Me (prawa boskie)

Me (sum. me, tłum. „boskie siły” lub „boskie prawa”) – w wierzeniach mezopotamskich ogół praw, reguł i zasad wyznaczających i charakteryzujących cywilizowane życie, danych ludzkości przez bogów. Pojęcie to odnosiło się do wszystkiego, co było związane z organizacją społeczeństwa Sumerów (polityką, religią, stosunkami społecznymi) i ich systemem etyczno-religijnym. Me były siłą, która utrzymywała świat w należytym porządku, określała miejsce we Wszechświecie dla każdej dziedziny życia. Strażnikiem praw i opiekunem me był początkowo Enlil, zastąpił go później Enki.

Me odnosiły się przede wszystkim do człowieka i społeczeństwa. Jedna z grup reguł poznana została za pośrednictwem mitu „Inana i Enki”, w którym bogini Inana wykrada me bogu Enki i przekazują je swojej świątyni. W ten sposób bogini umocniła autorytet Uruk. Spośród ponad stu znanych reguł, wymienionych w tym micie, udało się odczytać około połowy, lecz nie wszystkie z nich zostały na razie zinterpretowane. Z pojęć abstrakcyjnych znane są znaczenia me w odniesieniu do bohaterstwa, sprawiedliwości, prawości, dobroci, szlachetności, zwycięstwa, pokoju, kłamstwa, strachu, zmęczenia, kłótni, burzenia miast. W znaczeniu symbolicznym me opisywało tron królewski, boskość, sztandary czy wieczystą koronę. Me odnosiło się do organizacji zajęć rzemieślników i artystów (np. cyzelerstwo, koszykarstwo, murarstwo, kowalstwo, garbarstwo, ciesielstwo), porządkowało godności kapłanów i pisarzy, opisywało czynności rytualne (np., zejście do świata podziemnego lub wyjście ze świata podziemnego, prostytucja sakralna, święte oczyszczenie), sztukę i instrumenty muzyczne, budynki sakralne (np., dostojna świątynia, kaplica), sztandar bojowy itd.

W procesie dziejowym pod względem zbliżonych znaczeń me podobne było do starorzymskiego numen. Zbliżone koncepcje postrzegania świata występują w kilku religiach pierwotnych, najbardziej objawia się to w wierzeniach dalekowschodnich. Można odnaleźć podobieństwa pomiędzy me a ideami Platona.

Lista me

Szczegółowa lista boskich praw me wymienionych w sumeryjskim micie Inana i Enki^[1]

Funkcja władcy en
Funkcja kapłana lagal
Boskość
Przynależny władcom kołpak
Tron królestwa
Wzniosłe berło
Pastorał i lejce
Wzniosła szata
Pasterstwo
Królestwo
Funkcja kapłanki egizi
Funkcja kapłanki nindingir
Funkcja kapłana iszib
Funkcja kapłana lumah
Funkcja kapłana gudu
Trwałość
Zejście do świata podziemnego
Wyjście ze świata podziemnego
Funkcja kapłana kurgara
Miecz i maczuga
Funkcja sługi świątyni sagursag
Czarna suknia
Kolorowa suknia
Fryzura na karku
Sztandary
Potop
Stosunki seksualne
Pocałunki
Prostytucja
Głośne wołanie
Zaprzeczanie
Pochlebstwo
Stanowisko prostytutki kultowej
Czysta gospoda
Czyste nigingar
Stanowisko niebiańskiej hieroduli
Głośno brzmiący instrument
Muzyka
Starszeństwo
Bohaterstwo
Siła
Niehonorowość
Prawość
Rabowanie miast
Intonowanie lamentacji
Radość serca
Kłamliwość
Buntowniczy kraj
Stan pokoju
Wiele przebywania w drodze (podróżowania?)
Trwała siedziba
Rzemiosło stolarza
Rzemiosło kotlarza
Sztuka pisania
Rzemiosło kowala
Rzemiosło siodlarza
Rzemiosło folusznika
Rzemiosło budowniczego
Rzemiosło rogożnika
Rozum
Wiedza
Czyste rytuały obmywania
Dom (...)
Gromadzenie żaru węgielnego
Zagroda owiec
Głęboki szacunek
Napięcie (wzbudzające) głęboki szacunek
Pełne szacunku milczenie
Rozniecanie ognia
Gaszenie ognia
Ciężka praca
Zgromadzenie rodziny
Walka
Okrzyk zwycięstwa
Doradztwo
Naradzanie się
Wymierzanie sprawiedliwości
(Podejmowanie) decyzji

Przypisy

↑ na podstawie: Szarzyńska K., Mity..., s. 66-82.

Bibliografia

Bielicki M., Zapomniany świat Sumerów, Warszawa 1966, s. 196–197.
KrystynaK. Łyczkowska KrystynaK., KrystynaK. Szarzyńska KrystynaK., Mitologia Mezopotamii, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1981, s. 56–58, ISBN 83-221-0132-5, OCLC 830135002 .
Szarzyńska K., Mity sumeryjskie, seria Antologia Literatury Mezopotamskiej, Warszawa 2000, s. 66-82. ISBN 83-87111-13-4.

[1] stawie: Szarzyńska K., Mity..., s. 66-82.

[1]