Potok Zakijowski
 Potok Zakijowski (około 700 m poniżej źródła „Maria”) | |||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||
| Potok | |||||||||||||
| Długość | ok. 3 km | ||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||
| Miejsce | zbocza Stajkowej, Gronia, Wisielca i Jaworzycy | ||||||||||||
| Wysokość |
ok. 670 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||
| Recypient | Dunajec | ||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||
| Wysokość |
420 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Krościenko nad Dunajcem  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |||||||||||||
Potok Zakijowski (także Szczawny Potok, Potok Zagórski) – potok o długości około 3 km, spływający z zachodnich grzbietów Pasma Radziejowej do Krościenka nad Dunajcem. Prawobrzeżny dopływ Dunajca.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Źródła Potoku Zakijowskiego znajdują się w dolinie otoczonej od zachodu Stajkową, od północy Groniem i Wisielcem, a od wschodu – Jaworzycą, poniżej przełęczy między Groniem a Wisielcem. Na terenie Podskala, Łazu, Limierza i Zagorza wpada do niego kilka bezimiennych strumieni. W środkowym biegu (drugi kilometr) przebieg potoku jest częściowo uregulowany: wybudowano na nim szereg progów i stopni, a nawet w XX wieku funkcjonował tu basen. W tej okolicy, tuż przy potoku znajduje się również jedno z trzech najbardziej znanych źródeł wody mineralnej w Krościenku nad Dunajcem: „Maria” (pozostałe źródła to „Stefan” i „Michalina”, na północno-zachodnim zboczu Stajkowej).
Potok, płynąc doliną między Stajkową a Jaworzycą, podmywa północne, strome zbocza Jaworzycy, powodując częste obsunięcia ziemi i wymagając robót udrażniających przebieg potoku. W dolnej części biegnie on wzdłuż ulicy Źródlanej (po jej południowej stronie), przechodząc pod mostkami: pod ulicą Franciszka Koterby i Juraszową (biegnącą w kierunku osiedla Juraszowa na zboczu Juraszowej Góry), i po przepłynięciu pod ulicą Zdrojową wpada do Dunajca, tuż poniżej mostów im. J. Piłsudskiego w Krościenku nad Dunajcem, prawie dokładnie naprzeciw miejsca, w którym z drugiej strony wpada do Dunajca Krośnica.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W swej górnej części przepływa przez Zagorze (stąd jedna z jego nazw[1][2][3]). W pobliżu (choć w dorzeczu Potoku Kozłeckiego) znajduje się osada Zakijów, od której pochodzi obecnie najczęściej używana nazwa[4]. Na wielu mapach[5][6] ten potok nazwany jest Szczawnym Potokiem.
Uwaga: Nazwę Szczawny Potok nosił również strumień płynący w pobliskiej Szczawnicy wzdłuż tamtejszej ulicy Zdrojowej, m.in. przez Plac Dietla. W ramach porządkowania tej ulicy Szczawny Potok został zabudowany i obecnie biegnie pod ulicą[7], a widoczne są jedynie jego krótkie fragmenty.
Źródło „Maria”
[edytuj | edytuj kod]Źródło „Maria”, znajdujące się przy potoku, przy przedłużeniu ulicy Źródlanej, przez wieki należało do rodziny Ćwiertniewiczów[8]. Do końca XIX wieku było nieeksploatowane, pierwotnie nazywane było „Dzikim Źródłem”. Zostało ono w znacznym stopniu zniszczone w czasie nieudanej próby oczyszczenia, jeszcze przed II wojną światową. Po II wojnie światowej zostało nazwane „Maria”. Po renowacji zakończonej w sierpniu 2011 roku źródło jest obudowane i chętnie odwiedzane, ciągle oferuje zmineralizowaną wodę[8][9]. W ramach zagospodarowania terenu wokół źródła wykonano nowe pokrycie zadaszeniowe, nowe okładziny kamienne (murki, posadzki i schody), konstrukcje drewniane, remont drogi i dojścia do źródła. Wzdłuż dojścia do źródła oraz na terenie źródła zostały wykonane i osadzone ławki parkowe. Na bramie wejściowej została zamontowana rzeźba ludowa. Koszt renowacji wyniósł około 100 tys. zł.
Obydwie inwestycje (wraz z obudową źródeł „Stefan” i „Michalina”) były współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 z zakresu „Odnowa i Rozwój Wsi” wdrażanych za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania Leader „Gorce-Pieniny”[10].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mapa Krościenka nad Dunajcem. [dostęp 2014-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Szczawnica, Krościenko i okolice (mapa). Piwniczna Zdrój: Agencja Wydawnicza „WiT” s.c. Wanda Mrówka – Tadeusz Ogórek, 2011. ISBN 978-83-89580-32-0.
- ↑ Michał Sawicki: Pieniński Park Narodowy (mapa). Wyd. 2. Warszawa – Zielona Góra: Zakład kartograficzny „Sygnatura”, 2001. ISBN 83-87873-07-1.
- ↑ Koper 2008 ↓, s. 28.
- ↑ Mapa fotogrametryczna Pienin. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937.
- ↑ Polskie i Słowackie Pieniny Właściwe, Małe, Spiskie, Jezioro czorsztyńskie (mapa). Piwniczna Zdrój: Agencja Wydawnicza „WiT” s.c. Wanda Mrówka – Tadeusz Ogórek.
- ↑ Józef Nyka: Pieniny – przewodnik turystyczny. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1975, s. 109.
- ↑ a b Koper 2006 ↓, s. 281–322.
- ↑ Koper 2008 ↓, s. 42.
- ↑ Zagospodarowanie źródła „Maria” łącznie z drogą dojazdową i dojściem w Krościenku nad Dunajcem. 2011-08-11. [dostęp 2012-08-26].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Koper: Z dziejów Krościenka nad Dunajcem. Nowy Targ: Zakład Poligraficzny „MK” s.c., 2006. ISBN 83-60306-10-9.
- Krzysztof Koper: Mały przewodnik historyczny po krościenku nad Dunajcem. 660 lat lokacji miasta (1348–2008). Nowy Targ: Wydawnictwo „MK” s.c., 2008. ISBN 978-83-60306-31-4.