Marian Ignacy Morawski

Marian Ignacy Morawski
Ignacy Marian Dzierżykraj-Morawski
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1845 ; Freiwald
Data i miejsce śmierci	6 maja 1901 ; Kraków
Miejsce pochówku	Cmentarz Rakowicki w Krakowie
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	Towarzystwo Jezusowe
	Odznaczenia
	brązowy Krzyż Zasługi (Francja)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Marian Ignacy Morawski, właściwie Ignacy Marian Dzierżykraj-Morawski herbu własnego^[1] (ur. 15 sierpnia 1845 w Freiwaldzie, zm. 6 maja 1901 w Krakowie) – jezuita, filozof, teolog, pedagog, wykładowca akademicki. Najwybitniejszy na polskim gruncie neoscholastyk^[2]. Prekursor neotomizmu na ziemiach polskich^[3]. Sprzyjał popularyzacji twórczości Władimira Sołowjowa w Polsce^[4], m.in. opublikował artykuł o nim w krakowskim czasopiśmie Przegląd Powszechny^[5].

Życiorys

Jego ojciec był Wojciech, który przez babkę pochodził z rodu Łubieńskich,^[1] i był kuzynem m.in. Bernarda Łubieńskiego oraz Teodora Korwin Szymanowskiego, owdowiawszy później sam został kapłanem. A matka jego, siostrzenica Ks.Stanisława Chołoniewskiego, była Marianna z Grocholskich^[6]. Był stryjem swego imiennika, zamęczonego przez Niemców, Mariana Morawskiego.

Kształcił się w kolegium jezuitów Saint Clément w Metzu. W 1863 wstąpił do zakonu jezuitów. W 1870 był jednym z redaktorów Tygodnika Soborowego. W 1871 był kapelanem jeńców francuskich w Poznaniu. Wykładał filozofię (1873-1879). Był pionierem i jednym z najwybitniejszych przedstawicieli neoscholastyki w Polsce. W 1879 został dyrektorem konwiktu w Tarnopolu, a potem rektorem tej uczelni. Będąc zwolennikiem szkoły wyznaniowej i humanistycznej, ukazującej wzory postępowania, wskrzeszał koła i rozwinął teatr szkolny.

Wraz z ks. Henrykiem Jackowskim SJ był inicjatorem klasycznego liceum w ramach tradycyjnych akademii jezuickich jakie były w przeszłości szkoły w Połocku oraz w Tarnopolu. Zakład Naukowo-Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie, potocznie znany do 1939 r. jako "Chyrów", powstał 1883-1886 w Galicji, koło Przemyśla^[7]. Morawski przeznaczył środki ze swojej ojcowizny w wysokości 105 000 złotych reńskich na powstanie w Bąkowicach, w pobliżu Chyrowa, zakładu naukowo-dydaktycznego dla młodszych chłopców^[8].

Widok współczesny konwiktu jezuickiego w Chyrowie

Ksiądz Morawski był założycielem, redaktorem naczelnym „Przeglądu Powszechnego” i przełożonym Kolegium Pisarzy. Na łamach „Przeglądu Powszechnego” zostały opublikowane największe dzieła Jezuity: Celowość w naturze, Wieczory nad Lemanem, Zasady Etyki i Prawa. Już jako redaktor „Przeglądu Powszechnego”, ks. Morawski poznaje jednego z największych rosyjskich myślicieli i mistyków, Władimira Sołowjowa, a ich pierwsze spotkanie nastąpiło za pośrednictwem któregoś z francuskich jezuitów^[9]. Od 1887 wykładał dogmatykę szczegółową na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie od 1891 był profesorem zwyczajnym, a także dziekanem Wydziału (1894-1895). Marian I. Morawski został profesorem zwyczajnym w dniu 19 stycznia 1891 roku. W roku akademickim 1894/1895 był dziekanem Wydziału.

W 1891 powstała z jego inicjatywy pierwsza w Polsce Sodalicja Akademików pw. Najświętszej Maryi Panny Gromnicznej.

Ogólne jego stanowisko filozoficzne jest zgodne z neoscholastyką, szczegółowo zajął się kwestią stosunku rozumu do wiary, między którymi według Morawskiego nie może być niezgody, ale wzajemna pomoc.

Został odznaczony brązowym Krzyżem Zasługi rządu francuskiego. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[10].

Niektóre publikacje

Filozofia i jej zadanie (Lwów 1877)^[11]
Celowość w naturze 1887^[12], (3 wyd. 1891)
Ostatni dzień Flawiuszów (Kraków 1910^[13], dramat dla teatru szkolnego)
Podstawy etyki i prawa (1891)^[14]
Wieczory nad Lemanem (1893)
Katechizm mniejszy (1888)
Katechizm większy (1888)^[15]
Świętych obcowanie – Pożycie mieszkańców nieba między sobą – Obcowanie ich z nami (I cz. 1903)^[16]
Dogmat łaski – 19 wykładów o porządku nadprzyrodzonym (1924)^[17]

Oprócz tego wydał kilka dzieł ascetycznych, wiele artykułów i recenzji.

Inne pisma

O nabożeństwie do Najświętszego Serca Jezusowego w stosunku do dogmatu i kultu katolickiego
Dziewięć nauk o Sercu Jezusowym, jako Sercu Kościoła
O ofierze krzyża
O męce Pana Jezusa – Kazanie na Wielki Piątek
O rozmyślaniu i rachunku sumienia podług św. Ignacego, wyd. 4 (1893)
Homilia na niedzielę Wielkanocną
Kazanie na niedzielę Zielonych Świątek – Czym jest Duch Święty w Kościele?
O ofierze Serca Jezusowego w Najświętszym Sakramencie
Kazanie na uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
Zarys nauki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny
Kazanie na uroczystość Serca Maryi
Kazanie na uroczystość Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie
Kazanie na uroczystość Matki Boskiej Różańcowej
O Mądrości Krzyża. Kazanie na uroczystość św. Katarzyny
Kazanie na uroczystość św. Franciszka Ksawerego
Konferencja o poznaniu samego siebie
Skarb duchowny dla Braci Towarzystwa Jezusowego (1894)
Novem officia erga Sacr. Cor Jesu ad mentem B. Margarithae Alacoque concinnata (Tarnopol 1881)
O Kościele jako znaku, któremu się sprzeciwiają
Asemityzm. Kwestia żydowska wobec chrześcijańskiej etyki
Podpieracz katolicyzmu
Podstawy etyki i prawa, wyd. 3 (1907)
O pojedynku (1892)
O związku sztuki z moralnością 1887
Co to jest hipnotyzm (1889)
Niebo nocne a dzienne (1900)
„Wyznania” liberała
„Spowiedź” Lwa Tołstoja
Rezenzja „Bez dogmatu” Henryka Sienkiewicza
W sprawie sztuki z powodu książki Stanisława Witkiewicza „Sztuka i krytyka u nas” (1892)
W czym tkwi siła Renana, wyd. 2 (1896)
Klasycyzm w szkołach średnich
Pielgrzymka życia, wyd. 2 (1892)
U stóp Sfinksa
Rzym – Koloseum – (Wrażenia z podróży)
Narodowość wobec filozofii i wobec chrystianizmu

Przypisy

↑ ^a ^b Historia Gminy Krzemieniewo – Faktyczny Klan Łubieńskich [online], www.krzemieniewo.net [dostęp 2017-11-23] .
↑ Andrzej Kazimierz Banach: Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61-1917/18. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1997, s. 86. ISBN 83-7188-188-6.
↑ StanisławS. Piech StanisławS., Księdza Mariana Ignacego Morawskiego posługa myślenia, „Folia Historica Cracoviensia”, 7 (0), 2016, s. 221, DOI: 10.15633/fhc.1406, ISSN 2391-6702 [dostęp 2021-10-21] .
↑ Оболевич 2014 ↓.
↑ Topolska 2015 ↓.
↑ Tuszewski TJ, Józef (1932). O. Marjan Morawski (1845-1901), Kraków: Wydawnictwo Ojców Jezuitów http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/applet?mimetype=image%2Fx.djvu&sec=false&handler=djvu_html5&content_url=%2FContent%2F271063%2Findex.djvu&p=64 s.64
↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 131.
↑ D.D. Kostecki D.D., Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ, 2021 .
↑ Piętak 2013 ↓.
↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 194, ISBN 978-83-233-4527-5 .
↑ Filozofia i jej zadanie [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .
↑ Celowość w naturze : studyum przyrodniczo-filozoficzne [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .
↑ Ostatni dzień Flawiuszów : tragedya historyczna w 5 aktach [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .
↑ Podstawy etyki i prawa. Z. 1 [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .
↑ Katechizm większy dla szkół ludowych podług J. Deharba oprac. M. Morawski. [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .
↑ Świętych obcowanie cz. 1 [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .
↑ Dogmat łaski [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

Bibliografia

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564-1995, (red.) Ludwik Grzebień i inni, Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, Kraków 1996.
Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1928-1939)
Przemysław Piętak. Kapłan, filozof, redaktor. „Teologia Polityczna Co Miesiąc”. 4, 2013.
Ewelina Topolska. Marian Morawski’s analysis of the views of Vladimir Soloviev. „Соловьёвские исследования”. 45 (1), s. 42-59, 2015. (ang.).
Тереза Оболевич. Владимир Соловьев и Мариан Моравский. „Соловьёвские исследования”. 4 (44), s. 31-45, 2014. (ros.).

Linki zewnętrzne

Publikacje Mariana Ignacego Morawskiego w bibliotece Polona

[krzemieniewo-1] Historia Gminy Krzemieniewo – Faktyczny Klan Łubieńskich [online], www.krzemieniewo.net [dostęp 2017-11-23] .

[2] Andrzej Kazimierz Banach: Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61-1917/18. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1997, s. 86. ISBN 83-7188-188-6.

[3] StanisławS. Piech StanisławS., Księdza Mariana Ignacego Morawskiego posługa myślenia, „Folia Historica Cracoviensia”, 7 (0), 2016, s. 221, DOI: 10.15633/fhc.1406, ISSN 2391-6702 [dostęp 2021-10-21] .

[CITEREFОболевич2014-4] Оболевич 2014 ↓.

[CITEREFTopolska2015-5] Topolska 2015 ↓.

[6] Tuszewski TJ, Józef (1932). O. Marjan Morawski (1845-1901), Kraków: Wydawnictwo Ojców Jezuitów http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/applet?mimetype=image%2Fx.djvu&sec=false&handler=djvu_html5&content_url=%2FContent%2F271063%2Findex.djvu&p=64 s.64

[ZZ-7] Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 131.

[8] D.D. Kostecki D.D., Filozofia prawa Mariana Ignacego Morawskiego SJ, 2021 .

[CITEREFPiętak2013-9] Piętak 2013 ↓.

[10] Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 194, ISBN 978-83-233-4527-5 .

[11] Filozofia i jej zadanie [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

[12] Celowość w naturze : studyum przyrodniczo-filozoficzne [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

[13] Ostatni dzień Flawiuszów : tragedya historyczna w 5 aktach [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

[14] Podstawy etyki i prawa. Z. 1 [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

[15] Katechizm większy dla szkół ludowych podług J. Deharba oprac. M. Morawski. [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

[16] Świętych obcowanie cz. 1 [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

[17] Dogmat łaski [online], polona.pl [dostęp 2020-09-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]