Przejdź do zawartości

O wojnie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
O wojnie
Vom Kriege
Ilustracja
O wojnie (1832), strona tytułowa
Autor

Carl von Clausewitz

Tematyka

strategia

Wydanie oryginalne
Język

niemiecki

Wydawca

Ferdinand Dümmler

O wojnie (niem. Vom Kriege) – traktat Carla von Clausewitza poświęcony sztuce wojennej wydany w 1832 w Berlinie przez Ferdinanda Dümmlera staraniem Marie von Clausewitz, żony autora.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Dzieło powstawało przez lata rozwijającej się kariery Clausewitza. Jak sam stwierdził, miał ambicje napisania książki, która nie uległaby zapomnieniu po 2 lub 3 latach, takiej, do którejś ktoś zainteresowany tematem mógłby powracać wielokrotnie. Clausewitz zmarł jednak, nie ukończywszy dzieła, w 1831, najprawdopodobniej na panującą wówczas cholerę. Doprowadzeniem do wydania książki zajęła się jego żona Marie von Clausewitz[1].

Struktura

[edytuj | edytuj kod]

Dzieło podzielone zostało na 8 ksiąg i 128 rozdziałów, niekiedy bardzo krótkich[1]. Zasadniczą część pracy stanowią zwięzłe komentarze, a całość przybiera formę dialektycznego dyskursu[2].

Księgi:

  • O naturze wojny
  • O teorii wojny
  • Strategia
  • Walka
  • Siły wojskowe
  • Obrona
  • Atak
  • Plan wojny

Treść

[edytuj | edytuj kod]

W analizie dzieła wyodrębnić można trzy główne zagadnienia: istotę wojny, istotę strategii oraz relację polityka-wojna[2].

Istota wojny

[edytuj | edytuj kod]

Istotą wojny ma być pokonanie przeciwnika i skłonienie go do realizacji naszej woli[3]. Środkiem wojny jest walka. Aby pokonać wroga należy rozbić jego armię, zająć terytorium i złamać wolę kontynuowania oporu. Na geniusz wojenny składają się cztery cechy[2]: odwaga, wytrwałość i męstwo, przenikliwy rozum oraz trafność spojrzenia, przytomność i zdecydowanie umysłu. Clausewitz podważył jednak istnienie teorii wojny jako nauki pozytywnej[4]. Wskazuje, że w obliczu przebiegu praktyki wojennej teoria powinna być raczej rozważaniem niż doktryną[4].

Istota strategii

[edytuj | edytuj kod]

Clausewitz rozróżnił naukę o użyciu siły militarnej w bitwie – taktykę i naukę o użyciu bitwy do celów wojny – strategię[4]. Celem konfrontacji militarnej ma być fizyczne rozbicie sił przeciwnika oraz pozbawienie go woli walki. Istotne jest nie samo pokonanie wroga, lecz właśnie jego zniszczenie. Z tego punktu widzenia ważne jest np. kontynuowanie pościgów za uciekającą armią, gdyż jest to okazja do zadania mu druzgocących strat[4]. Clausewitz wyróżnił następujące czynniki strategii[5]:

  • wielkości moralne;
  • odwagę;
  • wytrwałość;
  • przewagę liczebną;
  • zaskoczenie;
  • podstęp;
  • skupienie w przestrzeni;
  • połączenie sił w czasie;
  • odwód strategiczny;
  • ekonomię sił;
  • czynniki geometryczne.

Sformułował ponadto dwie zasady[5] wyznaczające plan wojny i służące jako wskazania do wszystkiego innego:

  • określenie środka ciężkości sił wroga;
  • działanie szybkie, zdecydowane i ukierunkowane na całościowe zniszczenie armii przeciwnika[6].

Clausewitz dokonał także analizy przemian zachodzących w działaniach wojennych od czasu rewolucji francuskiej i przewidywał zwiększenie roli udziału całych narodów w zmaganiach wojennych[7].

Relacja polityka-wojna

[edytuj | edytuj kod]

Według autora wojna bezsprzecznie jest integralną częścią polityki. Dosłownie sformułował tę myśl pisząc: Wojna jest niczym innym, jak dalszym ciągiem polityki przy użyciu innych środków[8]. W innym miejscu określił też wojnę jako narzędzie polityki[9]. Uważa także, że wojnę stworzyła polityka i niemożliwe jest oddzielenie ich od siebie[10].

Cytaty

[edytuj | edytuj kod]
  • Bitwa jest krwawym i niszczącym zmierzeniem się sił fizycznych i moralnych
  • W strategii wszystko jest proste, lecz nie jest łatwe
  • Środek ciężkości leży w jedności interesów

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 46. ISBN 978-83-7383-222-0.
  2. a b c Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 47. ISBN 978-83-7383-222-0.
  3. Clausewitz o wojnie – akt przemocy mający na celu zmuszenie przeciwnika do spełnienia naszej woli
  4. a b c d Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 48. ISBN 978-83-7383-222-0.
  5. a b Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 49. ISBN 978-83-7383-222-0.
  6. Działać należy szybko, bez zatrzymywania się lub zbaczania bez dostatecznej przyczyny [...]. Przeciwko tym rzeczom należy kierować uderzenie. Jeżeli nieprzyjaciel przez to utracił równowagę, nie należy mu dawać czasu na jej odzyskanie. Uderzenie trzeba w tym kierunku kontynuować lub, innymi słowy, zwycięzca musi zawsze kierować całością przeciwko całości
  7. W XVIII stuleciu [...] wojna była jeszcze tylko sprawą gabinetu. [...] Na początku XIX stulecia w szranki wstąpiły narody
  8. Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 50. ISBN 978-83-7383-222-0.
  9. Wojna jest narzędziem polityki i z konieczności musi mieć jej charakter i mierzyć jej miarą
  10. Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 51. ISBN 978-83-7383-222-0.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]