Marszałek senior
Marszałek senior[1] – w polskim parlamencie jeden z najstarszych wiekiem i stażem posłów na Sejm oraz najstarszy wiekiem senator, powoływani przez prezydenta RP do prowadzenia pierwszych po wyborach posiedzeń obu izb do czasu wybrania marszałka Sejmu i marszałka Senatu.
Instytucja marszałka seniora jest szczególną i tymczasową formą wykonywania przez posła i senatora niektórych kompetencji marszałków (odpowiednio: Sejmu i Senatu). Pełnienie zadań marszałka seniora stanowi wyróżnienie i ma wymiar prestiżowy[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Regulacje dotyczące powoływania marszałka seniora i jego zadań znajdują się w regulaminie Sejmu i regulaminie Senatu[3]. Zastosowano w nich różną pisownię instytucji marszałka seniora (odpowiednio z dywizem i bez)[4][5]. W obu regulaminach jest ona pisana wielkimi literami[4][5].
Zgodnie z art. 1 ust. 1 regulaminu Sejmu Marszałek-Senior jest powołany przez prezydenta spośród najstarszych wiekiem posłów[4]. Głowa państwa, z szerokiego grona najstarszych wiekiem parlamentarzystów, może wskazać na osobę wyróżniającą się najdłuższym stażem poselskim. Tym uzasadnił swój wybór prezydent Andrzej Duda w orędziu z dnia 6 listopada 2023, obwieszczając powołanie na Marszałka Seniora pierwszego posiedzenia Sejmu X kadencji[6] posła PSL Marka Sawickiego, który "ma najdłuższy staż poselski. Reprezentuje swoich wyborców w Sejmie nieprzerwanie od 30 lat!"[7]. Otwierając obrady Sejmu X kadencji był najmłodszym Marszałkiem-Seniorem w historii polskiego parlamentaryzmu po 1989 roku (w 2023 rocznikowo miał 65 lat)[8][9]. Prezydent ma zatem tutaj pewną swobodę, a przy podejmowaniu decyzji nie ma obowiązku konsultowania lub opiniowania wyboru osoby posła[2]. Powołanie przez prezydenta marszałka seniora nie wymaga również kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów[10]. Prezydent nie jest tutaj związany żadnymi terminami, jednak powołanie marszałka seniora musi nastąpić przed zebraniem się posłów na pierwsze posiedzenie[11].
Z kolei zgodnie z regulaminem Senatu (art. 30 ust. 2 i 3) na przewodniczącego pierwszego posiedzenia Senatu (Marszałka Seniora) prezydent powołuje najstarszego wiekiem senatora, a w razie przeszkody funkcję tę obejmuje kolejny wiekiem senator[5].
Decyzja o powołaniu marszałków seniorów obu izb jest ogłaszana przez prezydenta zwykle w formie postanowienia.
Marszałkowie seniorzy prowadzą obrady przez pierwszą część pierwszych po wyborach posiedzeń izb, podczas których odbywają się ślubowania posłów i senatorów oraz wybory marszałków[12][13]. Jednak 19 października 2005 na pierwszym posiedzeniu Sejmu V kadencji z przyczyn politycznych (rywalizacja wyborcza kandydatów na prezydenta, Donalda Tuska i Lecha Kaczyńskiego przed II turą wyborów przypadających na 23 października 2005) kluby parlamentarne Platforma Obywatelska i Prawo i Sprawiedliwość nie były w stanie uzgodnić między sobą kandydata na marszałka Sejmu. W tej sytuacji na wniosek PiS, poparty przez większość posłów (237 przeciw 215), marszałek senior Józef Zych (PSL) ogłosił przerwę w obradach do 26 października 2005. W następstwie tego marszałek senior pełnił tę funkcję od 19 października 2005 do 26 października 2005, zaś konstytucyjny urząd Marszałka Sejmu pozostawał w tym czasie opróżniony. Dopiero 26 października 2005 wybrano nowego marszałka Marka Jurka, któremu marszałek senior przekazał laskę marszałkowską.
Marszałkowie seniorzy II RP
[edytuj | edytuj kod]Sejm Ustawodawczy
[edytuj | edytuj kod]Sejm
[edytuj | edytuj kod]- Sejm I kadencji: Kazimierz Brownsford (Związek Ludowo-Narodowy)
- Sejm II kadencji: Jakub Bojko (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem)
- Sejm III kadencji: Andrzej Lubomirski (BBWR)
- Sejm IV kadencji: Lucjan Żeligowski (BBWR)
- Sejm V kadencji: ze względów politycznych posiedzenie otworzył nie najstarszy wiekiem poseł, a płk Stanisław Skwarczyński (Obóz Zjednoczenia Narodowego)
Senat
[edytuj | edytuj kod]- Senat I kadencji: Bolesław Limanowski (Polska Partia Socjalistyczna)
- Senat II kadencji: Bolesław Limanowski (PPS), ze względów politycznych do czasu wyboru prezydium obrady prowadził Maksymilian Thullie (Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji)
- Senat III kadencji: Maksymilian Thullie (PSChD)
- Senat IV kadencji: Antin Horbaczewski (BBWR)
- Senat V kadencji: Leon Wolf (OZN)
Sejm Śląski
[edytuj | edytuj kod]- Sejm Śląski I kadencji: Janina Omańkowska (PSChD)
- Sejm Śląski II kadencji: Wojciech Korfanty (PSChD) w zastępstwie najstarszego wiekiem Stefana Giebla (PSChD)
- Sejm Śląski III kadencji: Teofil Różański (Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy)
- Sejm Śląski IV kadencji: Franciszek Urbańczyk (NChZP)
Marszałkowie seniorzy Polski Ludowej
[edytuj | edytuj kod]Sejm Ustawodawczy
[edytuj | edytuj kod]Sejm PRL
[edytuj | edytuj kod]- Sejm I kadencji: Lucjan Rudnicki (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza)
- Sejm II kadencji: Bolesław Drobner (PZPR)
- Sejm III kadencji: Bolesław Drobner (PZPR)
- Sejm IV kadencji: Bolesław Drobner (PZPR)
- Sejm V kadencji: Jarosław Iwaszkiewicz (bezpartyjny)
- Sejm VI kadencji: Jarosław Iwaszkiewicz (bezpartyjny)
- Sejm VII kadencji: Jarosław Iwaszkiewicz (bezpartyjny)
- Sejm VIII kadencji: Jerzy Ziętek (PZPR)
- Sejm IX kadencji: Bogdan Suchodolski (bezpartyjny)
- Sejm X kadencji: Zbigniew Rudnicki (Stronnictwo Demokratyczne)
Senat
[edytuj | edytuj kod]Marszałkowie seniorzy III RP
[edytuj | edytuj kod]Sejm i Senat
[edytuj | edytuj kod]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 28. ISBN 978-83-7666-518-4.
- ↑ a b Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 31. ISBN 978-83-7666-518-4.
- ↑ Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 29. ISBN 978-83-7666-518-4.
- ↑ a b c Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2021 r. poz. 483)
- ↑ a b c Obwieszczenie Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej – Regulamin Senatu (M.P. z 2018 r. poz. 846)
- ↑ Andrzej Duda, Prezydent RP, Postanowienie Prezydenta RP z dnia 7 listopada 2023 r. w sprawie powołania Marszałka-Seniora [online], 7 listopada 2023 [dostęp 2023-11-12].
- ↑ Przemysław Keler, KPRP, Orędzie Prezydenta RP z dnia 6 listopada 2023 [online], 6 listopada 2023 [dostęp 2023-11-12].
- ↑ Prezydent zaskoczy? Macierewicz i Kaczyński mogą być niezadowoleni [online], Do Rzeczy, 28 października 2023 [dostęp 2023-11-12] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], biqdata.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-12].
- ↑ Wojciech Odrowąż-Sypniewski (wybór i opracowanie): Regulamin Sejmu w opiniach Biura Analiz Sejmowych. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2010, s. 6, 9. ISBN 978-83-7666-071-4.
- ↑ Marek Zubik: Organizacja wewnętrzna Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003, s. 46. ISBN 83-7059-646-0.
- ↑ Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 32. ISBN 978-83-7666-518-4.
- ↑ Art. 30 ust. 4 i 6 Regulaminu Senatu (M.P. z 2018 r. poz. 846)
- ↑ mart/ja, Marszałkiem Seniorem będzie Michał Seweryński [online], tvn24.pl, 6 listopada 2015 [dostęp 2019-09-07].