Karolcia (powieść)
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu |
Powieść dla dzieci | ||
| Data powstania | |||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | |||
| Język | |||
| Data wydania | |||
| Wydawca |
Wydawnictwo "Nasza Księgarnia" | ||
| |||
Karolcia – powieść dla dzieci autorstwa Marii Krüger z 1959 roku. Większość wydań było ilustrowanych przez Halinę Bielińską. Lektura szkolna w Polsce.
Fabuła
[edytuj | edytuj kod]Główna bohaterka, ośmioletnia Karolcia, wchodzi w posiadanie magicznego niebieskiego koralika, który spełnia każde jej życzenie. Dziewczynka oraz jej przyjaciel Piotr wykorzystują koralik do uszczęśliwiania innych ludzi. Magiczny przedmiot usiłuje zdobyć zła czarownica Filomena. Karolcia i Piotr przeżywają wiele przygód. Koralik po wielu przygodach przestaje spełniać życzenia.
Historia wydań
[edytuj | edytuj kod]Książka ukazała się w 1959 nakładem Wydawnictwa „Nasza Księgarnia” i od tego czasu miała szereg wydań. Od 1991 roku tytuł przejęło wydawnictwo Siedmioróg. Ukazały się także nieliczne wydania Krajowej Agencji Wydawniczej (nieilustrowane, poza tym z 1984, ilustrowanym przez Tomasza Borowskiego). Większość wydań Naszej Księgarni było ilustrowanych przez Halinę Bielińską; wydania Siedmiorogu mają nowych ilustratorów (wyd. z 1998 ma ilustrację Anny Zyndwalewicz i Artura Łobusia, a wydania z 2002 i 2007 roku, Artura Piątka)[1].
Kontynuacje
[edytuj | edytuj kod]Sukces powieści wśród młodych czytelników zachęcił autorkę do napisania kontynuacji. W 1970 roku powstała powieść pt. Witaj, Karolciu opowiadająca o dalszych losach bohaterów pierwszej części, w której tytułowa bohaterka wchodzi w posiadanie magicznej niebieskiej kredki, umożliwiającej natychmiastową materializację rysunków w świecie realnym[2]. W 2009 roku inny autor, Krzysztof Zięcik, dopisał dalszą część przygód Karolci pt. Karolcia na wakacjach[3].
Adaptacje
[edytuj | edytuj kod]Książki pt. Karolcia i Witaj, Karolciu dostępne są również jako książki audio (tzw. audiobooki) w interpretacji Marii Seweryn.
W roku 1995 na podstawie książki powstał spektakl Teatru Telewizji[4]. Natomiast w 2001 roku podjęto próbę stworzenia filmowej ekranizacji. Reżyserem miała zostać Jowita Gondek. Do roku 2008 powstało około 80% filmu. Ostatecznie jednak go nie ukończono[4].
Odbiór i analiza
[edytuj | edytuj kod]Utwór jest lekturą szkolną w Polsce od wielu lat. Utwór dodano do listy lektur ok. 1985 roku (dla klas II-III)[5]. Powrócił do listy lektur dla klas I-III szkoły podstawowej (od 2017[a][6], był nią nadal dekadę później - stan na 2024/2025)[7].
Analizując warstwę graficzną książki (ilustracje Bielińskiej) Marta Woszczak pisze, że jednokolorowe (poza okładką) ilustracje w książce „odznaczają się geometryzacją i uproszczeniem form, wypaczoną perspektywą bądź jej brakiem, dużym dynamizmem”; uproszczenie to (w porównaniu do innych ilustracji Bielińskiej) jest celowym zabiegiem artystki w celu dostosowania jej stylu do odbiorcy dziecięcego. W 2013 ukazało się wydanie z ilustracjami Bielińskiej „podkolorowanymi”. Woszczak zwróciła uwagę na interesujący, odmienny styl ilustracji Anny Zyndwalewicz i Artura Łobusia w wydaniu z 1998; styl ten nazywa bogatym i komiksowo-kreskówkowym („disnejowskim”), ale krytykuje te ilustracje jako zbyt natarczywe, „pozbawione charakteru, wyidealizowane i także nudne”[1].
W brytyjskim biuletynie IBBY „IBBYLink” Maria Ostasz, omawiając polskie powieści dla dzieci w latach 60., napisała: „Dużą popularnością wśród młodych czytelniczek cieszyła się wówczas Karolcia (1959) Marii Krüger...” i zauważyła: „Bohaterki tych powieści nie przeżywają wielkich konfliktów, ale doświadczają radości bycia razem wśród rówieśników, rodziny i przyjaciół”[8].
Według badań z 2017 r. książka jest jedną z popularniejszych lektur wśród młodszych dzieci[9].
Według Beaty Lisowskiej, piszącej w 2018 roku w czasopiśmie „Pedagogika. Studia i Rozprawy”, pozycja ta „od lat cieszy się dużą popularnością wśród młodych czytelników ze względu na fantastyczny świat nieprzewidywalnych i zabawnych przygód... a także rówieśniczych bohaterów”[10].
Według badań Anny Józefowicz z 2022 roku, polscy nauczyciele uznali książkę za średnio wartościową lekturę, rzadko realizowaną w klasie[11].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W latach 1999-2016, poza okresem 2007/2008, nie istniała lista lektur dla klas I-III
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Marta Woszczak, Czas się zatrzymał? Lektury zagubione między XX a XXI wiekiem, [w:] Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek, Aleksandra Zok-Smoła (red.), (Przed)szkolne spotkania z lekturą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015, s. 541-552, ISBN 978-83-8012-623-7 [dostęp 2024-09-03].
- ↑ Karolina Starnawska, Portret dziewczynki, dziewczyny i kobiety w powieściach Marii Krüger, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017, s. 6, ISBN 978-83-226-3041-9 [dostęp 2024-08-22].
- ↑ ‹Dzień Dziecka: Książki naszego dzieciństwa› [online], Esensja.pl, 1 czerwca 2010 [dostęp 2024-08-22] (pol.).
- ↑ a b filmpolski.pl
- ↑ Karolina Jędrych, Lektury w programach dla szkoły podstawowej z lat 1949-1989, Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014, ISBN 978-83-226-2209-4 [dostęp 2024-08-14] (pol.).
- ↑ Nowa lista lektur dla klas 1, 2 i 3 (dla klas I-III) szkoły podstawowej – Lista lektur szkolnych 2017/2018 [online], web.archive.org, 31 sierpnia 2017 [dostęp 2024-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-31].
- ↑ Lista lektur szkolnych 2024/2025 – Lektury do szkoły podstawowej 2024/2025 i lektury do liceum 2024/2025 [online] [dostęp 2024-08-03] (pol.).
- ↑ Ostasz, Maria. "Children's Books in Central Europe: The Development of the Contemporary Polish Youth Novel". IBBYLink. 22 (3). IBBY: 2-4. 2008
- ↑ Olimpia Gogolin, Eugeniusz Szymik, Książka w życiu dziecka w wieku wczesnoszkolnym, „Journal of Modern Science”, 34 (3), 30 września 2017, s. 29–45, ISSN 1734-2031 [dostęp 2024-09-03] (pol.).
- ↑ Beata Lisowska, Co obecnie powinni czytać uczniowie edukacji wczesnoszkolnej w świetle nowej podstawy programowej, „Pedagogika. Studia i Rozprawy”, 27 (2), 2018, s. 167–178, DOI: 10.16926/p.2018.27.47, ISSN 2720-1414 [dostęp 2024-09-01] (pol.).
- ↑ Anna Józefowicz, What about this change? – opinions of teachers of early school education about school reading, „Podstawy Edukacji”, 15, 2022, s. 285–305, DOI: 10.16926/pe.2022.15.19 [dostęp 2024-08-22].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Januszewski Słownik pisarzy i lektur dla szkół podstawowych, wyd. Delta, Olsztyn 1995