Proces prawników

Świadek zeznający w procesie prawników

Proces prawników (oficj. proces USA vs. Josef Altstötter i inni) – trzeci z 12 procesów norymberskich, które odbyły się przed amerykańskimi trybunałami wojskowymi po zakończeniu procesu głównych zbrodniarzy wojennych przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze. Na ławie oskarżonych zasiedli członkowie nazistowskiego wymiaru sprawiedliwości i niemieccy prawnicy, którzy współpracowali z władzami III Rzeszy. Proces przeprowadzono w dniach od 5 marca do 4 grudnia 1947.

Sędziowie

Skład sędziowski złożony był z czterech amerykańskich sędziów:

• Carrington T. Marshall, wcześniej sędzia Sądu Najwyższego w stanie Ohio, jako przewodniczący
• James T. Brand, sędzia Sądu Najwyższego w stanie Ohio, jako sędzia
• Mallory B. Blair, sędzia w sądzie apelacyjnym w Teksasie, jako sędzia
• Justin W. Harding, wcześniej sędzia w terytorium Alaski i pomocniczy prokurator generalny w stanie Ohio, jako sędzia zastępujący.

Po tym jak Marshall wystąpił ze składu sędziowskiego, Brand został przewodniczącym składu zaś Harding z zastępcy stał się pełnoprawnym sędzią.

Oskarżeni

Oskarżonych zostało 16 niemieckich prawników, z czego 9 pracowało w nazistowskim Ministerstwie Sprawiedliwości (pozostali pełnili funkcje w tzw. Sądach Specjalnych i w Trybunałach Ludowych). Głównym zarzutem było przygotowanie i sankcjonowanie nazistowskiego programu „czystości rasowej”, przez wprowadzenie rasistowskiego ustawodawstwa i udział w prześladowaniu „ras niższych”. Członkowie Sądów Specjalnych i Trybunałów Ludowych odpowiadali za niesprawiedliwe i przesadnie surowe traktowanie obywateli państw alianckich, którzy z pogwałceniem prawa zostali przez te organy osądzeni. Oskarżeni także niejednokrotnie sankcjonowali zbrodnie popełniane przez innych. Ze względu na wcześniejszą śmierć nie oskarżono m.in.: Otto Thieracka (nazistowskiego ministra sprawiedliwości w latach 1942–1945, odpowiedzialnego w dużej mierze za kierowanie więźniów do obozów koncentracyjnych i częstego wizytatora tych obozów), Rolanda Freislera (fanatycznego nazisty, przewodniczącego Trybunału Ludowego od 1942, który sądził m.in. uczestników zamachu z 20 lipca 1944 i wydawał niezwykle surowe wyroki) oraz Erwina Bumke (przewodniczącego Sądu Najwyższego Rzeszy Niemieckiej). Thierack i Bumke popełnili samobójstwo, a Freisler zginął 3 lutego w 1945 w trakcie nalotu bombowców alianckich.

Zarzuty i wyrok

Zarzuty aktu oskarżenia obejmowały zbrodnie wojenne i przeciw ludzkości oraz przynależność do organizacji przestępczych: SS (co dotyczyło Altstöttera, Cuhorsta, Engerta i Joela) i korpusu kierowniczego NSDAP (co dotyczyło Cuhorsta, Oeschy’ego, Nebelunga i Rothauga). 10 oskarżonych uznano za winnych stawianych im zarzutów, z wyjątkiem Oswalda Rothauga, który skazany został jedynie za zbrodnie przeciw ludzkości (Rothaug skazany został mimo to na dożywotnie pozbawienie wolności, gdyż trybunał uznał oskarżonego za człowieka okrutnego i sadystycznego, nie znajdując dla niego żadnych okoliczności łagodzących). 5 oskarżonych uniewinniono, Karl Engert został wycofany z procesu z powodów zdrowotnych, a Karl Westphal popełnił samobójstwo przed jego rozpoczęciem. Opinia publiczna uznała wyrok za zbyt łagodny. Skazanym, którzy nie należeli do organizacji przestępczych, na poczet kary zaliczono okres uwięzienia sprzed i w trakcie procesu. Większość skazanych zwolniono na początku lat 50. XX w., a niektórzy otrzymali nawet od władz RFN emerytury (Franz Schlegelberger, Ernst Lautz i Curt Rothenberger).

Sentencja wyroku Amerykańskiego Trybunału Wojskowego w procesie prawników:

1. Oswald Rothaug – dożywotnie pozbawienie wolności
2. Herbert Klemm – dożywotnie pozbawienie wolności
3. Rudolf Oeschey – dożywotnie pozbawienie wolności
4. Franz Schlegelberger – dożywotnie pozbawienie wolności
5. Wilhelm von Ammon – 10 lat pozbawienia wolności
6. Günther Joel – 10 lat pozbawienia wolności
7. Ernst Lautz – 10 lat pozbawienia wolności
8. Wolfgang Mettgenberg – 10 lat pozbawienia wolności
9. Curt Rothenberger – 7 lat pozbawienia wolności
10. Josef Altstötter – 5 lat pozbawienia wolności
11. Paul Barnickel – uniewinniony
12. Hermann Cuhorst – uniewinniony
13. Günther Nebelung – uniewinniony
14. Hans Petersen – uniewinniony
15. Karl Engert – wycofany z procesu z powodu choroby.

Karl Westphal popełnił samobójstwo przed rozpoczęciem procesu.

Filmografia

Proces prawników stał się kanwą dla amerykańskiego filmu z 1961 pt. Wyrok w Norymberdze w reżyserii Stanleya Kramera.

Linki zewnętrzne

• Dörte Hinrichs, Hans Rubinich: Von Hitler zu Adenauer. w: Die Zeit z 29 listopada 2007, Nr 49, s. 114. (niem.)
• NUERNBERG MILITARY TRIBUNAL Volume III [NMT03-F003] [online], The Mazal Library [dostęp 2023-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-10]  (ang.).