Kazarka rdzawa

Kazarka rdzawa
	Tadorna ferruginea
	(Pallas, 1764)
	; samiec
	; samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Tadornini
Rodzaj	Tadorna
Gatunek	kazarka rdzawa
Synonimy
	Anas ferruginea Pallas, 1764; Casarca ferruginea (Pallas, 1764); Anas casarca Linnaeus, 1768; Casarca casarca (Linnaeus, 1768);
	Anas ferruginea Pallas, 1764; Casarca ferruginea (Pallas, 1764); Anas casarca Linnaeus, 1768; Casarca casarca (Linnaeus, 1768);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; letnie lęgowiska siedliska całoroczne zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kazarka rdzawa^[5], kazarka^[6] (Tadorna ferruginea) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Nie jest zagrożony wyginięciem. Często hodowany w parkach i ogrodach w Europie jako ptak ozdobny^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[8].

Zasięg występowania

Zamieszkuje wschodnią część basenu Morza Śródziemnego, Morze Czarne, pas w Azji Środkowej po Amur oraz północno-zachodnią Afrykę i Wyżynę Abisyńską. Tam gdzie woda nie zamarza osiadła, pozostałe populacje wędrowne. Zimuje w Dolinie Nilu, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w Chinach. Sporadycznie pojawia się w Europie Środkowej i Zachodniej oraz zachodniej części Morza Śródziemnego, osiągając Maderę na Atlantyku.

W Polsce pojawia się regularnie (najczęściej latem i jesienią^[9]), aktualnie nielęgowy^[10]. Są to zwykle uciekinierzy z niewoli, choć niekiedy mogą tu też zalatywać ptaki dzikie^[7]^[9]. Zwykle obserwowane są pojedyncze osobniki, rzadziej stadka liczące kilka osobników^[9]. W czerwcu 2014 roku zaobserwowano stado 11 osobników na zbiorniku retencyjnym na rzece Wąglance przy wsi Miedzna Murowana (woj. łódzkie)^[9]. Jedyne lęgi kazarki rdzawej odnotowano w latach 1988–1990 w centrum Wrocławia; para, które je wyprowadziła, urodziła się we wrocławskim zoo, ale uciekła po osiągnięciu lotności^[9].

Morfologia

Wygląd: Samiec większy od samicy, ciało rdzawe, na szyi czarna obroża, głowa i szyja jaśniejsza, skrzydła białe, lusterko zielone, lotki I-rzędowe czarne, od spodu szare, ogon czarny. Dziób szary, nogi czarne. Samica mniejsza, bez obroży, z białawą głową. Samiec w upierzeniu spoczynkowym i osobniki młodociane podobne do samicy.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 61–67 cm^[11]
rozpiętość skrzydeł ok. 120–145 cm^[11]
masa ciała ok. 1000–1650 g^[6]

Ekologia

Krótki film

Biotop: Głównie jeziora i rzeki w pasie stepów i półpustyń. W górach osiąga wysokość 4500 m n.p.m.
Gniazdo: W szczelinach, rozpadlinach, norach, dziuplach, szczelinach skalnych lub opuszczonych gniazdach ptaków drapieżnych.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 8 do 12 kremowych jaj^[12] o średnich wymiarach 68×47 mm i średniej masie 83 g.
Wysiadywanie, pisklęta: Jaja wysiadywane są przez okres 27 do 29 dni przez samicę^[12], podczas gdy samiec strzeże gniazda, a później bierze udział w opiece nad pisklętami. Pisklęta pierzą się po 55–60 dniach, lecz zazwyczaj pozostają z rodzicami do zimy.
Pożywienie: Pokarm mieszany z przewagą roślinnego, zdobywany zarówno na lądzie, jak i w wodzie.

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody kazarka rdzawa nieprzerwanie od 1988 roku klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 170–220 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji nie jest znany^[4].

Ptaki te są hodowane w warunkach półnaturalnych w ukraińskim rezerwacie doświadczalnym „Askania Nowa” na północ od Krymu; część tam wyhodowanych ptaków odlatuje i zasila dzikie populacje na Ukrainie i w innych krajach^[4]^[9].

W Polsce kazarka rdzawa podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[13].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Tadorna ferruginea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Carboneras 1992 ↓, s. 591.
↑ ^a ^b ^c D. Lepage: Ruddy Shelduck Tadorna ferruginea. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Tadorna ferruginea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2020-01-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-25].
↑ ^a ^b Busse i in. 1990 ↓, s. 250.
↑ ^a ^b Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 41. ISBN 978-83-7845-983-5.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Prochowska K., Prochowski R.. Stwierdzenie wyjątkowo licznego stada kazarki rdzawej Tadorna ferruginea w Polsce. „Naturalia”. 3, s. 136–137, 2014 (2015).
↑ Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2021. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-27].
↑ ^a ^b P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
↑ ^a ^b E. Keller, prof. dr J.H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-181-6.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Kazarka Rdzawa (Tadorna ferruginea). [w:] Portal hodowców ptaków ozdobnych www.ptakiozdobne.pl [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-16)].

[itis-1] Tadorna ferruginea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFCarboneras1992591-2] Carboneras 1992 ↓, s. 591.

[avibase-3] D. Lepage: Ruddy Shelduck Tadorna ferruginea. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).

[iucn-4] Tadorna ferruginea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2020-01-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-25].

[CITEREFBusseCzarneckiDyrczGromadzki1990250-6] Busse i in. 1990 ↓, s. 250.

[pplista-7] Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 41. ISBN 978-83-7845-983-5.

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-25]. (ang.).

[naturalia-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Prochowska K., Prochowski R.. Stwierdzenie wyjątkowo licznego stada kazarki rdzawej Tadorna ferruginea w Polsce. „Naturalia”. 3, s. 136–137, 2014 (2015).

[kflista-10] Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2021. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-27].

[sterry-11] P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.

[lz-12] E. Keller, prof. dr J.H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-181-6.

[13] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]