphibia, Batrachia). „Alytes”. 28, s. 148, 2012. (ang.).

[Frost-38] D. Frost: Salamandridae Goldfuss, 1820. [w:] Amphibian Species of the World 6.1, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2022-05-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[b]

[10]

[11]

[c]

[12]

[13]

[d]

[e]

[f]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[g]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

Cryptobranchoidea	skrytoskrzelne kątozębne
Sirenoidea	syrenowate
Salamandroidea	odmieńcowate amfiumowate salamandrowate ambystomowate bezpłucnikowate