Lütfi Pasza

Lütfi Pasza
	Damat Çelebi Lütfi Paşa
	; Damat Lütfi Pasza
	wielki wezyr Imperium Osmańskiego
Data i miejsce urodzenia	ok. 1488 ; Wlora, Albania
Data i miejsce śmierci	27 marca 1564 ; Stambuł
Żona	Şah Sultan
Dzieci	Esmahan Baharnaz Sultan; Neslihan Sultan;

Damat Çelebi Lütfi Pasza (ur. 1488 we Wlorze, zm. 27 marca 1564) – wielki wezyr Imperium Osmańskiego w latach 1539–1541, szwagier (damat) sułtana Sulejmana Wspaniałego.

Życiorys

Urodził się między rokiem 1475 a 1490^[3]^[4]. Jego faktyczne pochodzenie nie jest znane, jednak zgodnie z tradycją uważany jest za Albańczyka^[5]^[6]. Będąc jeszcze dzieckiem trafił na dwór sułtański i uczył się w Enderunie.

Kariera

Był sandżakbejem Kastamonu, bejlerbejem Karamanu i innych prowincji w Anatolii oraz Syrii. Uczestniczył w wyprawach wojennych Sulejmana na Belgrad, Rodos, Węgry, Wiedeń i Bagdad^[6]. Od roku 1534 Lütfi Pasza był bejlerbejem Rumelii. W 1537 roku uczestniczył również w wojnie z Wenecją, a w 1538 roku w wyprawie na Mołdawię.

Lütfi Pasza został ponownie wezwany na dwór sułtana Sulejmana 1539 roku, gdy w czasie epidemii dżumy zmarł wielki wezyr Ayas Pasza^[7]. 13 czerwca 1539 roku Lütfi Pasza przyjął stanowisko Wielkiego Wezyra, które zajmował do 1541 roku^[8]. W tym właśnie roku sułtanka Şah rozwiodła się z nim, wskutek czego został pozbawiony stanowiska i wysłany do Didimoticho.

Rodzina

W 1523 roku ożenił się z siostrą Sulejmana Wspaniałego, sułtanką Şah^[9]. W związku tym urodziły się dwie córki, Esmehan Baharnaz i Neslihan. Małżeństwo z siostrą sułtana trwało do 1541 roku.

Śmierć

Lütfi Pasza zmarł 27 marca 1564 roku^[5].

Dzieła literackie

Lütfi Pasza był autorem 21 dzieł^[6]. Wśród nich były prace o charakterze religijno-etycznym, historycznym, politycznym, medycznym i ekonomicznym. Niektórzy autorzy przypisują mu także kodeks prawny „Kanun–name”^[10]^[11]^[12].

Najbardziej znanymi dziełami paszy są: Tevârih-i 'Al-i Osman, historyczna praca opisująca okres panowania trzech sułtanów –Bajazyda II, Selima I Groźnego i Sulejmana Wspaniałego^[13]^[14] oraz Asafname, traktat polityczno-ekonomiczny^[15].

W kinematografii

W serialu telewizyjnym Wspaniałe stulecie (Muhteşem Yüzyıl) rolę Lütfi Paszy grał turecki aktor Mehmet Özgür.

Przypisy

↑ K. Dervishi „Kryeministrat dhe ministrat shqiptare ne 100 vjet”.
↑ İsmail Hâmiİ.H. Danişmend İsmail Hâmiİ.H., Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971 .
↑ «Autor niemieckiego wydania Asafname, Rudolf Tschudi, doszedł do wniosku, że Lütfi Pasza urodził się między 1475 a 1490 rokiem.» RudolfR. Tschudi RudolfR., Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910 .
↑ «М.Т. Gokbilgin wskazuje rok 1488 jako przypuszczalną datę urodzenia.» М.Т.М.Т. Gokbilgin М.Т.М.Т., Lutfi Pasa. – Islam ansiklopedisi, Istanbul 1955, s. 96 .
↑ ^a ^b Mehmed Süreyya (haz. NuriM.S.(N. Akbayar) Mehmed Süreyya (haz. NuriM.S.(N., Sicill-i Osmani, t. 1V, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996, s. 91, ISBN 975-333-0383 .
↑ ^a ^b ^c AzmiA. Özcan AzmiA., Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi. Lütfi Paşa, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş., 1999, s. 47–48, ISBN 975-08-0072-9 .
↑ Lütfi Pasza i jego traktat „Asafname”.
↑ Тurcja. Republika turecka. Przywódcy i władcy Turcji.
↑ Arama Mobil|accessdate=2013-02-18|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F8jX6spW|archivedate=2013-03-15.
↑ Dr. RudolfD.R. Tschudi Dr. RudolfD.R., Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910 .
↑ «W katalogu rękopisów muzeum Topkapı w opisie rękopisu dzieła Mehmeda Saida (XVIII w.) także zawiera wskazówkę, że za wzór dla niego posłużyło dzieło „Kanun-name” autorstwa Lütfi Paszy» F.E.F.E. Karatay F.E.F.E., Topkapı Sarayı müzesi kütüphanesi türkçe yazmalar kataloğu, t. 1, Istanbul 1961, s. 598–599 .
↑ «U. Haid przypuszcza, że kodeks mógł napisany na zlecenie Lütfi Paszy» У.У. Хейд У.У., Dawny osmański kodeks karny Kanun-name, t. 2, М.: Prace dwudziestego piątego Międzynarodowego Kongresu Orientalistyki, 1963, s. 471 .
↑ E.J.E.J. Brill E.J.E.J., First Encyclopaedia of Islam, M. Th. Houtsma, 1913–1936, s. 55 .
↑ KayhanK. Atik KayhanK., Lütfi Paşa ve Tevârıh-i Âl-i Osman, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 2001 .
↑ Lütfi Paşa (haz. AhmetL.P.(A. Uğur) Lütfi Paşa (haz. AhmetL.P.(A., Asafname, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1982 .

[1] K. Dervishi „Kryeministrat dhe ministrat shqiptare ne 100 vjet”.

[2] İsmail Hâmiİ.H. Danişmend İsmail Hâmiİ.H., Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971 .

[3] «Autor niemieckiego wydania Asafname, Rudolf Tschudi, doszedł do wniosku, że Lütfi Pasza urodził się między 1475 a 1490 rokiem.» RudolfR. Tschudi RudolfR., Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910 .

[4] «М.Т. Gokbilgin wskazuje rok 1488 jako przypuszczalną datę urodzenia.» М.Т.М.Т. Gokbilgin М.Т.М.Т., Lutfi Pasa. – Islam ansiklopedisi, Istanbul 1955, s. 96 .

[Mehmed_Süreyya-5] Mehmed Süreyya (haz. NuriM.S.(N. Akbayar) Mehmed Süreyya (haz. NuriM.S.(N., Sicill-i Osmani, t. 1V, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996, s. 91, ISBN 975-333-0383 .

[yaşamyapıt-6] AzmiA. Özcan AzmiA., Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi. Lütfi Paşa, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş., 1999, s. 47–48, ISBN 975-08-0072-9 .

[7] Lütfi Pasza i jego traktat „Asafname”.

[8] Тurcja. Republika turecka. Przywódcy i władcy Turcji.

[9] Arama Mobil|accessdate=2013-02-18|archiveurl=http://www.webcitation.org/6F8jX6spW|archivedate=2013-03-15.

[10] Dr. RudolfD.R. Tschudi Dr. RudolfD.R., Das Asafname des Lutfi Pascha nach den Handschriften zu Wien, Dresden und Konstantinopel, Tuerkische Bibliothek, 1910 .

[11] «W katalogu rękopisów muzeum Topkapı w opisie rękopisu dzieła Mehmeda Saida (XVIII w.) także zawiera wskazówkę, że za wzór dla niego posłużyło dzieło „Kanun-name” autorstwa Lütfi Paszy» F.E.F.E. Karatay F.E.F.E., Topkapı Sarayı müzesi kütüphanesi türkçe yazmalar kataloğu, t. 1, Istanbul 1961, s. 598–599 .

[12] «U. Haid przypuszcza, że kodeks mógł napisany na zlecenie Lütfi Paszy» У.У. Хейд У.У., Dawny osmański kodeks karny Kanun-name, t. 2, М.: Prace dwudziestego piątego Międzynarodowego Kongresu Orientalistyki, 1963, s. 471 .

[13] E.J.E.J. Brill E.J.E.J., First Encyclopaedia of Islam, M. Th. Houtsma, 1913–1936, s. 55 .

[14] KayhanK. Atik KayhanK., Lütfi Paşa ve Tevârıh-i Âl-i Osman, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 2001 .

[15] Lütfi Paşa (haz. AhmetL.P.(A. Uğur) Lütfi Paşa (haz. AhmetL.P.(A., Asafname, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1982 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]