Przejdź do zawartości

Lipno

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lipno
miasto i gmina
Ilustracja
Plac Dekerta z ratuszem
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

lipnowski

Data założenia

przed XIV wiekiem

Prawa miejskie

15 kwietnia 1349

Burmistrz

Paweł Banasik

Powierzchnia

10,99 km²

Wysokość

80–120 m n.p.m.

Populacja (31.12.2023)
• liczba ludności
• gęstość


13 380[1]
1226,5 os./km²

Strefa numeracyjna

54

Kod pocztowy

87-600

Tablice rejestracyjne

CLI

Położenie na mapie powiatu lipnowskiego
Mapa konturowa powiatu lipnowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Ziemia52°50′55″N 19°10′50″E/52,848611 19,180556
TERC (TERYT)

0408011

SIMC

0985830

Urząd miejski
pl. Dekerta 8
87-600 Lipno
Strona internetowa
BIP

Lipnomiasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, siedziba powiatu lipnowskiego oraz gminy wiejskiej Lipno.

W XIX w. za czasów zaboru rosyjskiego miasto powiatowe guberni płockiej, następnie w województwie warszawskim (1919–1938) i pomorskim (1938–1939). W latach 1945–1954 siedziba wiejskiej gminy Jastrzębie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa włocławskiego. Od 1999 r. po reformie administracyjnej jest siedzibą powiatu lipnowskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2023 roku miasto liczyło 13 380 mieszkańców[1].

Miejsce popisów szlachty ziemi dobrzyńskiej I Rzeczypospolitej[2]. Miejsce obrad sejmików ziemskich ziemi dobrzyńskiej od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[3].

Położenie

[edytuj | edytuj kod]
Bulwar Poli Negri nad Mieniem

Miasto znajduje się w ziemi dobrzyńskiej. Jako trzecie w historii tych ziem uzyskało prawa miejskie. Odbywały się w nim sejmiki ziemskie.

Geograficznie Lipno usytuowane jest na Pojezierzu Dobrzyńskim. Odległość od Płocka wynosi 50 km, od Włocławka 23 km, od Torunia 54 km. Miasto oddalone od Warszawy o 160 km.

Przez miasto przepływa rzeka Mień.

Według danych z 1 stycznia 2010 roku powierzchnia miasta wynosi 10,99 km²[4]. Miasto stanowi 1,07% powierzchni powiatu.

Według danych z 2002[5] Lipno ma obszar 10,88 km², w tym:

  • użytki rolne: 52%,
  • użytki leśne: 13%.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Widok Lipna przed 1908
Miejsce straceń

Przynależność państwowa przed i po lokacji

[edytuj | edytuj kod]
Klasycystyczny ratusz w Lipnie

Prawa miejskie Lipno posiada dopiero od 1349 roku, jednak wcześniej istniało jako osada i wioska.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31 grudnia 2011 r.

Opis Ogółem Mężczyźni Kobiety
jednostka osób % osób % osób %
populacja 15 027 100 7209 47,97 7818 52,03
zameldowanych na stałe 14 517 100 6961 47,95 7556 52,05
zameldowanych czasowo 510 100 248 48,63 262 51,37
gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
1367 656 711

Ludność

[edytuj | edytuj kod]
  • 1800 – 480 mieszkańców
  • 1808 – 917
  • 1825 – 3008
  • 1827 – 2891
  • 1857 – 3884
  • 1897 – 6214
  • 1919 – 8467
  • 1921 – 8630
  • 1939 – 12 018
  • 1946 – 8389
  • 1991 – 14 300
  • 2004 – 14 872
  • 2006 – 14 884[11]
  • 2008 – 14 787
  • 2009 – 14 791
  • 2010 – 15 089
  • 2011 – 15 020
  • 2012 – 15 077

Wykres liczby ludności Lipna od początku wieku XIX

Miasto nawiedziły epidemie w latach: 1348, 1623, 1626–1629, oraz 1708–1709. Przed wybuchem II wojny światowej 40% mieszkańców Lipna stanowiła ludność pochodzenia żydowskiego[12].

  • Piramida wieku mieszkańców Lipna w 2014 roku[13].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kościół Wniebowzięcia NMP
Kościół ewangelicko-augsburski
  • Park miejski w Lipnie założony w 1914 roku Położony jest w południowo-wschodniej części miasta, zajmując wzgórze morenowo-czołowe o powierzchni ok. 11 ha. Ma charakter przejściowy między drzewostanem naturalnym a założeniem parkowym. Najliczniej reprezentowane gatunki stanowią sosny, dęby szypułkowe. „Dąb Wolności” został posadzony w 1918 jako symbol uwolnienia spod jarzma zaborcy. W latach 20. XX w Parku odsłonięty został Pomnik Poległych, usunięty później przez niemieckiego okupanta. Przy północnym wejściu znajduje się pomnik Niepodległości. Głównym elementem kompozycyjnym jest polana przylegająca do alei poprzecznej, utrzymana w formie parteru kwiatowego, gdzie dawniej znajdował się zegar kwiatowy i herb, kawiarnia, a także staw, po którym pływały łabędzie. Centralnym punktem polany jest okrągły kwietnik, a nieco dalej znajduje się zabytkowa drewniana altana z 1924. Część zachodnia utrzymana jest w stylu naturalistycznym ze swobodnie prowadzonymi alejami, a najwyższy punkt zajmuje amfiteatr z muszlą koncertową zbudowany w końcu lat 70. W okresie międzywojennym park otrzymał czwartą lokatę w kraju za nasadzenia drzew i był wysoko notowany w rankingach europejskich. Wejście do Parku było wówczas płatne.

Zbudowany w 1388 w stylu gotyckim, najprawdopodobniej na miejscu wcześniej istniejącego. Zamknięty pod koniec XVIII, a ponownie otwarty w 1819. Po remoncie cały budynek został obniżony, co wpłynęło na utratę cech charakterystycznych dla stylu gotyckiego. W drugiej połowie XIX dobudowano kaplice św. Barbary i św. Teresy, przebudowano kruchtę. Okna ostrołukowe w prezbiterium i nawie zdobione są witrażami. Ołtarz wykonany w pierwszej połowie XVIII, a przeniesiony z klasztoru Ojców Bernardynów w Skępem ok. 1762. Odnawiany był w latach 1952 i 1975. W kościele znajdują się również dwa ołtarze boczne rokokowe z fragmentami barokowymi z XVIII.

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]
Zespół Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Władysława Broniewskiego
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mikołaja Kopernika
  • Szkoła Podstawowa Specjalna nr 4 im. Janusza Korczaka
  • Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II
  • Publiczne Gimnazjum im. Noblistów Polskich
  • Gimnazjum Prywatne im. Jadwigi Jałowiec
  • Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta
  • Zespół Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej

Sport w mieście

[edytuj | edytuj kod]
Stadion im. Wiesława Witeckiego

Klub piłkarski Mień

[edytuj | edytuj kod]

Jego założycielem był w 1922 nauczyciel miejscowego gimnazjum Jan Horowica. W 1934 na peryferiach miasta do użytku oddano stadion. Największe sukcesy drużyna odnosiła w latach 1983–1984 i 1990–2001 grając w III lidze i mając za przeciwników drużyny z Pomorza, Śląska czy Wielkopolski. Od sezonu 2001-2002 drużyna gra w IV lidze kujawsko-pomorskiej. Mień Lipno na swoim boisku podejmowała m.in.: Legię Warszawa, Polonię Warszawa, Widzew Łódź oraz Wisłę Płock. Aktualnie występuje w V lidze kujawsko-pomorskiej.

Motocross

[edytuj | edytuj kod]

W mieście istnieje również motocrossowy klub Jastrząb. Z lipnowskim motocrossem związany jest tor przy ul. Wyszyńskiego, który jest jednym z najatrakcyjniejszych w Europie. Uczestnikami zawodów byli m.in. sportowcy z Białorusi, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Rosji. Z zawodników klubowych należy wymienić m.in. Jacka Olszewskiego, Marcina Abramowskiego, Michała Stępińskiego i Mateusza Ognistego[14].

Karate

[edytuj | edytuj kod]

Od dziesięciu lat w Lipnie działa klub Kyokushin Karate, zrzeszając ok. 80 osób. Lipnowscy karatecy posiadają liczne osiągnięcia w działalności sportowej, do których zaliczyć można m.in. tytuł mistrza europy

Lipnowiak Lipno

[edytuj | edytuj kod]

Od 2005 roku funkcjonuje Międzyszkolny Klub Sportowy siatkówki dziewcząt „Lipnowiak” w Lipnie.

Administracja i samorząd

[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Polskich.[1][15]

Wspólnoty religijne

[edytuj | edytuj kod]
Kościół bł. Michała Kozala BM

Kościół Ewangelicko-Augsburski

[edytuj | edytuj kod]

Kościół katolicki

[edytuj | edytuj kod]

Świadkowie Jehowy

[edytuj | edytuj kod]

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Kolejowa

[edytuj | edytuj kod]

W Lipnie znajduje się jedna stacja kolejowa Lipno, leżąca na linii kolejowej nr 27. Linia jest obsługiwana w okolicy Lipna przez spółkę Arriva RP. W rozkładzie 2009/2010 przewidziano 5 par pociągów relacji Toruń Główny – Lipno dodatkowo jedna kursuje tylko do Torunia Wschodniego. 3 pary do Sierpca oraz jedna dodatkowa kursująca tylko do stacji Skępe jeden pociąg dodatkowo jedzie od stacji Skępe do Torunia. Jedna para relacji Toruń Główny – Sierpc kursuje tylko w wybrane dni podczas wakacji[17].

Kolej wąskotorowa dotarła do Lipna w 1916. Była to linia łącząca leżących koło Torunia Lubicz z Lipnem. Krótko przed II wojną światową powstała linia normalnotorowa łącząca Toruń z Nasielskiem. Stacja Lipno została otwarta 23 stycznia 1937[18].

Samochodowa

[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest ważnym węzłem drogowym. Znajduje się przy drodze krajowej nr 10 (SzczecinBydgoszcz – Lipno – Płońsk) i nr 67 (WłocławekFabianki – Lipno) oraz na drodze wojewódzkiej nr 557 (Lipno – Rypin), nr 558 (Lipno – Wielgie) – w stronę Dobrzynia nad Wisłą i nr 559 (Lipno – Płock).

W mieście funkcjonują dwa dworce autobusowe funkcjonujące w centrum miasta w rejonie ul. 3 Maja. Dworzec na rogu ulic 3 Maja i 22 Stycznia oddany do użytku w 2007 r.[19] obsługuje kursy Kujawsko-Pomorskiego Transportu Samochodowego i Arrivy Bus o. Toruń w kierunku Bydgoszczy, Torunia, Brodnicy i Włocławka wyjeżdżające poza obszar powiatu lipnowskiego. Dworzec położony w kompleksie handlowo-usługowym Nowe Centrum Lipna otwarty w 2016 r.[20] obsługuje kursy lokalne Powiatowego Zakładu Transportu Publicznego.

Honorowi Obywatele Lipna

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Lipna.

Urodzeni w Lipnie

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Lipnie.
Pomnik na placu Dekerta

Media w Lipnie

[edytuj | edytuj kod]
  • SM Lipno – debiut od 3 października 2014 o godz. 19:00.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Wyniki badań bieżących [online], Plik pl_lud_2023_00_09, zakładka Tab 9 04, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2024-09-09].
  2. Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648-1772), Kraków 1889, s. 8.
  3. Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
  4. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 20 sierpnia 2010 [dostęp 2011-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-06].
  5. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  6. Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2013–2016 dla gminy miasta LIPNA.
  7. PR, Odkrycia archeologiczne na ziemi dobrzyńskiej – Starostwo Powiatowe w Lipnie [online], www.lipnowski.powiat.pl [dostęp 2019-09-24] (pol.).
  8. a b c d Historia – Urząd Miejski w Lipnie [online], www.umlipno.pl [dostęp 2022-12-16].
  9. Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze. Warszawa 2003, s. 19.
  10. Wszyscy władcy Polski w okresie rozbicia dzielnicowego – daty, kolejność, znaczenie [online], kronikidziejow.pl [dostęp 2022-12-16].
  11. GUS - Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2023-05-06].
  12. Lipno w liczbach. umlipno.pl. [dostęp 2010-04-27].
  13. Lipno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  14. Sport w mieście, Urząd Miejski w Lipnie, Lipno [dostęp 2010-04-27].
  15. Lipno przystąpiło do Unii Miasteczek Polskich - Urząd Miejski w Lipnie [online], umlipno.pl [dostęp 2024-07-01].
  16. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-05].
  17. tabela 410 z dnia 01.03.2010.pdf. przewozyregionalne.pl. [dostęp 2010-04-18].
  18. Lipno. kolej.one.pl. [dostęp 2010-04-18].
  19. PKS Lipno [online], web.archive.org, 7 lutego 2008 [dostęp 2020-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-02-07].
  20. DS, Powiatowy Zakład Transportu Publicznego uroczyście otwarty! – Starostwo Powiatowe w Lipnie [online], www.lipnowski.powiat.pl [dostęp 2020-04-18] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Mirosław Krajewski: Dobrzyński słownik biograficzny. Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002.
  • Mirosław Krajewski, Nowy słownik biograficzny ziemi dobrzyńskiej, t. 1-2, Dobrzyńskie Towarzystwo Naukowe, Rypin 2014.
  • Mirosław Krajewski (red.): Wartości kulturowe ziemi dobrzyńskiej, Dobrzyń nad Wisłą 2011.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]