Kościoły wschodnie

Kościoły wschodnie – zbiorcza nazwa Kościołów chrześcijańskich mających swoje korzenie na terenach starożytnych patriarchatów: Konstantynopola, Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy. Właściwe Kościoły wschodnie zwane ortodoksyjnymi dzielą się na trzy grupy powstałe na skutek różnych interpretacji dogmatów chrystologicznych.

I. Kościoły asyryjskie

Kościoły asyryjskie wyznają doktrynę przedefeską. Nie przyjęły kanonów soboru w Efezie (431). Wyznawcy Kościołów asyryjskich popularnie zwani są nestorianami.

Ryt chaldejski (wschodniosyryjski)

II. Kościoły orientalne

Kościoły orientalne wyznają doktrynę przedchalcedońską^[2]. Nie przyjęły uchwał soboru chalcedońskiego (451). Wierni tych Kościołów znani są pod nazwą monofizytów.

Ryt antiocheński (zachodniosyryjski)

Ryt aleksandryjski

Ryt ormiański

Apostolski Kościół Ormiański

III. Kościoły prawosławne

Chrześcijanie prawosławni przyjmują postanowienia siedmiu pierwszych soborów powszechnych (325–787). Stanowią największy odsetek wyznawców wśród wszystkich grup Kościołów wschodnich.

Na Kościół prawosławny składają się Cerkwie kanoniczne pozostające we wzajemnej łączności oraz łączności z Patriarchą Ekumenicznym Konstantynopola. Pełnoprawnymi członkami wspólnoty są Kościoły autokefaliczne, natomiast wyodrębnione organizacyjnie, ale podległe im jurysdykcyjnie są Kościoły autonomiczne.

Obok Kościołów kanonicznych istnieją również Cerkwie prawosławne o nieuregulowanym lub niejasnym statusie zwane niekanonicznymi. Kościoły te z różnych przyczyn nie posiadają wszystkich przymiotów kanoniczności i w związku z tym nie są uznawane przez wszystkie Kościoły autokefaliczne.

Ryt bizantyjski

Kościoły prawosławne – kanoniczne

Kościoły prawosławne – niekanoniczne

Katolickie Kościoły wschodnie

Osobny artykuł: Katolickie Kościoły wschodnie.

Katolickie Kościoły Wschodnie pozostają w jedności ze Stolicą Apostolską i uznają władzę oraz autorytet papieża. Po przyjęciu doktryny katolickiej Kościoły te zachowały liturgie Kościołów wschodnich, z których się wyodrębniły. Wyznawców tych Kościołów nazywa się katolikami wschodnimi lub unitami.

Ryt chaldejski (wschodniosyryjski)

Ryt antiocheński (zachodniosyryjski)

Ryt aleksandryjski

Ryt ormiański

Kościół katolicki obrządku ormiańskiego

Ryt bizantyjski

Kościół melchicki

Kościoły greckokatolickie

Protestanckie Kościoły wschodnie

Kościoły wschodnie doktryny anglikańskiej

Kościoły wschodnie, wywodzące się z tradycji chrześcijaństwa indyjskiego. Wyłoniły się z Kościoła malankarskiego. Zostały zreformowane pod wpływem misjonarzy brytyjskich i przyjęły doktrynę anglikańską. Pozostają w pełnej komunii ze Wspólnotą Anglikańską.

Ryt antiocheński (zachodniosyryjski)

Indyjski Kościół Mar Thoma

Kościoły wschodnie doktryny ewangelickiej

Kościoły wschodnie wywodzące się z różnych tradycji liturgicznych, które przyjmując naukę i zasady ewangelickie pozostawiły własną liturgię. Zostały utworzone przez grupy reformatorsko nastawionych wyznawców Kościołów wschodnich lub pod wpływem działalności misjonarzy protestanckich.

Przypisy

↑ Kościół asyryjski w Indiach uznaje jurysdykcję obydwu obediencji patriarszych w Kościele Wschodu.
↑ Niektórzy historycy podają oddzielną kategorię Kościołów orientalnych rytu antiocheńskiego opartych na doktrynie monoteletyzmu, z których rzekomo wywodzi się Kościół maronicki. Jest to kwestia sporna - sam Kościół maronicki zaprzecza oficjalnie jakoby kiedykolwiek był w schizmie ze Stolicą Apostolską i w swoim nauczaniu uważa, że był zawsze wierny doktrynie katolickiej. Współcześnie nie ma Kościołów wschodnich wyznających doktrynę monoteletyzmu.
↑ Zależność od patriarchatu konstantynopolitańskiego nieuznawana przez patriarchat moskiewski.
↑ Zależność od patriarchatu rumuńskiego nieuznawana przez patriarchat moskiewski.
↑ Autokefalia nieuznawana przez patriarchat konstantynopolitański i niektóre kanoniczne Kościoły prawosławne.
↑ Nigdy nie zerwał łączności z Kościołem rzymskokatolickim.
↑ Nigdy nie zerwał łączności z Kościołem rzymskokatolickim.

Bibliografia

Społeczeństwo i polityka. Zarys wykładu, Konstanty AdamK.A. Wojtaszczyk (red.), WojciechW. Jakubowski (red.), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr, 2001, ISBN 83-88766-07-4, OCLC 749389042 .

[1] Kościół asyryjski w Indiach uznaje jurysdykcję obydwu obediencji patriarszych w Kościele Wschodu.

[2] Niektórzy historycy podają oddzielną kategorię Kościołów orientalnych rytu antiocheńskiego opartych na doktrynie monoteletyzmu, z których rzekomo wywodzi się Kościół maronicki. Jest to kwestia sporna - sam Kościół maronicki zaprzecza oficjalnie jakoby kiedykolwiek był w schizmie ze Stolicą Apostolską i w swoim nauczaniu uważa, że był zawsze wierny doktrynie katolickiej. Współcześnie nie ma Kościołów wschodnich wyznających doktrynę monoteletyzmu.

[3] Zależność od patriarchatu konstantynopolitańskiego nieuznawana przez patriarchat moskiewski.

[4] Zależność od patriarchatu rumuńskiego nieuznawana przez patriarchat moskiewski.

[5] Autokefalia nieuznawana przez patriarchat konstantynopolitański i niektóre kanoniczne Kościoły prawosławne.

[6] Nigdy nie zerwał łączności z Kościołem rzymskokatolickim.

[7] Nigdy nie zerwał łączności z Kościołem rzymskokatolickim.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]