Latarnia Morska Hel
54°36′00″N 18°48′46″E/54,600000 18,812778 nr rej. A-1754 z 25.01.2005[1]
| |
 Latarnia Morska Hel | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Wysokość wieży |
41,50 m |
| Wysokość światła |
40,80 m n.p.m. |
| Zasięg światła |
17 Mm |
| Charakterystyka światła |
Izofazowe |
| Data budowy |
1942 |
| Administrator | |
Położenie na mapie Helu  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puckiego  | |
| 54°36′00″N 18°48′46″E/54,600000 18,812778
| |
| Strona internetowa | |
Latarnia Morska Hel – latarnia morska na polskim wybrzeżu Bałtyku, położona w mieście Hel (powiat pucki, województwo pomorskie), na końcu Mierzei Helskiej[2]. Administrowana przez Urząd Morski w Gdyni.
Latarnia znajduje się pomiędzy Latarnią Morską Jastarnia a Latarnią Morską Gdańsk Port Północny.
Dane techniczne
[edytuj | edytuj kod]- Położenie: 54°36′06″N 18°48′56″E
- Wysokość wieży: 41,50 m (do górnej krawędzi radaru)
- Wysokość światła: 40,80 m n.p.m. (38,8 m n.p.m. według niemieckiego Spisu Świateł z 1944 r.)[3], od 2013.03.01 wysokość św. 39 m[4]
- Zasięg nominalny światła: 17 Mm (31,5 km)
- Sektor widzialności światła: 151°-102°
- Charakterystyka światła: izofazowe
- Światło: 5,0 s
- Przerwa: 5,0 s
- Okres: 10,0 s
- Moc źródła światła: 1000 W
- Dwupozycyjny zmieniacz
- Cylindryczna soczewka Fresnela
Wieża ma kształt ośmioboczny i wykonana jest z czerwonej cegły.
Od 2003 na latarni znajduje się także radar brzegowy (wysokość anteny radarowej 42,5 m n.p.m.) Systemu Kontroli Ruchu Statków VTS – Zatoka Gdańska oraz system automatycznej identyfikacji statków (AIS)[5][6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Po 1647 roku zbudowano specjalny żuraw drewniany z zawieszonym na nim żelaznym kotłem na węgiel. W okresie od 24 sierpnia do 3 maja blask ognia wskazywał drogę żeglarzom. W 1667 roku konstrukcja spłonęła i nową latarnię zbudowano 500 kroków za ostatnimi zabudowaniami, nad samym brzegiem morza. Zasięg światła był o wiele większy, bo żelazny zasobnik z zapaloną smolą i kosz z rozżarzonym węglem wciągano na dwudziestometrowy maszt. Znaczne koszty utrzymania latarni pokrywała Gdańska Rada Miejska, nakładając specjalne opłaty na statki wchodzące do Gdańska[7].
Budowę pierwszej latarni morskiej na Helu rozpoczęto w roku 1806, którą ukończono po 20 latach w 1826 roku, a jej otwarcie miało miejsce 1 sierpnia 1827 roku. Wieża latarni miała przekrój okrągły, o wysokości 42 metrów. Źródłem światła było 6 lamp na olej rzepakowy (palnik Arganda) osadzonych na obrotowym mechanizmie zegarowym. Wieża latarni na skutek parcia wiatrów odchylała się i jak obliczono, przy silnym wietrze mogła się odchylać nawet o stopę i więcej. Po prawie 100 latach firma Pintsch zainstalowała w latarni lampę naftową w czterosoczewkowym aparacie optycznym, a w roku 1938 wprowadzono światło elektryczne z żarówką mocy 3000 W. Aby latarnia była lepiej widoczna pomalowano ją w 1929 roku w biało czerwone poziome pasy[8].
W przypadku niepogody w Helu oddawano co cztery minuty strzały z armaty. W 1910 roku podczas takiego wystrzału nastąpiła eksplozja prochu, w wyniku której zginął latarnik May[7]. Wcześniej, około roku 1905 zbudowano na wieży maszt do dawania sygnałów ostrzegawczych - sygnalizacji sztormowej[9].
W 1926 roku zainstalowano tam lampę naftową z czterema soczewkami. W 1929 roku latarnię otynkowano i pomalowano w biało-czerwone pasy. W roku 1938 zainstalowano na latarni żarówkę elektryczną o mocy 3000 W. W czasie obrony Helu latarnia na rozkaz komandora Włodzimierza Steyera za zgodą Dowództwa Floty wysadzono w powietrze latarnię 16 września 1939 roku o godz.13.30 dla utrudnienia celowania niemieckiej artylerii. W 1942 roku, w czasie okupacji niemieckiej, latarnię odbudowano około 10 metrów na południowy wschód od fundamentu pierwszej latarni z lat 1826–1939. Do czasu remontu z 2001 roku, miejsce po fundamencie starej latarni było oznaczone kotwicą w betonowym murku[10], o zarysie fundamentu starej latarni, na trawniku przed nową latarnią. W ramach remontu w 2001 roku usunięto murek, prowadząc przez niego nowy chodnik z kostki betonowej. Oznaczenia śladu po fundamencie latarni z 1826 roku wysadzonej w 1939 roku nie zachowano.
Źródłem światła jest żarówka 1000 W, która w przypadku przepalenia wykonuje automatycznie obrót o 180° by ustawić żarówkę zapasową. Helska latarnia jest znaczącym punktem dla żeglugi, szczególnie dla portów w Gdańsku i Gdyni. Od 1957 była także ona także radiolatarnią wysyłającą alfabetem Morse'a sygnał „HL” „• • • • • — • •„. W 1989 na wieży zainstalowano antenę radarową systemu kontroli ruchu statków. 1 maja 2003 helska latarnia została włączona do systemu nadzoru ruchu statków VTS Zatoka Gdańska[8].
W 1999 roku staraniem stowarzyszenia „Przyjaciele Helu” wmurowano w ścianę latarni tablicę, upamiętniającą wizytę Marszałka Józefa Piłsudskiego w tym miejscu w dniu 1 lipca 1928 roku[7]. W latach 1992 i 2001 przeprowadzono remonty latarni, sfinansowane wspólnie przez Urząd Morski w Gdyni i Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku[8].
Z latarni roztacza się widok na całą Zatokę Gdańską i sąsiednie latanie morskie w: Jastarni, Rozewiu i Porcie Północnym, wygaszone latarnie morskie Góra Szwedów i Gdańsk Nowy Port[11]
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
5 lipca 1900 -
palnik olejowy Arganda z reflektorem - źródło światła latarni morskiej w 1826 -
-
Widok z tarasu latarnia morskiej Hel w kierunku miasta – 2018 -
Schody wewnątrz latarni morskiej Hel – 2018 -
Laterna latarni morskiej Hel widziana od strony cypla – 2018 -
-
-
-
-
-
Tablica upamiętniająca wizytę marszałka Józefa Piłsudskiego -
Widok latarni przed 1924 -
Latarnia w latach 30. XX w.
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Marian Czerner: Latarnie morskie polskiego wybrzeża. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1967.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 75 [dostęp 2024-07-01].
- ↑ Latarnia Morska Hel. [w:] latarnie.pl [on-line]. [dostęp 2021-04-07].
- ↑ Niemiecki Spis Świateł z 1944 r.
- ↑ Wiadomości Żeglarskie nr 10 z 8 marca 2013 (wiadomość nr *240 dla map i oddzielna informacja dla Spisu Świateł tom I.
- ↑ Urząd Morski w Gdyni: System VTS – CBM. [dostęp 2017-04-17].
- ↑ Tymoteusz Budny. Niezawodność podsystemu radarów w systemie VTS – Zatoka. „Prace Wydziału Nawigacyjnego Akademii Morskiej w Gdyni”, 2006. Wydawnictwo Akademii Morskiej w Gdyni. ISSN 1730-1114.
- ↑ a b c Latarnia w Helu. [w:] latarnie.pl [on-line]. [dostęp 2021-04-07].
- ↑ a b c Renata Baczyńska, Polskie latarnie morskie i ich związek z gospodarką turystyczną, Bydgoszcz 2010, s. 63–66 [dostęp 2021-04-07].
- ↑ Prof. dr Daniel Duda: ZNAKI I SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE. hydrografpolski.pl. s. 10. [dostęp 2024-05-01]. (pol.).
- ↑ Przed wejściem do latarni – tam, gdzie na zdjęciu dziś widać żywopłot – za: M. Czerner, „Latarnie morskie polskiego wybrzeża”.
- ↑ Apoloniusz Łysejko. [w:] Historia latarni morskiej Hel. Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Centralnego Muzeum Morskiego 2007, s-21 ISBN 978-83-923976-6-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia latarni Hel sprzed 1939 roku.. rzygacz.webd.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-21)].
- Widok latarni przed 1939
- Latarnia na stronie Polskie Latarnie.. latarnie.pti.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-04)].
| Czynne | |
|---|---|
| Nieczynne istniejące | |
| Zniszczone nieistniejące |
