Osłonice
| Tunicata[1] | |||
| Lamarck, 1816 | |||
| Okres istnienia: Kambr-teraz | |||
 Lissoclinum patella | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Nadtyp | |||
| Typ | |||
| Podtyp |
osłonice | ||
| Synonimy | |||
| |||
Osłonice (Tunicata), strunoogonowe (Urochordata, Urocorda) – grupa strunowców o prostej budowie, przechodzących rozwój złożony[2]. Są zwierzętami wyłącznie morskimi[2]. Charakteryzują się obecnością zewnętrznej, organicznej osłonki – tuniki[2][3] – o rozmaitej grubości i konsystencji, zbudowanej z tunicyny[4] – węglowodanu niestrawnego, chroniącego przed drapieżnikami[3][5]. Tunika pełni rolę szkieletu zewnętrznego, okresowo zrzucanego. W tunice znajdują się komórki tworzące krew, pigment i włókna kolagenowe[5].
Ciało niesegmentowane, workowate lub beczułkowate[4][5][2], o długości od 0,3 mm do 40 cm, a u form kolonijnych do około 4 m. Struna grzbietowa występuje jedynie w stadium larwalnym (poza ogonicami)[4][3], u form dorosłych występują szczeliny skrzelowe[6]. Układ rozrodczy obojnaczy albo rozdzielnopłciowy, układ krwionośny otwarty, brak układu wydalniczego[2]. Osobliwością osłonic jest periodyczna zmiana kierunku obiegu krwi, co ok. 10 skurczów[7].
Szacuje się, że występuje 2000–3000 gatunków osłonic[3][7]. Wśród osłonic występują gatunki osiadłe i wędrowne, larwy są zawsze planktoniczne[4]. Większość osłonic zasiedla ciepłe, płytkie wody[3]; niektóre żyją w głębinach, tworząc liczne skupiska. Spotykane są w zachodniej części Bałtyku. Gatunki pelagiczne stanowią składnik zooplanktonu.
Niektóre prochlorofity (gatunek Prochloron didemnii) żyją w ścisłej symbiozie z osłonicami[8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Podział osłonic na gromady uwzględnia ich występowanie, brak ogona oraz wykształcenie szpar skrzelowych:
- ogonice (Appendicularia)
- żachwy (Ascidiacea)
- sprzągle (Thaliacea)
- łapce, bezszparkowce (Sorberacea)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tunicata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Osłonice (Tunicata), [w:] Maciej Mikołajczyk, Jolanta Zygmunt, Repetytorium Maturzysty Biologia, wyd. III zaktualizowane, Kraków: GREG, s. 215, ISBN 978-83-7517-546-2, OCLC 1027023266 (pol.).
- ↑ a b c d e Wojciech Zgoła, Osłonice [online], Dive Adventure, 21 marca 2014 [dostęp 2020-12-12].
- ↑ a b c d osłonice, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-12].
- ↑ a b c Czesław Błaszczak (red.), Zoologia: Szkarłupnie - płazy, t. III, PWN.
- ↑ Osłonice [online], Biologia, 15 marca 2016 [dostęp 2020-12-12] (pol.).
- ↑ a b Zooplankton i jego znaczenie w akwarium morskim [online], ReefHub, 26 kwietnia 2015 [dostęp 2020-12-12] (pol.).
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika. Systematyka. Warszawa: PWN, 2007, s. 58. ISBN 978-83-01-13945-2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. PWN, 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.