Kościół św. Sulpicjusza w Paryżu
48°51′03″N 2°20′03″E/48,850833 2,334167 nr rej. PA00088510
| |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Wezwanie |
św. Sulpicjusz | ||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Paryża  | |||||||||
Położenie na mapie Francji  | |||||||||
Położenie na mapie Île-de-France  | |||||||||
| 48°51′03″N 2°20′03″E/48,850833 2,334167
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Kościół Saint-Sulpice (św. Sulpicjusza w Paryżu, fr. Église Saint-Sulpice) – klasycystyczny kościół w VI okręgu paryskim, drugi co do wielkości w mieście (po Notre-Dame).
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Obecny kościół jest drugim budynkiem sakralnym na tym miejscu. Wcześniejszy kościół, pod tym samym wezwaniem, pochodził z XIII w. i jeszcze w wieku XVII przechodził poważne przebudowy. Jednak w 1646 r. proboszcz parafii Jean-Jacques Olier (1608–1657) zdecydował się na budowę nowego, okazalszego budynku. Powołał w tym celu towarzystwo zajmujące się zbiórką pieniędzy, a także ufundował przy kościele seminarium duchowne, które dało początek zgromadzeniu sulpicjanów. Budowa została rozpoczęta w 1646[1] roku przez uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego przez królową Annę Austriaczkę. Prace budowlane trwały przez ponad 140 lat – dopiero w 1732 r. kościół nadawał się do użytku, a jeszcze w 40 później trwały prace przy fasadzie zachodniej.
W czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej kościół został przemianowany na Świątynię Zwycięstwa i poważnie uszkodzony. Zwłaszcza dawne wnętrze, na fali dechrystianizacji, cechującej się racjonalizmem, zostało zdewastowane. Z tego czasu pochodzi napis wyryty nad środkowymi drzwiami wejścia głównego, obecnie ledwie widoczny: Le Peuple Francais Reconnoit L’Etre Suprême Et L’Immortalité de L’Âme (Lud Francji uznaje Byt Najwyższy i Nieśmiertelność Duszy). Autor tego napisu nie jest znany.
Obiekt ponownie ucierpiał w czasie oblężenia Paryża w 1870, kiedy pruski pocisk z działa dalekiego zasięgu trafił w północną wieżę. 17 marca 2019 w kościele wybuchł pożar.[2]
Ze względu na zniszczenia miejscowego kościoła katedralnego powstałe w wyniku pożaru, to w kościele św. Sulpicjusza, 23 maja 2022 roku, odbył się ingres arcybiskupa Paryża Laurenta Ulricha[3].
W kościele zostali ochrzczeni markiz de Sade oraz Charles Baudelaire, natomiast Victor Hugo wziął ślub z Adelą Foucher. W kościele tym odbył się w 1790 roku ślub rewolucjonisty Camille’a Desmoulins z Lucile.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Kościół ma wymiary 113 metrów długości, 58 – szerokości i 34 – wysokości, co czyni go największą świątynią lewego brzegu Sekwany i drugim co do wielkości w mieście. Wyróżnia się klasycystyczną prostotą; symetrię fasady psuje niedopracowanie (z braku pieniędzy) jednej z dwóch planowanych wież. Fasada jest dwupoziomowa, a jej główną dekorację stanowi kolumnada jońska z oparta na półokrągłych łukach. Obydwie wieże również posiadają półokrągłe okna. Autorami projektu frontu kościoła byli Giovanni Servandowi i Jean Chalgrin. Po obu stronach ozdobionego portalem wejścia głównego znajdują się dwie wielkie muszle, podarowane ongiś Franciszkowi I przez Republikę Wenecką. Od strony chóru obiekt posiada kilka absyd.
Równie wysokiej wartości są freski wykonane w kościele przez Eugène’a Delacroix w pierwszej połowie XIX wieku. Ołtarze w kościele są klasycystyczne, jednak w większości pochodzą z innych kościołów z racji zniszczeń dokonanych w Saint Sulpice w czasie rewolucji.
W 1727 r. na podłodze kościoła, na życzenie ówczesnego proboszcza, został sporządzony gnomon. W słynnej powieści Kod Leonarda da Vinci linia ta została nieprawidłowo określona jako Południk paryski (w powieści również niepoprawnie tożsamy z Linią Róży), który w rzeczywistości przebiega około 100 m od kościoła. Z gnomonem wiązała się teoria o parafii Saint Sulpice jako o tajnej komórce Zakonu Syjonu, przedstawiona w 1997 r. przez Lynn Picknett i Clive’a Prince’a w książce The Templar Revelation. Obecnie ta sensacyjna koncepcja została w dużej mierze zdyskwalifikowana, jako że dokumenty z Biblioteki Narodowej, na które powoływali się autorzy, okazały się fałszywe, natomiast gnomon z pewnością powstał dopiero w XVIII w. i nie ma nic wspólnego ani z południkiem (czy też Linią Róży, o której pisano we wspomnianej pracy), ani też z tajnymi organizacjami średniowiecznymi.
Organy
[edytuj | edytuj kod]
We wnętrzu budynku wyróżnia się imponujący prospekt organowy. Powstał on w latach 60. XVIII w. i został poważnie rozbudowany w 1862 r. Autorem tamtej przebudowy jest Aristide Cavaillé-Coll. Organy te, będące szczytowym osiągnięciem budowniczego (101 głosów) mają we Francji status pomnika narodowego i są znane na całym świecie nie tylko ze względu na brzmienie, ale i mistrzowską konstrukcję – od momentu ich wybudowania nie był konieczny jakikolwiek remont poza regularnym strojeniem. Jedynymi zmianami była renowacja kontuaru ok. 1900 oraz instalacja dmuchawy elektrycznej, tłoczącej powietrze do miechów. W momencie wybudowania były jednym z trzech europejskich instrumentów przekraczających liczbę 100 głosów.
Kościół ma bogatą tradycję muzyczną, a stanowisko organisty tytularnego piastowali znani kompozytorzy: Nicolas Séjan w XVIII wieku, Louis Lefébure-Wély (1863−1869), Charles-Marie Widor (1870−1933) i Marcel Dupré (1934−1971), grywał tam również Louis Vierne. Dzięki ich wkładowi instrument oparł się nowym trendom i remontom, zachowując swój pierwotny charakter (wiele organów Aristide’a Cavaille’a-Colla przebudowano niszcząc pierwotne zamysły mistrza). Obecnie organistą tytularnym jest Karol Mossakowski (od 2023), poprzednim był Daniel Roth (od 1985), a wiceorganistą (organiste titulaire-adjointe) Sophie-Véronique Cauchefer-Choplin.
Od wielu lat niedzielna msza o 10:30 odprawiana jest z użyciem organów wielkich; rozpoczyna się wcześniej piętnastominutowym preludium organowym, a na ofiarowanie i Komunię grane są organowe utwory z różnych epok. Po mszy można wysłuchać ok. półgodzinnego recitalu organowego. Podczas następnej mszy o 12:00 organista gra podczas Komunii improwizację.
|
|
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
W kościele znajdują się jeszcze drugie mniejsze organy, wykorzystywane podczas codziennych mszy, tzw. choeur orgue. Wybudowane w 1844, rozbudowane zostały również przez Aristide’a Cavaille’a-Colla w 1857. Od remontu w 1903 pozostają w niezmienionym stanie. Instrument ten pozwolił Widorowi na skomponowanie Mszy na parę organów i dwa chóry.
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
W literaturze
[edytuj | edytuj kod]- Kościół jest miejscem akcji powieści Karla Huysmannsa Là-bas, której główni bohaterowie mają związki z satanizmem
- Kościół jest jednym z miejsc akcji powieści Bunt aniołów Anatole’a France’a
- Kościół jest tłem wydarzeń książek Williama Whartona Spóźnieni kochankowie, Werniks
- Kościół jest miejscem jednej z kluczowych scen bestsellerowej powieści Dana Browna Kod Leonarda da Vinci, oparta na fałszywej teorii o powiązaniach parafii Saint Sulpice z Zakonem Syjonu.
- Kościół jest tłem rozgrywania się jednego z aktów opery Jules’a Masseneta Manon
- Jacques Collin, jeden z ważniejszych bohaterów cyklu Honoré de Balzaca Komedia ludzka, podszywając się pod hiszpańskiego księdza Herrerę, odprawia msze w kościele Saint Sulpice
- Kościół występuje w tytule książki Ksawerego [null Montépin] Żebraczka spod kościoła Świętego Sulpicjusza, oryg. Le Mendiante de Saint-Sulpice (wydawnictwo Dreams, 2018).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Martina Padberg: Sztuka i Architektura - Paryż. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk Sp. z o.o., 2009, s. 292–293. ISBN 978-3-7588-903-1.
- ↑ Pascale Antonie: Paris' historic Saint-Sulpice church briefly catches fire, nobody hurt. reuters.com, 2019-03-17. [dostęp 2019-04-15]. (ang.).
- ↑ Accueil de Mgr Laurent Ulrich, archevêque de Paris [online], l’Église catholique à Paris, maj 2022 [dostęp 2022-05-25] (fr.).