Organy Eberta w Innsbrucku

Z zamkniętymi skrzydłami

Organy Eberta w Innsbrucku – 15-głosowe renesansowe organy piszczałkowe w Kościele Dworskim w Innsbrucku. Jedne z najstarszych grywalnych organów w Austrii, wyposażone w trakturę mechaniczną. Zbudowane w latach 1555–1561 przez holenderskiego organmistrza Jörga Eberta z Ravensburga. Kilkukrotnie restaurowane i przebudowywane – ostatnio w latach 1965–1970 i 1975–1977, przez warsztat organmistrza Jürgena Ahrenda z Niemiec.

W kościele znajduje się dwoje organów: instrument Eberta oraz drugi, zbudowany w 1900 roku.

Charakterystyka

Organy Eberta umieszczone są na balkonie (jaskółczym gnieździe), w prezbiterium, na końcu prawego rzędu stalli, nad przejściem do zakrystii. Pierwotnie miały 16 głosów. Zbudowane zostały w latach 1555–1561 przez Jörga Eberta z Ravensburga. W latach 1700–1701 zostały rozbudowane do 26 głosów – zastąpiono wówczas jedną miksturę i Zimbel w Rückpositivie innym głosem, a w innym głosie zmieniono barwę; pozostałe głosy oryginalnego instrumentu pozostawiono niezmienione. Instrument ulegał stopniowo degradacji i w 1832 roku nie nadawał się już do gry. Po wybuchu II wojny światowej zostały przeniesione celem ochrony przed potencjalnym zniszczeniem. W latach 1965–1970 i 1975–1977 Jürgen Ahrend odrestaurował organy, usuwając elementy dobudwane w 1701 roku, przywracając stan oryginalny z XVI wieku i dodając dmuchawę elektryczną zasilającą powietrzem cztery miechy klinowe. Z oryginalnego instrumentu zachowały się kanały powietrzne, wiatrownice klapowo-zasuwowe, ławki piszczałkowe, traktura, przełączniki rejestrowe i obudowa z dwuskrzydłowymi drzwiami. Klawiatura, miechy oraz część traktury gry została zrekonstruowana. Sześć rejestrów jest zachowanych w stanie oryginalnym, pięć odbudowano, pozostałe uzupełniono.

Dyspozycja

Dyspozycja po renowacji zakończonej w 1977:

Manuał I – großen Corpus CDEFGA–g2a2	Manuał II – Ruggpositiv FGA–g2a2	Pedał CDEFGA–b0
Prinzipal 8′ Gedackt 8′ Oktave 4′ Quinte 2 2/3′ Superoktave 2′ Mixtur V–X Zimbel II Sesquialtera II Trompete 8′ Regal (B/D) 8′ Tremulant	Prinzipal 4′ Gedackt 4′ Mixtur III-V Zimbel II Sesquialtera II	połączony z manuałem I
Ciśnienie powietrza: 90 mm słupa wody

Zobacz też

• Lista organów piszczałkowych

Bibliografia

• Günter Lade: 40 Jahre Orgelbau Jürgen Ahrend 1954–1994. Leer-Loga: Selbstverlag, 1994.
• Alfred Reichling, Matthias Reichling: „Die Ebert-Orgel im Fluss der Zeit”. w: Wissenschaftliches Jahrbuch der Tiroler Landesmuseen, 5. Innsbruck 2012, str.91–99.
• Hemma Kundratitz: „Die Beflügelung der Ebert-Orgel. Zur Geschichte der Fassung des Orgelgehäuses, insbesondere der Flügelbilder” w: Wissenschaftliches Jahrbuch der Tiroler Landesmuseen, 5, Innsbruck 2012, str.71–77.
• Reinhard Jaud: Die Ebert-Orgel in der Innsbrucker Hofkirche. Franz Josef Stoiber (red.). Laaber: Figaro, 2019, s. 132–137, seria: Schöne Orgeln. Baugeschichte – Klang – Prospektgestaltung. ISBN 978-3-946798-17-0.
• Kurt Estermann (red.): Die Orgeln der Hofkirche in Innsbruck. Teil 1: Die Ebert-Orgel (= Tiroler Orgelschatz Tom 5). Helbling, Innsbruck 2019, ISBN 978-3-99069-232-5.
• Die Ebertorgel auf der Website der Tiroler Landesmuseen.
• Geschichte der Ebert-Orgel, w: Orgellandschaft Tirol, rozdział Musikland Tirol.