Kamień (frakcja)
Kamienie, frakcja kamienista – jedna z frakcji granulometrycznych, czyli populacji ziaren (cząstek) mineralnych lub fragmentów skały o określonej wielkości (średnicy zastępczej), stosowana w naukach przyrodniczych (m.in. w gleboznawstwie i geologii) i w technicznych (m.in. w budownictwie). Kamienie, w zależności od przyjętego podziału, mają kilka – kilkanaście cm średnicy.
Kamienie są zazwyczaj odłamkami skał, mniej lub bardziej zwietrzałymi. Jedynie rzadko są to pojedyncze ziarna minerałów. Stopień obtoczenia może być bardzo różny i zależy od długości transportu jakiemu był poddany kamień[1].
Różne nauki stosują odmienne graniczne wielkości kamieni, często nawet w obrębie tej samej dyscypliny stosuje się różne podziały na frakcje. Fakt ten może często prowadzić do nieporozumień, gdzie te same utwory badane przez przedstawicieli różnych nauk są inaczej opisywane[2][3].
Podział na frakcje | Przedział wielkości w milimetrach | Uwagi |
---|---|---|
„Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych”[4] | 75< d ≤200 | obowiązuje w polskim gleboznawstwie od 2008 r. |
„Przyrodniczo-genetyczna klasyfikacja gleb Polski”[5] | d >20 | obowiązywała w polskim gleboznawstwie od 1956 do 2008 r. |
Podział na frakcje według amerykańskiego USDA[6] | 76< d ≤600 | cobbles (drobniejsze) i stones (większe), stosowana w USA |
Podział na frakcje według FAO[7] | 60< d ≤200 | stones, stosowana przez ONZ |
Polska Norma PN-B-02480:1986[8] | d >40 | polska klasyfikacja gruntów budowlanych |
PN-EN ISO 14688-1:2006[9] | 63< d ≤200 | klasyfikacja gruntów budowlanych ISO |
W wielu klasyfikacjach uziarnienia, zwłaszcza geologicznych i geomorfologicznych, frakcja kamieni nie jest w ogóle wydzielana. Wydziela się frakcję żwiru i, większą od niej, frakcję głazów[2].
Słowo „kamień”, z odpowiednim przymiotnikiem, jest często spotykane w jubilerstwie (gdzie występują kamienie szlachetne, i ozdobne) oraz budownictwie (gdzie oprócz kamieni drogowych i budowlanych występują także kamienie dekoracyjne, elewacyjne). W takich wypadkach nie musi to oznaczać, że mają one „wielkość” frakcji kamieni. Nazwy te odnoszą się najczęściej do określonych minerałów lub skał, które, z racji swojego ozdobnego wyglądu lub właściwości, pełnią określone funkcje użytkowe[10].
Kamień w literaturze
[edytuj | edytuj kod]Tak o kamieniu przydrożnym pisał poeta Franciszek Karpiński w wierszu Człowiek i kamień[11].
Kamień leżał w środku drogi;
Mimo przechodząc ubogi,
Stłukł nogę, łajał kamienie,
„Na cóż to próżne stworzenie?
On siebie nie zna, czy lato,
Czyli go śniegi przysuły!”
A kamień odpowie na to:
„A tobież lepiej, żeś czuły?”
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- frakcje granulometryczne w geologii
- frakcje granulometryczna w gleboznawstwie
- frakcje granulometryczne w budownictwie
- szkielet glebowy
- kamienie ozdobne
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gleboznawstwo. Saturnin Zawadzki (red.). Wyd. 4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1999, s. 99. ISBN 83-09-01703-0.
- ↑ a b Jacek Szmańda, Kazimierz Krzemień. Uwagi na temat wybranych klasyfikacji frakcjonalnych osadów klastycznych – problem różnic w przedziałach klasowych i nazewnictwie. „Landform Analysis”. 9, s. 381–384, 2008.
- ↑ Magdalena Ryżak, Piotr Bartmiński, Andrzej Bieganowski. Metody wyznaczania rozkładu granulometrycznego gleb mineralnych. „Acta Agrophysica Rozprawy i Monografie”. 175, s. 9–11, 2009. Instytut Agrofizyki PAN.
- ↑ Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, 2008. [dostęp 2014-10-07].
- ↑ Przyrodniczo-genetyczna klasyfikacja gleb Polski. „Roczniki Nauk Rolniczych”. 74, s. 10–96, 1956.
- ↑ Soil Survey Manual. Soil Survey Division Staff. Washington: U.S. Department of Agriculture Handbook, 1993, seria: Agriculture Handbook, no. 18. OCLC 30060736.
- ↑ Guidelines for soil description. Wyd. 4. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2006, s. 1–97. OCLC 71825863.
- ↑ Polska Norma: PN-B-02480:1986 Grunty budowlane – Określenia, symbole, podział i opis gruntów. Polski Komitet Normalizacyjny, 1986, s. 1–13.
- ↑ PN-EN ISO 14688-1:2006 Badania geotechniczne. Oznaczenie i klasyfikowanie gruntów. Część 1: Oznaczenie i opis. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, 2006, s. 1–17.
- ↑ Kamień w architekturze :: Definicje i literatura. [w:] geosilesia.us.edu.pl [on-line]. Katedra Geologii Podstawowej UŚ, 06 marca 2014. [dostęp 2016-12-30].
- ↑ Człowiek i kamień. wolnelektury.pl. [dostęp 2017-12-21].