Kościół Opatrzności Bożej we Wrocławiu

Kościół Opatrzności
Bożej we Wrocławiu
	nr rej. 43 z dnia 29.03.1949 oraz 59 z 25.01.1962
	; Widok od ul. Kazimierza Wielkiego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Adres	ul. Kazimierza Wielkiego 29
Wyznanie	luterańskie
Kościół	ewangelicko-augsburski
parafia	Ewangelicko-Augsburska we Wrocławiu
Wezwanie	Opatrzności Bożej
Historia
Data zakończenia budowy	1750
Data poświęcenia	27 października 1750
Poprzednie wyznanie	reformowany (do 1947 r.)
Dane świątyni
Styl	barok
Architekt	Friedrich Arnold, Johann Boumann
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
	Położenie na mapie Wrocławia Kościół Opatrzności; Bożej we Wrocławiu
	Położenie na mapie Polski Kościół Opatrzności; Bożej we Wrocławiu
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kościół Opatrzności; Bożej we Wrocławiu
	51°06′28,5″N 17°01′41,0″E/51,107917 17,028056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Galeria:wnętrze

Kościół Opatrzności Bożej we Wrocławiu, dawniej znany jako kościół dworski – kościół ewangelicki należący do parafii Ewangelicko-Augsburskiej Opatrzności Bożej we Wrocławiu. Położony jest przy ul. Kazimierza Wielkiego, w obrębie Dzielnicy Czterech Wyznań^[2].

Historia

Nabożeństwa ewangelicko reformowane we Wrocławiu zostały zalegalizowane dopiero w 1742 roku. Nieliczna, ale zamożna grupa kupców (także z polskiego kalwińskiego Leszna) szybko przystąpiła do zbiórki pieniędzy na budowę własnego kościoła. Prawie ukończony budynek^[3] został zniszczony w czerwcu 1749 w efekcie eksplozji prochu przechowywanego w pobliskiej baszcie. Odbudowano go dzięki kolejnym zbiórkom^[4]. Późnobarokowy kościół został ukończony w 1750, poświęcono go 27 października. Architekt nie jest znany, przypuszcza się, że świątynia powstała według planów Friedricha Arnolda i Johanna Boumanna^[3]. Jako przeznaczony dla wrocławskich ewangelików reformowanych (kalwinistów) był wybudowany przy zamku, gdyż Hohenzollernowie byli wyznania kalwińskiego. Skromna i pozbawiona ozdób architektura wnętrza była odzwierciedleniem teologii kalwińskiej.

Od 1817 roku parafia weszła w skład Ewangelickiego Kościoła Unii Staropruskiej, zachowała jednak swój charakter kalwiński do końca swego istnienia w 1945. Nazwę dworski (Hofkirche) uzyskał w 1830 roku z okazji 300-lecia Konfesji Augsburskiej. Wiąże się to z faktem, że obok kościoła znajduje się pałac królewski, od 1750 roku wrocławska rezydencja króla Prus, Fryderyka II Wielkiego.

Po 1945 roku

Do roku 1945 należał do kościoła ewangelicko-reformowanego, natomiast głównymi wrocławskimi kościołami ewangelickimi były wówczas kościół św. Elżbiety, kościół św. Marii Magdaleny i kościół św. Bernardyna.

Architektura

Kościół ma około 30 m długości, 17,5 m szerokości, położony w osi północ-południe. Zbudowany na planie owalu, posiada dwa piętra empor i ambonę nadołtarzową. Wnętrze jest utrzymane w barwie kremowobiałej ze złoceniami.

W kościele znajdują się dwie tablice poświęcone żołnierzom niemieckim poległym w latach 1914–1917 oraz tablica upamiętniająca poległych w wojnach napoleońskich (za ołtarzem).

Pastorzy ewangelicko-reformowani służący w parafii

Pierwszego pastora powołano w 1742 roku. Przed 1817 pełnił on zazwyczaj funkcję superintendenta zborów ewangelicko-reformowanych na pruskim Śląsku.

W latach 1751–1935 przy proboszczu urzędował także II proboszcz (zazwyczaj awansował na I proboszcza), w l. 1776–1872 III proboszcz. Przed 1817 rokiem przy kościele mieszkał też wojskowy kapelan ewangelicko-reformowany dla Śląska, którym był ojciec teologa Friedrich Schleiermacher. Do połowy XIX wieku wymagano od duchownych znajomości języka polskiego, choć nabożeństwa odprawiano po niemiecku i (do pocz. XIX wieku) po francusku.

Pierwszy Proboszcz

1742–1743 Johann Ernest Vigilantius (1712–1743), duchowny Braci Czeskich z Lasocic
1743–1782 Jacob Loos (1712–1782)
1785–1802 Daniel Heinrich Hering (1722–1807)
1807–1830 Johann Beniamin Wunster (1751–1830)
1831–1837 August Erdmann Wunster (1764–1837), brat poprzedniego
1837–1855 Ludwig Falk (1801–1872)
1855–1866 Johann Gillet (1804–1879)
1866–1884 Julius Teodor Faber (1814–1890)
1884–1892 Louis Elsner (1829–1893)
1893–1899 Hugo Albertz (1845–1923), przeniósł się do parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu
1899–1906 Carl Gladischefski (1862–1938)
1907–1911 Gerhardt Haenisch, przeniósł się do parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu
1912–1934 Maximilian Renner (1861–1934)
1935–1945 Richard Bender (1880–1945), poprzednio pastor w Waszkowie

Zobacz też

Dzielnica Czterech Świątyń

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-01-29].
↑ Kościół ewangelicki Opatrzności Bożej [online], VisitWroclaw.eu [dostęp 2023-07-27] (pol.).
↑ ^a ^b Strona parafii, podstrona nt. kościoła[1].
↑ Maciejewska B., 2014: Archeolodzy znaleźli ślady jednej z najsłynniejszych katastrof w dziejach Wrocławia. Gazeta Wyborcza (wrocławska), 22 V 2014.

Linki zewnętrzne

[1] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-01-29].

[2] Kościół ewangelicki Opatrzności Bożej [online], VisitWroclaw.eu [dostęp 2023-07-27] (pol.).

[naszaparafia-3] Strona parafii, podstrona nt. kościoła[1].

[4] Maciejewska B., 2014: Archeolodzy znaleźli ślady jednej z najsłynniejszych katastrof w dziejach Wrocławia. Gazeta Wyborcza (wrocławska), 22 V 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]