Sakramentarium

Sakramentarium w kościele Mariackim w Gdańsku, XV w.

Sakramentarium – specjalne pomieszczenie na Najświętszy Sakrament, pełniące podobną rolę co tabernakulum. Upowszechniło się w średniowieczu, a zwłaszcza w okresie gotyku.

Sakramentaria były częstokroć lokowane po lewej stronie (od strony nawy), tuż obok ołtarza głównego, który wówczas najczęściej przybierał formę retabulum i stanowiły integralną część prezbiterium kościoła. Sakramentaria były wznoszone w różnych formach. Początkowo powstawały w formie zamykanych nisz, oprawianych częstokroć dekoracją architektoniczną i rzeźbiarską. Od XIV stulecia przybierały kształt strzelistych wież, traktowane były jako świątynia w świątyni, dlatego też nadawano im bardzo wyszukaną formę.

Przykłady:

Kościół św. Wawrzyńca w Norymberdze, dzieło Adama Krafta
Katedra w Ulm
Kościół Mariacki w Lubece
Kościół klasztorny w Bad Doberan
Kościół parafialny w Kolinie
Kościół św. Jakuba w Lewoczy
Katedra św. Elżbiety w Koszycach
Kościół Świętych Piotra i Pawła w Strzegomiu
Bazylika św. Jerzego w Ziębicach
Bazylika Mariacka Wniebowzięcia NMP w Gdańsku
Katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
Bazylika św. Elżbiety we Wrocławiu, dzieło Jodokusa Tauchena, datowane na rok 1455.

Bibliografia

Janusz Nowiński, Ars Eucharistica. Idee, miejsca i formy towarzyszące przechowywaniu eucharystii w sztuce wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej, Warszawa 2000