Mieszków (województwo wielkopolskie)
52°01′24″N 17°27′50″E/52,023333 17,463889| wieś | |
 Dwór Herstopskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo |
Radlińska 18, 63-200 Mieszków |
| Liczba ludności (2022) |
1698[2] |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
63-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PJA |
| SIMC |
0199421 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarocińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Jarocin  | |
| 52°01′24″N 17°27′50″E/52,023333 17,463889[1]
| |
| Strona internetowa | |
Mieszków – wieś w Polsce, w województwie wielkopolskim, w powiecie jarocińskim, w gminie Jarocin.
Dawniej miasto; uzyskał lokację w 1777 roku, zdegradowany w 1873 roku[4]. W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mieszków, po jej zniesieniu w gromadzie Mieszków. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
Mieszków leży na obszarze Wału Żerkowskiego, nad rzeką Lubieszką, przy drodze krajowej nr 11 oraz drodze krajowej nr 15, 7 km od Jarocina,
Herb
[edytuj | edytuj kod]W herbie Mieszkowa znajduje się kościół o trzech wieżach zakończonych krzyżami. Kolory to czerwone tło, białe mury, niebieskie dachy i złote krzyże[5]. Pojawił się na pieczęci pochodzącej z XVIII wieku o owalnym kształcie z napisem częściowo nieczytelnym SIGIL, INHABITATOR... POS... S. OPIDI MISKE...
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kiedy i w jakich okolicznościach powstała osada Mieszków, skąd się wzięła nazwa i jakie miała znaczenie w okolicy – tego nie wiadomo. W Kwartalniku historycznym autor przedstawia relację szwedzkiego kronikarza: „(…) ze Szwecji Styrbjörn walczy z polskim Miszką – Börnem w Jonsburgu nad ujściami Ody. Osiedlili się członkowie rodu Miszków-Bjornów nad Wartą, zakładając osadę Miszków – dziś Mieszków w pow. jarocińskim, rzecz ciekawa między osadami Rusko, Cerekwica z jednej strony a Iwanowem z drugiej (villa Ivani)”[6]. Zagadką jest też Dokument nr 365 z 30 listopada 1257 roku, w którym książę Bolesław Pobożny ustanawia parafię św. Marcina w Jarocinie. Pojawiają się w nim trzy miasta wyliczone jedno po drugim: „...Czelcza et Mireci et Iaroczino civitatem nuncupantur...”, z których jedynie owo zagadkowe Mireci nie zostało jak dotąd zidentyfikowane.
Ze źródeł pisanych wiadomo jak dotąd tylko tyle, że wieś Mieszków istniała już przed rokiem 1282[7]. W 1290 biskup poznański Jan Gerbicz ustanowił tu parafię[8]. Dziedzicami byli kolejno: Mieszkowscy, Hersztopscy i Taczanowscy.
Za proboszcza Jana Cieńskiego w 1654 roku podczas wojen szwedzkich kościół parafialny był całkowicie zrujnowany. Odbudował go dziedzic Stanisław Mięckowski w 1678 roku. Budowę nowego kościoła zapoczątkowaną w 1769 roku ufundował dziedzic Hersztopski.
Nadanie praw miejskich aktem z 16 czerwca 1777 podpisanym przez dziedzica Hersztopskiego zatwierdził król Stanisław August Poniatowski 15 lutego 1781. Około roku 1800 w miasteczku był kościół, klasztor Franciszkanów i 8 wiatraków, a miasto utrzymywało nawet stróża nocnego. Odbywało się tu 9 dorocznych jarmarków[7]. W 1818 Piotr Hersztopski założył w Mieszkowie Bractwo Strzeleckie. W 1826 miasto zostało doszczętnie zniszczone wskutek pożaru[9]. W 1852 roku nawiedziła je epidemia cholery, na którą zmarło 208 osób. Po tych tragediach miasto nie odzyskało już dawnej świetności i utraciło prawa miejskie w 1874 roku. Ks. Stanisław Gibasiewicz, znany ze swojej gospodarności, m.in. założył w Mieszkowie w roku 1902 Bank Ludowy, zaś jego następca ks. Jan Donat (jarociński delegat na Polski Sejm Dzielnicowy) założył w Mieszkowie chór kościelny, a 3 lipca 1927 roku zorganizował tu nawet zjazd chórów kościelnych[10]. Obaj byli zresztą mocno zaangażowani w szeroko rozumianą pracę organiczną.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
Strój
[edytuj | edytuj kod]Ok. 1876 Oskar Kolberg tak napisał o naszych strojach tradycyjnych[11]:
...mężczyźni: kiecka (bluza) długa biała, u możniejszych na wpół z wełną, spodnie w butach, kapelusz niski i zimą kaptur. Kobiety: spódnik w tyle gęsto fałdowany; czasem sznurówka. Kabat sukienny z krótkimi fałdami; rzadką już jest czapka złotem wyszywana. Najczęściej czerwoną chustką głowa jest okrytą lub czapeczką białą ze wstążkami. Dziewki mają warkocz zwieszony i strój ze wstążek na głowie.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
- rynek w kształcie kwadratu otoczony zabytkowymi kamieniczkami, m.in. budynkiem, w którym niegdyś mieściła się szkoła oraz ratuszem. Na rynku oprócz figury Najświętszego Serca Pana Jezusa znajduje się ustawiony w 2009 pomnik upamiętniający urodzonego w Mieszkowie gen. Stanisława Taczaka.
- barokowy, parterowy dworek Herstopskich z drugiej połowy XVIII w.[12], wybudowany na planie prostokąta, kryty czterospadowym dachem mansardowym ze szczytem nad wejściem.
- rzymskokatolicki kościół św. Wawrzyńca, w którym znajduje się obraz NMP Królowej Nieba pochodzący prawdopodobnie z poprzedniego kościoła pod tym właśnie wezwaniem, o którym wspomina rejestr inwentarza diecezji poznańskiej w 1658 r., zabytkowa plebania, dom katolicki,
- budynek dawnego szpitala z początku XIX w.[9]
- rozpadający się młyn. Do niedawna była tu starodawna kuźnia posiadająca miech kowalski i kowadło z wyrytą datą 1853, osadzone na jesionowym pniu[9]. Na północ od wsi znajdował się też cmentarz żydowski.
W zachodniej części wsi, około 1,5 km od rynku, znajduje się stacja Mieszków, położona na liniach kolejowych nr 272 i 369.
Osoby związane z Mieszkowem
[edytuj | edytuj kod]- Władysław Marcinkowski (1858-1947) – rzeźbiarz
- Stanisław Taczak (1874-1960) – generał, głównodowodzący powstania wielkopolskiego,
- Heliodor Cepa (1895-1974) – generał, dowódca Wojsk Łączności w 1939 r.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Mieszków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 362.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 80044
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 787 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50-51.
- ↑ dr Marian Gumowski, Pieczęcie i herby miast wielkopolskich, wyd. Drukarnia Państwowa, Poznań 1932
- ↑ „Kwartalnik historyczny”. 112 (3/1923). s. 202.
- ↑ a b Tygodnik WARTA nr 775, Poznań 26 V 1889, str. 8
- ↑ Przewodnik po wystawie przemysłowej w Pleszewie, od 15 sierpnia do 8 września 1912, wyd. K. Świerkowski, Pleszew 1912
- ↑ a b c Franciszek Jaśkowiak: Województwo poznańskie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1967, s. 122.
- ↑ Jan Jajor, Ks. Jan Donat [oprac. w:]Słownik delegatów na Polski Sejm Dzielnicowy http://www.wtk.poznan.pl/old/sd/hasla.html?ctIdHasla=375
- ↑ Oskar Kolberg, Meteryały do etnografii słowiańskiej, wyd. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1876, str. 167-168
- ↑ Piotr Maluśkiewicz: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka — MUZA SA, 2008, s. 273. ISBN 978-83-7495-454-9.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Przysiółek wsi | |
| Części wsi |
