Kaldera Yellowstone
 Gejzery i gorące źródła, występujące w Parku Narodowym Yellowstone, są powierzchniowym przejawem podziemnej komory magmowej. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2805 m n.p.m. |
Położenie na mapie Wyomingu  | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
| 44°24′N 110°42′W/44,400000 -110,700000 | |
Kaldera Yellowstone – kaldera wulkaniczna znajdująca się pod powierzchnią ziemi na terenie Parku Narodowego Yellowstone w USA w stanie Wyoming. Nazywana także Yellowstone supervolcano (superwulkanem Yellowstone).
Kaldera Yellowstone o rozmiarach ok. 55 × 80 km położona jest nad tzw. plamą gorąca i jest pozostałością po gigantycznych eksplozjach superwulkanu, jakie miały miejsce 2,1 mln, 1,3 mln oraz 640 tys. lat temu. Były to erupcje o najwyższym stopniu w 8-stopniowej skali VEI (Indeks Eksplozywności Wulkanicznej). W czasie ostatniej, 640 tys. lat temu, do atmosfery zostało wyrzucone ponad 1000 km³ materiału piroklastycznego. Po erupcji doszło do zapadnięcia się opróżnionej komory i powstania kaldery zapadliskowej. Obszar ten nazywany jest wielką kalderą. Później następowały mniejsze erupcje lawowe, bez wyrzutu piroklastyków. Ostatni wypływ lawy nastąpił 70 000 lat temu. Badania falami sejsmicznymi wykazały, że komora magmowa znajduje się 5–10 kilometrów pod powierzchnią.
Ze względu na możliwość kolejnego wybuchu, kaldera jest monitorowana za pomocą rozmieszczonych na jej obszarze odbiorników GPS oraz pomiarów radarowych wykonywanych przez satelity. W obserwacje kaldery zaangażowane są zespoły uczonych z University of Utah w Salt Lake City oraz z US Geological Survey. Stwierdzono, że w latach 1987–1995 dno całej kaldery opadło o ok. 11 cm, a potem zaczęło się podnosić w północnej części oraz że w latach 1997–2003 północny skraj kaldery podniósł się o 12 cm, natomiast jej centralna część osiadła. Obserwacje te sugerowały, że magma wypełniająca komorę magmową pod kalderą (na głębokości ok. 10 km) przepłynęła z jej centralnej części w stronę północnego skraju. Ostatnie pomiary, przeprowadzone między połową roku 2004 a końcem 2006, wskazują na gwałtowny zwrot, jaki nastąpił w tym czasie pod kalderą. Północna jej część, która puchła przez szereg ostatnich lat, nagle opadła o 8 cm, podczas gdy centrum, obniżające się od ponad 20 lat, podniosło się aż o 18 cm. Wynika z tego, że centralna część kaldery podnosiła się w tym czasie o 7 cm rocznie. Jest to najszybsze tempo zmian od 1923 r., gdy zaczęto przeprowadzać systematyczne pomiary[1].
Szacuje się, że kolejna erupcja o skali tej sprzed 640 tys. lat zniszczyłaby znaczną część Stanów Zjednoczonych i doprowadziła do ochłodzenia klimatu z powodu olbrzymich ilości uwolnionych tlenków siarki, które tworzą cienki welon kwasu siarkowego wokół planety odbijający światło słoneczne przez wiele lat. Szacuje się, że około 5 miliardów ludzi umarłoby z głodu.
Według niektórych hipotez podobne skutki przyniósł wybuch superwulkanu Toba na Sumatrze ok. 75 tys. lat temu, stawiając na krawędzi zagłady i ograniczając populację ludzką do zaledwie kilku tysięcy osobników. Scenariusz możliwej katastrofy, wywołanej kolejną erupcją superwulkanu Yellowstone, został przedstawiony w filmie Superwulkan zrealizowanym w koprodukcji BBC i Discovery Channel w 2005 r.[2][3]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wyrok z odroczeniem, „Świat Nauki”, nr 1, 2008, s. 6–8.
- ↑ Yellowstone wielkim wulkanem [online], Polskie Radio [dostęp 2008-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-24].
- ↑ Gorący kocioł pod Yellowstone [online], Interia.