Metaanaliza

Wizualizacja wyników pojedynczych badań typu *forest plot* w przeglądzie publikacji na temat schizofrenii

Metaanaliza – pojęcie z zakresu analizy danych i wnioskowania statystycznego, określające wtórne odkrywanie wiedzy metodą badawczą uogólniania informacji zawartych w publikacjach czy źródłach pierwotnych^[1].

Najczęściej metaanaliza przybiera postać przeglądu systematycznego literatury z jakiegoś obszaru, wzbogaconego o analizę (najczęściej statystyczną) uzyskanych wcześniej wyników, wnioskowanie i podsumowanie. Uważa się, że metaanaliza jest samodzielnym i pełnoprawnym rodzajem badania naukowego (z ang. integrative research lub literature-based discovery). Narzędzie to pozwala określić, jakie wnioski płyną z całości publikacji z danego tematu, dając dokładniejszą i szerszą wiedzę niż analizowanie pojedynczych badań. Pojęcie ukuł Gene V. Glass w 1976 r., zaś spopularyzował w 1978 r. Robert Rosenthal, choć proste metody tego typu opisywano już wcześniej, jak np. test łączonego prawdopodobieństwa Ronalda Fishera^[2]^[3].

Metaanaliza uprawnia do wyciągania pewniejszych wniosków ze zbioru badań, zwłaszcza oszacowań wielkości efektu, niż bardziej nieformalne metody, takie jak najprostsze zliczanie wyników badań „za” i „przeciwko” hipotezie^[4]. Do porównywania kilku metod postępowania jednocześnie może służyć metaanaliza sieciowa^[5]^[6].

Typowa procedura

*Funnel plot* z metaanalizy badań nad zjawiskiem zagrożenia stereotypem u nastolatek, sugerujący obecność w literaturze tendencyjności publikacji, ze względu na obecność grupy wyników wykraczających poza oczekiwaną symetrię

Procedura metaanalityczna ma najczęściej podobną postać:

Zadeklarowanie a priori tematu przeglądu, kryteriów wyboru publikacji i procedury analitycznej
Zebranie wszystkich prac spełniających kryteria i sporządzenie wyciągu z ich analiz statystycznych
Zbadanie homogeniczności wyników badań
Zestawienie i wizualizacja wyników (np. forest plot)
Jeśli potrzeba, redukcja heterogeniczności badań
Obliczenie ogólnego współczynnika wielkości efektu z wyników badań
Analiza wariancji wielkości efektu w zależności od charakterystyki badań^[7]

Inne często spotykane elementy to narzędzia kontroli jakości metodologicznej i tendencyjności publikacji, jak funnel plot^[8] i P-curve^[9]^[10]. Na ich podstawie można, jeśli jest taka potrzeba, przedstawić ogólną wielkość efektu z poprawką na błędy metodologiczne.

Narzędzia

Do wykonywania metaanaliz można używać pakietu meta w języku R.

Zobacz też

Przypisy

↑ Editors: Julian PT Higgins and Sally Green: Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. Version 5.1.0 [updated March 2011]. [dostęp 2014-02-19]. (ang.).
↑ RobertR. Rosenthal RobertR., Combining results of independent studies., „Psychological Bulletin”, 85 (1), 1978, s. 185–193, DOI: 10.1037/0033-2909.85.1.185, ISSN 1939-1455 [dostęp 2017-01-16] .
↑ Fisher i inni, Statistical methods for research workers., Oliver and Boyd, 1925, ISBN 0-05-002170-2 .
↑ MichaelM. Borenstein MichaelM. i inni, Introduction to Meta-Analysis, John Wiley & Sons, 24 sierpnia 2011, s. 270 i następne, ISBN 978-1-119-96437-7 [dostęp 2017-01-16] (ang.).
↑ Majumdar A, Roccarina D, Thorburn D et al. Management of people with early- or very early-stage hepatocellular carcinoma: an attempted network meta-analysis. „Cochrane Database Syst Rev.”, 2017 Mar 28. DOI: 10.1002/14651858.CD011650.pub2. PMID: 28351116. (ang.).
↑ Romina Brignardello-Petersen , Bram Rochwerg, Gordon H. Guyatt et al. What is a network meta-analysis and how can we use it to inform clinical practice?. „Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej”. 124 (12), s. 659-660, 2014. [dostęp 2017-03-31]. (ang.).
↑ PawełP. Kleka PawełP., Statystyczne kryteria przydatności raportu z badań do metaanalizy, Jerzy MarianJ.M. Brzeziński (red.), [w:] Metodologia badań społecznych. Wybór tekstów, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011 .
↑ Jonathan A.CJ.A.C. Sterne Jonathan A.CJ.A.C., MatthiasM. Egger MatthiasM., Funnel plots for detecting bias in meta-analysis, „Journal of Clinical Epidemiology”, 54 (10), s. 1046–1055, DOI: 10.1016/s0895-4356(01)00377-8 .
↑ UriU. Simonsohn UriU., Leif D.L.D. Nelson Leif D.L.D., Joseph P.J.P. Simmons Joseph P.J.P., P-Curve: A Key to the File Drawer, Rochester, NY: Social Science Research Network, 24 kwietnia 2013 [dostęp 2017-01-16] .
↑ UriU. Simonsohn UriU., Joseph P.J.P. Simmons Joseph P.J.P., Leif D.L.D. Nelson Leif D.L.D., Better P-Curves: Making P-Curve Analysis More Robust to Errors, Fraud, and Ambitious P-Hacking, A Reply to Ulrich and Miller, Rochester, NY: Social Science Research Network, 10 lipca 2015 [dostęp 2017-01-16] .

[cock_hand-1] Editors: Julian PT Higgins and Sally Green: Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. Version 5.1.0 [updated March 2011]. [dostęp 2014-02-19]. (ang.).

[2] RobertR. Rosenthal RobertR., Combining results of independent studies., „Psychological Bulletin”, 85 (1), 1978, s. 185–193, DOI: 10.1037/0033-2909.85.1.185, ISSN 1939-1455 [dostęp 2017-01-16] .

[3] Fisher i inni, Statistical methods for research workers., Oliver and Boyd, 1925, ISBN 0-05-002170-2 .

[4] MichaelM. Borenstein MichaelM. i inni, Introduction to Meta-Analysis, John Wiley & Sons, 24 sierpnia 2011, s. 270 i następne, ISBN 978-1-119-96437-7 [dostęp 2017-01-16] (ang.).

[majumdar-5] Majumdar A, Roccarina D, Thorburn D et al. Management of people with early- or very early-stage hepatocellular carcinoma: an attempted network meta-analysis. „Cochrane Database Syst Rev.”, 2017 Mar 28. DOI: 10.1002/14651858.CD011650.pub2. PMID: 28351116. (ang.).

[romina-6] Romina Brignardello-Petersen , Bram Rochwerg, Gordon H. Guyatt et al. What is a network meta-analysis and how can we use it to inform clinical practice?. „Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej”. 124 (12), s. 659-660, 2014. [dostęp 2017-03-31]. (ang.).

[7] PawełP. Kleka PawełP., Statystyczne kryteria przydatności raportu z badań do metaanalizy, Jerzy MarianJ.M. Brzeziński (red.), [w:] Metodologia badań społecznych. Wybór tekstów, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011 .

[8] Jonathan A.CJ.A.C. Sterne Jonathan A.CJ.A.C., MatthiasM. Egger MatthiasM., Funnel plots for detecting bias in meta-analysis, „Journal of Clinical Epidemiology”, 54 (10), s. 1046–1055, DOI: 10.1016/s0895-4356(01)00377-8 .

[9] UriU. Simonsohn UriU., Leif D.L.D. Nelson Leif D.L.D., Joseph P.J.P. Simmons Joseph P.J.P., P-Curve: A Key to the File Drawer, Rochester, NY: Social Science Research Network, 24 kwietnia 2013 [dostęp 2017-01-16] .

[10] UriU. Simonsohn UriU., Joseph P.J.P. Simmons Joseph P.J.P., Leif D.L.D. Nelson Leif D.L.D., Better P-Curves: Making P-Curve Analysis More Robust to Errors, Fraud, and Ambitious P-Hacking, A Reply to Ulrich and Miller, Rochester, NY: Social Science Research Network, 10 lipca 2015 [dostęp 2017-01-16] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]