Joseph E. Stiglitz

Joseph Eugene Stiglitz

Państwo działania	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	9 lutego 1943 Gary
Specjalność: ekonomia
Uczelnia	Columbia University
Nagrody
Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii John Bates Clark Medal

Joseph Eugene Stiglitz (ur. 9 lutego 1943 w Gary) – amerykański ekonomista, laureat Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii (2001) oraz John Bates Clark Medal (1979).

Życiorys

Od 2003 r. legitymuje się tytułem profesora akademickiego Columbia University; specjalizuje się w dziedzinie mikroekonomii. W latach 1993–1997 był szefem Zespołu Doradców Ekonomicznych Prezydenta Stanów Zjednoczonych, a w latach 1997–2000 głównym ekonomistą Banku Światowego. Jest założycielem organizacji Initiative for Policy Dialogue (IPD), skupiającej ekspertów w dziedzinie rozwoju międzynarodowego. Przewodniczy Brooks World Poverty Institute (BWPI) z Manchester University oraz jest członkiem Papieskiej Akademii Nauk Społecznych. Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla otrzymał (razem z George’em Akerlofem i Michaelem Spence’em) za analizę rynków charakteryzujących się asymetrią informacji. W 2001 r. Uniwersytet Karola w Pradze przyznał mu tytuł doktora honoris causa.

Stiglitz znany jest z krytycznego spojrzenia na zarządzanie mechanizmem globalizacji, ekonomię ściśle wolnorynkową oraz niektóre międzynarodowe instytucje, takie jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Bank Światowy.

Dorobek naukowy

Wolny rynek

Tradycyjna neoklasyczna literatura ekonomiczna zakłada, że rynki gospodarują zawsze efektywnie, wykluczając ograniczone w ilości i ściśle zdefiniowane niesprawności rynku. Jednak badania Stiglitza pozwalają przypuszczać, iż jest odwrotnie: rynek działa efektywnie wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach. Wykazał on (razem z Bruce'em Greenwaldem), że „gdy tylko informacja lub rynek są niekompletne (co jest prawdą właściwie w każdej gospodarce), alokacja w rynku konkurencyjnym nie spełnia założeń efektywności w sensie Pareto”.

Mimo że konkluzje płynące z prac Stiglitza oraz powszechnie występujące niesprawności rynku niekoniecznie usprawiedliwiają szeroko zakrojone interwencyjne działania rządu, to optymalny rekomendowany zakres działań interwencyjnych państwa jest daleko mniejszy, niż uważają zwolennicy twierdzenia o powszechności niesprawności rynku. Według Stiglitza jednak „niewidzialna ręka” rynku w ogóle nie istnieje.

Asymetria informacji

Najbardziej znane badanie przeprowadzone przez Stiglitza dotyczy techniki screening – działania wykorzystywanego przez agenta ekonomicznego (zob. asymetria informacji), wiedzącego mniej, do wydobycia informacji od tego wiedzącego więcej. Zagadnienia związane z asymetrią informacji wykorzystał w pracy nad opisem rynku ubezpieczeń oraz rynków kapitałowych.

Płace wydajnościowe: model Shapiro-Stiglitza

Stiglitz pracował nad zagadnieniem tzw. płac wydajnościowych, znanym dziś jako model Shapiro-Stiglitza, wyjaśniającym zjawisko bezrobocia i regulacji płac.

Założenia modelu:

• Człowiek, w odróżnieniu od innych postaci kapitału, wybiera odpowiadający mu poziom wysiłku;
• Niedoskonała kontrola wysiłku pracownika przez pracodawcę (niedostatecznie wysokie prawdopodobieństwo przyłapania pracownika na lekceważeniu swoich obowiązków);
• Asymetria informacji na linii pracodawca-pracownik.

Wnioski płynące z modelu:

• Przy założeniu o redukcji zasiłków dla bezrobotnych: Pracodawca powinien dobrze opłacać pracownika, ponieważ strata pracy będzie dotkliwą karą. Pracownikowi będzie przyświecała idea efektywnej pracy, w innym wypadku może zostać zwolniony;
• Wyżej opłacany pracownik jest lepiej odżywiony i zdrowszy, co prowadzi do wyższej efektywności;
• Wyższe płace przyciągają lepszych pracowników;
• Wyższe płace ograniczają kosztowną dla zatrudniającego realokację pracowników;
• Pojawia się bezrobocie (tu: kara za nieefektywność w pracy) z racji płacy ustanowionej wyżej, niż płaca czyszcząca rynek;
• Bezrobotni byliby skłonni pracować za stawkę nawet niższą, niż w punkcie równowagi, lecz nie są dla pracodawców dostatecznie wiarygodni (tu: bezrobotni ukarani za nieefektywność w pracy).

Praktyczne zastosowania teorii Stiglitza

O ile pod względem matematycznej poprawności teorii Stiglitza nie można nic zarzucić, to zastosowanie jej praktycznych wniosków w polityce gospodarczej było przedmiotem wielu debat i dyskusji. Sam Stiglitz stara się wraz z rozwijającymi się w czasie dyskursami adaptować do nich swoje teorie, początkowo usystematyzowane w „Whither Socialism?”.

Wybrane publikacje

• Readings in modern theory of economic growth./ed.,H. Uzawa. – Cambridge: Massachusetts Institute of Technology Press, 1969, 497 s.
• Economics of public sector. New York: W.W. Norton, 1986. (Najnowsze polskie wydanie – styczeń 2005: Ekonomia sektora publicznego, PWN, Warszawa 2005, ISBN 83-01-14338-X. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, 1016 s.)
• The economics or rural organization: theory, practice and policy, K. Hoff, A. Braveman, New York: Oxford University Press, 1993, 590 s.
• Whither socialism? Cambridge: Massachusetts Institute of Technology Press, 1994, 338 s.
• State versus market: have Asian currency crises affected the reform debate. Dhaka: University Press, 1999, 55 s.
• Economics. 3 rd ed. New York: W.W. Norton, 2002, 829 s.
• Globalization and Its Discontents. Washington, DC: W.W. Norton Company, 2002. (Najnowsze polskie wydanie – 2004: Tłumaczenie: Hanna Simbierowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, ISBN 83-01-14205-7 – Globalizacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, 232 s.)
• Incentives and risk sharing in sharecropping// Review of Economic Studies, 41, 1974, nr 2, s. 219–255
• Equilibrium in competitive insurance markets: an essay on the economics of imperfect information, M. Rothschild // Quarterly Journal of Economics, 90, 1976 nr 3, s. 629–649
• On the impossibility of informationally efficient markets, S. Grossman, American Economic Review, 70, 1980 nr 3, s. 393–408
• Equilibrium unemployment as a worker discipline device, C. Shapiro, American Economic Review, 74, 1984 nr 3, s. 433–444
• Externalities in economics with imperfect information and incomplete markets, B. Greenwald, Quarterly Journal of Economics, 101, 1986 nr 2, s. 229–264
• Financial market imperfections and business cycles, B.Greenwald, Quarterly Journal of Economics, 108, 1993 nr 1, s. 77–119
• Reforming the global economic architecture: lessons from recent crises, Journal of Finance, 54,1999 nr 4, s. 1508–1521 (artykuł tego autora cieszący się największą poczytnością w bazie JSTOR)

Linki zewnętrzne

• Joseph E. Stiglitz The Concise Encyclopedia of Economics (ang.)
• CV i bibliografia (publikacje, książki oraz adresy publikacji on-line do 2003 r.) w wersji PDF, 48 STRON. www0.gsb.columbia.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-08)].
• Recenzja książki „Szalone lata dziewięćdziesiąte”
• Recenzja książki „Wizja sprawiedliwej globalizacji”