Pancerzowce Polski
Liczba gatunków pancerzowców (Malacostraca) stwierdzonych w Polsce wynosi około 120 taksonów, w tym około 50 gatunków morskich[1].
Głębinówki (Bathynellacea)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina głębinówkowate Bathynellidae
- Bathynella natans Vejdovsky, 1882 – głębinówka ślepa – gatunek występujący w wodach podziemnych
Lasonogi (Mysidacea)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina lasonogowate Mysidae
- Mysis mixta Liljeborg, 1852 – lasonóg wielki[2]
- Mysis oculata (O. Fabricius, 1780) – dane z piśmiennictwa odnoszą się do M. relicta
- Mysis relicta Lovn, 1862 – lasonóg jeziorny – gatunek zbiorowy
- Neomysis integer (Leach, 1814)
- Neomysis vulgaris (Thompson, 1828) – lasonóg pospolity[2]
- Praunus flexuosus (O.F. Muller, 1776) – lasonóg brzegowy
- Praunus inermis (Rathke, 1843) – lasonóg drobny
- Mesopodopsis slabberi (Van Beneden, 1861)
- Gastrosaccus spinifer (Goes, 1864) – lasonóg zachodni
- Leptomysis mediterranea (G. O. Sars, 1877) (lub L. gracilis (G.O.Sars, 1864))
Obunogi (Amphipoda)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina kiełżowate Gammaridae
- Gammarus balcanicus Schaferna, 1922 – kiełż bałkański
- Gammarus duebeni Liljeborg, 1852 – kiełż brzegowy
- Gammarus fossarum Koch, 1836
- Gammarus inaequicauda Stock, 1966 – kiełż zwyczajny
- Gammarus lacustris G. O. Sars, 1863 – kiełż jeziorowy
- Gammarus leopoliensis Jażdżewski et Konopacka, 1988
- Gammarus locusta (Linnaeus, 1758) – kiełż morski
- Gammarus oceanicus Segerstrale, 1947 – kiełż oceaniczny
- Gammarus pulex (Linnaeus, 1758) – kiełż zdrojowy
- Gammarus roeselii Gervais, 1835
- Gammarus salinus Spooner, 1947 – kiełż bałtycki
- Gammarus tigrinus Sexton, 1939 – gatunek inwazyjny
- Gammarus varsoviensis Jażdżewski, 1975 – kiełż warszawski
- Gammarus zaddachi Sexton, 1912 – kiełż zalewowy
- Chaetogammarus ischnus (Stebbing, 1899) – gatunek inwazyjny
- Chaetogammarus stoerensis (Reid, 19338)
- Obesogammarus crassus (G.O. Sars, 1894)
- Pallaseopsis quadrispinosa (G.O. Sars, 1867), syn. Pallasea quadrispinosa G.O. Sars, 1867[3], Pallasiola quadrispinosa (G. O. Sars, 1867)[1]
- Dikerogammarus haemobaphes (Eichwald, 1841) – gatunek inwazyjny
- Dikerogammarus villosus (Sowinsky, 1894) – gatunek inwazyjny
Rodzina Pontogammaridae
- Obesogammarus crassus (G.O. Sars, 1894) – gatunek inwazyjny
- Pontogammarus robustoides (G. O. Sars, 1894) – gatunek inwazyjny
Rodzina Crangonyctidae
- Crangonyx paxi Schellenberg, 1935
- Synurella ambulans ambulans (F. Muller, 1847) – obok formy typowej 2 podgatunki – S. ambulans subterranea S. Karaman, 1931 i S. ambulans tenebrarum Wrześniowski, 1888
- Synurella coeca Dobreanu et Manolache, 1951 – w studniach Kazimierza Dolnego endemiczny podgatunek S. coeca rafalskii Skalski, 1983
Rodzina Pontoporeiidae
- Monoporeia affinis (Lindstrom, 1855) – pontoporeja czarnooka[4]
- Pontoporeia femorata Kroyer, 1842 – pontoporeja krasnooka[4]
- Bathyporeia pilosa Lindstrom, 1855 – batyporeja[4]
Rodzina Melitidae
- Melita palmata (Montagu, 1804) – melita[4]
Rodzina studniczkowate Niphargidae
- Niphargellus arndti (Schellenbeg, 1933)
- Niphargus aquilex Schiodte, 1855
- Niphargus casimiriensis Skalski, 1980
- Niphargus cf. inopinatus Schellenberg, 1932 – podany wyłącznie w piśmiennictwie
- Niphargus leopoliensis Jaworowski, 1893
- Niphargus tatrensis Wrześniowski, 1888
Rodzina Calliopiidae
- Calliopius laeviusculus (Krøyer, 1838) – kaliopius[4]
Rodzina Gammarellidae
- Gammarellus homari (J.C.Fabricius, 1779)
Rodzina Phoxocephalidae
- Phoxocephalus holboelli Krøyer, 1838 – migrant, znany wyłącznie z literatury
Rodzina Ampithoidae
- Amphithoe rubicata (Montagu, 1808)
Rodzina Aoridae
- Leptocheirus pilosus Zaddach, 1844 – leptochejrus[4]
Rodzina bełkaczkowate Corophiidae
- Crassicorophium crassicorne (Bruzelius, 1859) – bełkaczek zachodni
- Apocorophium lacustre (Vanhoffen, 1911) – bełkaczek zalewowy
- Corophium multisetosum Stock, 1952
- Corophium volutator (Pallas, 1766) – bełkaczek pospolity[2]
- Chelicorophium curvispinum (G.O. Sars, 1895) – bełkaczek wschodni[2], gatunek inwazyjny
Rodzina Podoceridae
- Dyopedos monocanthus (Metzger, 1875) – migrant, znany wyłącznie z literatury
Rodzina Stenthoidae
- Metopa pusilla G. O. Sars, 1892 – migrant, znany wyłącznie z literatury
Rodzina zmieraczkowate Talitridae
- Orchestia cavimana Heller, 1865 – zmieraczek zalewowy, rozskocz[2]
- Deshayesorchestia deshayesii (Audouin, 1826) – zmieraczek zatokowy
Talitrus saltator (Montagu, 1808) – zmieraczek plażowy[2][4]- Talitroides allaudi (Chevreux, 1896) – zmieraczek cieplarniowy[2][4]
Rodzina Caprellidae
- Caprella linearis (Linnaeus, 1767) – migrant, znany wyłącznie z literatury
Rodzina Hyperiidae
- Hyperia galba (Montagu, 1813)
Równonogi (Isopoda)
[edytuj | edytuj kod]Wodne
[edytuj | edytuj kod]Rodzina dłużlikowate Anthuridae
- Cyathura carinata (Kroyer, 1848) – dłużlik[4]
Rodzina eurydykowate Cirolanidae
- Eurydice pulchra Leach, 1815 – eurydyka[4]
Rodzina stulnikowate Sphaeromatidae
- Lekanesphaera hookeri (Leach, 1814)[5], syn. Sphaeroma hookeri Leach, 1814 – stulnik pasiasty[1][4]
- Lekanesphaera rugicauda (Leach, 1814)[6], syn. Sphaeroma rugicauda Leach, 1814 – stulnik szary[1][4]
Rodzina ośliczkowate Asellidae
- Asellus aquaticus (Linnaeus, 1758) – ośliczka wodna[potrzebny przypis], ośliczka pospolita[2][4]
- Proasellus slavus (Remy, 1948)
- Jaera albifrons Leach, 1814 – jera większa – w polskim Bałtyku podgatunek J. albifrons syei Leach, 1814
- Jaera ischiosetosa Forsman, 1949 – jera pospolita
- Jaera praehirsuta Forsman, 1949 – jera jajowata
Rodzina podwoikowate Idoteidae
- Idotea balthica (Pallas, 1772) – podwoik bałtycki[4]
- Idotea chelipes (Pallas, 1766) – podwoik mniejszy[4]
- Idotea granulosa Rathke, 1843 – podwoik zachodni
Rodzina podwojowate Chaetilidae
- Saduria entomon (Linnaeus, 1758) – podwój wielki[2][4]
Lądowe
[edytuj | edytuj kod]Równonogi lądowe, czyli należące do podrzędu Oniscidea.
Rodzina Ligiidae
- Ligidium germanicum Verhoeff, 1901
- Ligidium hypnorum (Cuvier, 1792) – przystawiec pospolity[2][7]
Rodzina Trichoniscidae
- Trichoniscus pusillus Brandt, 1833 – stonożek drobny[4][7]
- Trichoniscus provisorius[8] – wcześniej podgatunek Trichoniscus pusillus[1]
- Trichoniscus pygmaeus Verhoeff, 1908 – gatunek zawleczony, tylko w cieplarniach
- Androniscus dentiger Verhoeff, 1908 – gatunek zawleczony, tylko w cieplarniach
- Hyloniscus mariae Verhoeff, 1908
- Hyloniscus riparius (C. L. Koch, 1838)
- Haplophthalmus danicus Budde-Lund, 1880
- Haplophthalmus mengii (Zaddach, 1844)
- Haplophthalmus montivagus Verhoeff, 1941 – gatunek zawleczony, tylko w cieplarniach
Rodzina Platyarthidae
- Trichorhina tomentosa (Budde-Lund, 1839) – gatunek zawleczony, tylko w cieplarniach
- Platyarthrus hoffmannseggii Brandt, 1833
Rodzina Philosciidae
- Philoscia muscorum (Scopoli, 1763) – podliść zwinny[2][4]
- Lepidoniscus minutus (C. L. Koch, 1838)
Rodzina stonogowate Oniscidae
- Oniscus asellus Linnaeus, 1758 – stonoga murowa[2], stonóg murowy[4]
Rodzina Cylisticidae
- Cylisticus convexus (De Geer, 1778) – skuliczek gładki[2], skulicznik gładki[4]
Rodzina prosionkowate Porcellionidae
- Porcellionides pruinosus (Brandt, 1833) – prosionek opylony[4]
- Porcellio dilatatus Brandt, 1833 – prosionek szeroki[4]
- Porcellio laevis Latreille, 1804
- Porcellio scaber Latreille, 1804 – prosionek szorstki[2][4]
- Porcellio spinicornis Say, 1818 – prosionek pstry[4]
Rodzina Trachelipodidae
- Protracheoniscus major (Dollfus, 1903)
- Protracheoniscus politus (C. L. Koch, 1841) – prosionek nadobny[7]
- Trachelipus nodulosus (C. L. Koch, 1838)
- Trachelipus rathkii (Brandt, 1833) – prosionek pospolity[4]
- Trachelipus ratzeburgii (Brandt, 1833)
- Trachelipus waechtleri Strouhal, 1951
- Porcellium collicola (Verhoeff, 1907)
- Porcellium conspersum (C. L. Koch, 1841) – prosionek upstrzony[4]
Rodzina Armadillidiidae
- Armadillidium nasatum (Budde-Lund, 1885) – kulanka nosata[4], gatunek zawleczony, tylko w cieplarniach
- Armadillidium arcangelii (Strouhal, 1929) – gatunek zawleczony, znaleziony w doniczkach i szklarniach[9]
- Armadillidium opacum (C. L. Koch, 1841) – kulanka szara[7]
- Armadillidium pictum Brandt, 1833 – kulanka malowana[4]
- Armadillidium pulchellum (Zenker, 1798) – kulanka nadobna[2][4]
- Armadillidium vulgare (Latreille, 1804)
- Armadillidium zenckeri Brandt, 1833
Rodzina Armadillidae
- Armadillo officinalis Dumeril, 1816 – gatunek zawleczony, tylko w cieplarniach
Kleszczugi (Tanaidacea)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina Paratanaidae
- Heterotanais oerstedii (Krøyer, 1842)[10], syn. H. oerstedi (Krøyer, 1842)[1]
Pośródki (Cumacea)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina Diastylidae
- Diastylis rathkii (Krøyer, 1841)
Eufazje (Euphausiacea)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina krylowate Euphausiidae
- Meganyctiphanes norvegica (M. Sars, 1857) – kryl północny[2] – migrant w wodach Bałtyku, znany tylko z literatury
Dziesięcionogi (Decapoda)
[edytuj | edytuj kod]Krewetki (Caridea)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina Palaemonidae
- Palaemonestes varians (Leach, 1814) – krewetka zmienna[4]
- Palaemon adspersus Rathke, 1837 – krewetka bałtycka[4]
Rodzina garnelowate Crangonidae
- Crangon crangon (Linnaeus, 1758) – garnela pospolita[2], garnela[4]
Raki (Astacidea)
[edytuj | edytuj kod]- Astacus astacus (Linnaeus, 1758) – rak szlachetny, rak rzeczny[2][4]
- Pontastacus leptodactylus Eschscholtz,1823 – rak błotny[4], rak stawowy[2][4]
- Pacifastacus leniusculus (Dana, 1852) – rak sygnałowy[4]
Rodzina Cambaridae
- Orconectes limosus (Rafinesque, 1817) – rak pręgowaty[11], rak amerykański[2][4]
Pustelniki (Anomura)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina pustelnikowate Paguridae
- Pagurus bernhardus (Linnaeus, 1758) – pustelnik bernardyn – dane o występowaniu na polskim wybrzeżu jedynie w dawnym piśmiennictwie
Kraby (Brachyura)
[edytuj | edytuj kod]Rodzina raczyńcowate Portunidae
- Carcinus maenas (Linnaeus, 1758) – raczyniec jadalny[2] – rzadki migrant, na wybrzeżu Bałtyku
Rodzina Xanthidae
- Rhithropanopeus harrisii (Gould, 1841) – krabik amerykański[2][4] (w Polsce R. harrisii tridentatus (Maitland, 1875) w Martwej Wiśle i Zalewie Wiślanym)
Rodzina Grapsidae
- Eriocheir sinensis Milne-Edwards, 1853 – krab wełnistoręki[2][4]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Wykaz zwierząt Polski. Razowski J. (red.). T. IV. Kraków: Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1997, s. 303. ISBN 978-83-907187-0-5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Mieczysław Górny, Andrzej Kaczanowski, Janina Kaczanowska, Jerzy Prószyński, Jan Maciej Rembiszewski, Mirosław Stankiewicz, Wojciech Staręga, Teresa Sulgostowska, Zuzanna Stromenger, Tomasz Umiński, Ludwik Żmudziński: Bezkręgowce. Zbigniew Chrzanowski (red.). Wyd. I. Warszawa: PW Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
- ↑ Pallaseopsis quadrispinosa (G.O. Sars, 1867). WoRMS – World Register of Marine Species. [dostęp 2017-06-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am Aleksander Bielecki, Alicja Boroń, Janina Dziekońska-Rynko, Dorota Juchno, Karol Komosiński, Robert Krupa, Jolanta Szlachciak: Różnorodność i taksonomia zwierząt. Redakcja: Alicja Boroń, Jolanta Szlachciak, Rysunki i tablice: Sebastian Górzkowski, Andrzej Koryzno i Małgorzata Tanajewska. Wyd. I. T. 2: Przewodnik terenowy do rozpoznawania wybranych krajowych taksonów zwierząt. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydawnictwo Mantis, Olsztyn, 2013. ISBN 978-83-62860-25-8. [dostęp 2020-02-18].
- ↑ Lekanesphaera hookeri (Leach, 1814). WoRMS – World Register of Marine Species. [dostęp 2017-07-09]. (ang.).
- ↑ Sphaeroma rugicauda Leach, 1814. WoRMS – World Register of Marine Species. [dostęp 2017-06-14]. (ang.).
- ↑ a b c d Andrzej Dzięczkowski. Historia i przyroda „Uroczyska Bażantarnia” pod Skierniewicami. „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”. 25 (1), s. 18–24, 1969. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [dostęp 2020-02-18].
- ↑ Trichoniscus provisorius, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2019-09-20] (ang.).
- ↑ Franck Noël, Steve J. Gregory, Giorgios Agapakis, Armadillidium arcangelii Strouhal, 1929 (Isopoda: Oniscidea): a step towards the conquest of Europe? [online], czerwiec 2022.
- ↑ Heterotanais oerstedi (Krøyer, 1842). WoRMS – World Register of Marine Species. [dostęp 2017-06-14]. (ang.).
- ↑ Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. [dostęp 2020-09-14]. (pol.).