Robert Karger
 Robert Karger | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 czerwca 1874 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 października 1946 |
| Dziedzina sztuki |
poezja |
Robert Karger (ur. 24 czerwca 1874 w Wyszkach, zm. 17 października 1946 w Amecke) – niemiecki poeta, główny przedstawiciel twórczości literackiej w dialekcie kłodzkim (Glätzisch Mundart).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył seminarium nauczycielskie w Bystrzycy Kłodzkiej, pracował jako nauczyciel na ziemi kłodzkiej i Górnym Śląsku. W latach 1923–1946 (aż do wysiedlenia) mieszkał w Nowej Rudzie.
W latach 1911–1942 był wraz z Augustem Walzelem redaktorem i wydawcą popularnego, ludowego kalendarza regionalnego „Guda Obend”, który przyczynił się do popularyzacji folkloru kłodzkiego i jego twórców.
Autor licznych wierszy, zarówno w literackim języku niemieckim, jak i w gwarze kłodzkiej.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Poezja
- Schniegläckla (Śnieżyczki, 1910),
- Marmelade (1917), Marjasonne. A Zoaspel Gedichta aus a Gleetscha Barja (Poranne słonko. Garść wierszy z kłodzkich gór, 1921),
- A holb Schook aale gleetsche Leutla (Pół kopy starych kłodczan, 1925),
- Pauerbrot (Chłopski chleb, 1929).
- Zbiór Bargloft (Górskie powietrze), przygotowany do druku i zawierający ponad 400 wierszy, zaginął w 1945.
Do kilku wierszy poety skomponowano muzykę np. Paul Elsner, Es lei ei a Barja (Wśród gór leży), Anton Günter Om’f Ufabänkla (Przy piecu, na ławeczce)[1].
Sztuki
- Familie Knieckebään (1931),
- Lotterie und Liebe (1931),
- Zwee joste Poarla.
- Der Granzbook – najbardziej znana z jego sztuk została opracowana muzycznie przez Georga Hartmanna (prapremiera w 1924).
W latach 30. XX w. na łamach Guda Obend publikował artykuły prezentujące ideologię nazistowską, napisał także wiersz wychwalający führera[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alois Bartsch: Die Mundart der Grafschatz Glatz, Marx Verlag, Leimen, 1980
- Robert Karger: A holb schook aale gleetsche Leutla, Marx Verlag, Leimen, 1993
- Robert Karger und die Glatzer Heimat, Marx Verlag, Leimen Heidelberg 1974
- Guda Obend, Verlag A. Walzels, Mittelwalde, 1911–1942
- Robert Karger
- Robert Karger, Strona hrabstwa kłodzkiego
- Janusz Kobryń, Zasłyszane – wyczytane – nieznane, „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”, nr 25/2008, Wydawnictwo „Brama”
- Antoni Matuszkiewicz, Małgorzata Staniak, hasło Robert Karger, Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, t. II s. 31, Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, Kłodzko-Nowa Ruda 2009.
- Groffschoaftersch Häämte; Der narsche Grofschoafter, Weinachta ei der Grofschoft Glootz, Marien- und Wallfahrtslieder in der Grafschaft Glatz Schlesien, Durch Glatzer Land. Mundart-Lieder-Musik. Heimatgruppe Grafschaft Glatz e.V Lüdenscheid (Mundartgruppe), 1978; płyty gramofonowe