Olearia
Olearia traversiorum | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj |
Olearia | ||
Nazwa systematyczna | |||
Olearia Moench Suppl. Meth.: 254 (1802)[3][4] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
O. dentata Moench (=O. tomentosa (J.C.Wendl.) DC.)[4] | |||
Synonimy | |||
|
Olearia – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje ok. 180[5]–190[3] gatunków. W większości występują w Australii (ok. 130 gatunków)[5], w Nowej Zelandii (43[6]) i na Nowej Gwinei (25[5])[7]. Jako rośliny introdukowane i dziczejące podawane są z Europy Zachodniej[3]. Olearia albida wyróżnia się ogromną liczbą chromosomów wynoszącą ponad 400[5].
Niektóre gatunki są uprawiane jako ozdobne (zwane są tree daisy – „drzewiastą stokrotką”[5]), przy czym wymagają klimatu łagodnego, morskiego. Ze względu na odporność na zasolenie bywają wykorzystywane do tworzenia pasów zarośli wiatrochronnych na terenach nadmorskich[7]. Do popularniejszych gatunków ozdobnych należą: Olearia albida i O. avicenniifolia[5]. Niektóre gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego[5].
Nazwa rodzaju upamiętnia Adama Oleariusa (A. Ölschläger) – niemieckiego przyrodnika z XVII wieku[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- W większości okazałe krzewy i niewysokie drzewa do 10 m, rzadko byliny[7]. Rośliny zwykle owłosione[6], czasem lepkie lub nagie[8].
- Liście
- Zimozielone[7], skrętoległe lub naprzeciwległe, łodygowe[8], często skórzaste, od spodu zwykle biało owłosione[7], całobrzegie lub ząbkowane[7] od szerokojajowatych do równowąskich[8].
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczki wyrastające w kątach liści lub na końcach pędów pojedynczo lub skupione po kilka lub wiele w baldachogroniaste i wiechowate kwiatostany złożone[8]. Okrywa walcowata do półkulistej z listkami w 2–6 szeregach. Listki zielone z błoniastym brzegiem, lancetowate do równowąskich. Osadnik (dno kwiatostanowe) nagi[8], płaski lub wypukły[6]. Kwiaty w koszyczku zwykle zróżnicowane – wewnętrzne obupłciowe, promieniste z koroną rurkowatą, na szczycie z 5, często odgiętymi łatkami, lancetowatymi do trójkątnych[8][6]. Kwiaty brzeżne żeńskie (liczne, nieliczne lub ich brak), o równowąskim lub języczkowatym płatku[7][6], często zwijającym się[8]. W kwiatach obupłciowych pręcików jest 5. Zalążnia jest dolna, jednokomorowa, z pojedynczym słupkiem rozwidlonym na końcach[7]. Kwiaty rurkowate w środku koszyczka są żółte do fioletowych, a kwiaty języczkowate na brzegu koszyczka białe, niebieskie do fioletowych[8].
- Owoce
- Niełupki walcowate lub spłaszczone, nagie lub szczeciniasto owłosione, z 5 żeberkami i z licznymi, trwałymi ośćmi puchu kielichowego[8].
- Rodzaje podobne
- Rośliny z tego rodzaju mogą być mylone z biało kwitnącymi przedstawicielami rodzaju Brachyglottis, od których różnią się spłaszczonymi, a nie walcowatymi szyjkami słupka[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Astereae i podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)[9]. W obrębie plemienia umieszczany jest w podplemieniu Hinterhuberinae Cuatrec. (1969)[8].
W niektórych ujęciach włączany jest tu rodzaj Pachystegia[5]. Czasem cały rodzaj Olearia bywa z kolei włączany do szeroko ujmowanego rodzaju Eurybia Cass.[6] W 2022 roku z rodzaju wyłączono 6 gatunków w osobny rodzaj Macrolearia tworzący osobny klad wspólnie z rodzajami Pleurophyllum i Damnamenia. Gatunki te wyróżniają się m.in. odmienną budową włosków, owoców, typem rozgałęzień pędów i okazałymi kwiatostanami barwy fioletowej do ciemnoczerwonej[10].
- Wykaz gatunków[3]
- Olearia adenocarpa Molloy & Heenan
- Olearia adenolasia (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia adenophora (F.Muell.) F.Muell.
- Olearia aglossa (Maiden & Betche) Lander
- Olearia albida Hook.f.
- Olearia algida N.A.Wakef.
- Olearia allomii Kirk
- Olearia alpicola (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia angulata Kirk
- Olearia angustifolia Hook.f.
- Olearia arborescens (G.Forst.) Cockayne & Laing
- Olearia archeri Lander
- Olearia arckaringensis P.J.Lang
- Olearia argophylla (Labill.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia arguta Benth.
- Olearia arida E.Pritz.
- Olearia asterotricha (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia astroloba Lander & N.G.Walsh
- Olearia avicenniifolia Hook.f.
- Olearia axillaris (DC.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia ballii (F.Muell.) F.Muell. ex Hemsl.
- Olearia bella A.R.Bean & Jobson
- Olearia boorabbinensis Hochr.
- Olearia brachyphylla (F.Muell. ex Sond.) N.A.Wakef.
- Olearia brevipedunculata N.G.Walsh
- Olearia buchananii Kirk
- Olearia bullata H.D.Wilson & Garn.-Jones
- Olearia burgessii Lander
- Olearia calcarea F.Muell. ex Benth.
- Olearia canescens Hutch.
- Olearia capillaris Buchanan
- Olearia cassiniae (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia chathamica Kirk
- Olearia cheesemanii Cockayne & Allan
- Olearia chrysophylla (DC.) Benth.
- Olearia ciliata (Benth.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia cinerea Mattf.
- Olearia clemensiae Mattf.
- Olearia colensoi Hook.f.
- Olearia cordata Lander
- Olearia coriacea Kirk
- Olearia covenyi Lander
- Olearia crebra E.K.Cameron & Heenan
- Olearia crenifingens Mattf.
- Olearia crosby-smithiana Petrie
- Olearia cuneifolia A.R.Bean & M.T.Mathieson
- Olearia curticoma N.G.Walsh
- Olearia cydoniifolia (DC.) Benth.
- Olearia cymbifolia (Hook.f.) Cheeseman
- Olearia decurrens (DC.) Benth.
- Olearia dibrachiata D.J.N.Hind & R.J.Johns
- Olearia durifolia J.Kost.
- Olearia elaeophila (DC.) F.Müll. ex Benth.
- Olearia elliptica DC.
- Olearia eremaea Lander
- Olearia ericoides (Steetz) N.A.Wakef.
- Olearia erubescens (Sieber ex Spreng.) Dippel
- Olearia excorticata Buchanan
- Olearia exiguifolia (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia exilis S.Moore
- Olearia ferresii (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia fimbriata Heads
- Olearia floccosa J.Kost.
- Olearia flocktoniae Maiden & Betche
- Olearia floribunda (Hook.f.) Benth.
- Olearia fluvialis Lander
- Olearia fragrantissima Petrie
- Olearia frostii (F.Muell.) J.H.Willis
- Olearia furfuracea (A.Rich.) Hook.f.
- Olearia gardneri Heads
- Olearia glandulosa (Labill.) Benth.
- Olearia glutinosa (Lindl.) Benth.
- Olearia gordonii Lander
- Olearia grandiflora Hook.
- Olearia gravis (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia haastii Hook.f.
- Olearia hectorii Hook.f.
- Olearia heterocarpa S.T.Blake
- Olearia heterolepis Mattf.
- Olearia heterotricha Mattf.
- Olearia homolepis (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia hooglandii J.Kost.
- Olearia hookeri (F.Muell. ex Sond.) Benth.
- Olearia humilis Lander
- Olearia hygrophila (DC.) Benth.
- Olearia ilicifolia Hook.f.
- Olearia imbricata (Turcz.) Benth.
- Olearia incana (D.A.Cooke) Lander
- Olearia incondita Lander
- Olearia iodochroa (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia kernotii Muell.
- Olearia laciniifolia Lander
- Olearia lacunosa Hook.f.
- Olearia lanata J.Kost.
- Olearia lanceolata (Benth.) D.I.Morris
- Olearia lanuginosa (J.H.Willis) N.A.Wakef.
- Olearia lasiophylla Lander
- Olearia laxiflora Kirk
- Olearia ledifolia (DC.) Benth.
- Olearia lehmanniana (Steetz) Lander
- Olearia lepidophylla (Pers.) Benth.
- Olearia lepidota Mattf.
- Olearia leptocephala J.Kost.
- Olearia lineata (Kirk) Cockayne
- Olearia lirata (Sims) Hutch.
- Olearia lyallii Hook.f.
- Olearia macdonnellensis D.A.Cooke
- Olearia macrodonta Baker
- Olearia magniflora (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia × matthewsii P.Heenan
- Olearia megalophylla (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia microdisca J.M.Black
- Olearia microphylla (Vent.) Maiden & Betche
- Olearia minor (Benth.) Lander
- Olearia montana Lander
- Olearia monticola F.M.Bailey
- Olearia mooneyi (F.Muell.) F.Muell. ex Hemsl.
- Olearia moschata Hook.f.
- Olearia mucronata Lander
- Olearia muelleri (Sond.) Benth.
- Olearia muricata (Steetz) Benth.
- Olearia myrsinoides (Labill.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia nernstii (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia newbeyi Lander
- Olearia nummulariifolia (Hook.f.) Hook.f.
- Olearia obcordata (Hook.f.) Benth.
- Olearia obovata Mattf.
- Olearia occidentissima Lander
- Olearia odorata Petrie
- Olearia oleifolia Kirk
- Olearia oliganthema F.Muell. ex Benth.
- Olearia oporina (G.Forst.) Hook.f.
- Olearia oppositifolia (F.Muell.) Lander
- Olearia orientalis A.R.Bean & Jobson
- Olearia pachycephala J.Kost.
- Olearia pachyphylla Cheeseman
- Olearia pallida J.Kost.
- Olearia paniculata Druce
- Olearia pannosa Hook.
- Olearia passerinoides (Turcz.) Benth.
- Olearia paucidentata (Steetz) Benth.
- Olearia persoonioides (DC.) Benth.
- Olearia phlogopappa (Labill.) DC.
- Olearia picridifolia Benth.
- Olearia pimeleoides (DC.) Benth.
- Olearia pinifolia (Hook.f.) Benth.
- Olearia platyphylla Mattf.
- Olearia plucheacea Lander
- Olearia polita H.D.Wilson & Garn.-Jones
- Olearia propinqua S.Moore
- Olearia quercifolia DC.
- Olearia quinquevulnera Heenan
- Olearia ramosissima (DC.) Benth.
- Olearia ramulosa (Labill.) Benth.
- Olearia rani Druce
- Olearia revoluta F.Muell. ex Benth.
- Olearia rosmarinifolia (DC.) Benth.
- Olearia rudis (Benth.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia rufa J.Kost.
- Olearia rugosa (W.Archer bis) Hutch.
- Olearia sarawaketensis Mattf.
- Olearia semidentata Decne. ex Hook.
- Olearia solandri Hook.f.
- Olearia speciosa Hutch.
- Olearia spectabilis J.Kost.
- Olearia stellulata DC.
- Olearia stenophylla N.G.Walsh
- Olearia stilwellae Blakely
- Olearia stricta Benth.
- Olearia strigosa (Steetz) Benth.
- Olearia stuartii (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia suavis Cheeseman
- Olearia subspicata (Hook.) Benth.
- Olearia suffruticosa D.A.Cooke
- Olearia tasmanica W.M.Curtis
- Olearia telmatica Heenan & de Lange
- Olearia tenuifolia (DC.) Benth.
- Olearia teretifolia (Sond.) F.Muell. ex Benth.
- Olearia thomsonii Cheeseman
- Olearia tomentosa (J.C.Wendl.) DC.
- Olearia townsonii Cheeseman
- Olearia traillii Kirk
- Olearia traversiorum (F.Muell.) Hook.f.
- Olearia trifurcata Lander
- Olearia tubuliflora (Sond. & F.Muell.) Benth.
- Olearia velutina J.Kost.
- Olearia vernonioides C.T.White & W.D.Francis
- Olearia virgata Hook.f.
- Olearia viscidula (F.Muell.) Benth.
- Olearia viscosa (Labill.) Benth.
- Olearia xerophila (F.Muell.) F.Muell. ex Benth.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-05-05] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-05-05] (ang.).
- ↑ a b c d e Olearia Moench. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-05-05].
- ↑ a b Olearia Moench. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-05-05].
- ↑ a b c d e f g h David J. Mabberley , Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 127, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f Olearia Moench. [w:] nzflora.info [on-line]. Landcare Research. [dostęp 2021-05-05].
- ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 454. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d e f g h i j K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 299-300, ISBN 978-3-540-31050-1 .
- ↑ Genus Olearia Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
- ↑ Patricio Saldivia, Steven J. Wagstaff, Ilse Breitwieser, David A. Orlovich, Janice M. Lord. A Generic Taxonomic Synopsis of the Pleurophyllum Clade (Asteraceae: Astereae: Celmisiinae) with the Recognition of the New Zealand Endemic New Genus Macrolearia. „Systematic Botany”. 47, 2, s. 607-634, 2022. DOI: 10.1600/036364422X16512564801722.