Jan Rostworowski (cichociemny)

Jan Maria Józef Rostworowski

Jan Karpiński

Mat, Karo

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	3 października 1915 Lublin
Data i miejsce śmierci	22 września 1944 Groß-Rosen
Przebieg służby
Lata służby	1939–1944
Siły zbrojne	Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa
Jednostki	Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich 1 Batalion Strzelców Podhalańskich Referat „Zachód” Oddziału II sztabu KG AK
Stanowiska	oficer ośrodka wywiadowczego „1 AW”
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa bitwa o Narwik
Odznaczenia

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych cichociemnych, w tym Jana Rostworowskiego

Jan Maria Józef Rostworowski vel Jan Karpiński ps.: „Mat”, „Karo” (ur. 3 października 1915 w Lublinie, zm. 22 września 1944 w obozie koncentracyjnym Groß-Rosen) – podporucznik piechoty Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, cichociemny, dziennikarz, poeta.

Życiorys

Po ukończeniu Gimnazjum Męskiego Spółki Cywilnej Szkoły Średniej w Lublinie zdał maturę w 1934 roku. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, jednak przerwał studia po 2 latach, związawszy się wcześniej z koncernem prasowym „ABC”. W 1936 roku został wysłany przez „ABC” i Polską Agencję Telegraficzną do Berlina jako korespondent prasowy. Publikował w „Wieczorze Warszawskim” i „Czasie”. Od 1937 roku pełnił funkcję korespondenta „Wieczoru Warszawskiego” w Rzymie.

14 września 1939 roku wyjechał z Włoch i wstąpił do Wojska Polskiego we Francji. Został skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan, gdzie uczył się do 9 marca 1940 roku, po czym został przydzielony do 2 Batalionu Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Walczył o Narwik, za co dostał Krzyż Walecznych. W czerwcu 1940 roku, po upadku Francji dowodził Centrum Ewakuacyjnym przy Polskiej Organizacji Wojskowej w Andorze (do 20 sierpnia 1941 roku). Dotarłszy do Wielkiej Brytanii został skierowany do 1 Batalionu Strzelców Podhalańskich.

Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony w polskiej szkole wywiadu (pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej). Po przeszkoleniu w zakresie wywiadu został zaprzysiężony 29 grudnia 1942 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Zrzutu dokonano w nocy z 13 na 14 marca 1943 roku w ramach akcji „Tile” dowodzonej przez por. naw. Karola Gębika (zrzut na placówkę odbiorczą „Olcha” położoną 9 km na południowy wschód od Kielc). W kwietniu dostał przydział do Referatu „Zachód” (wywiad ofensywny) Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego sztabu Komendy Głównej AK na stanowisko oficera ośrodka wywiadowczego „1 AW”. Wyjeżdżał z zadaniami wywiadowczymi, m.in. do Berlina i Monachium.

Został aresztowany 6 czerwca 1943 roku przez kontrwywiad niemiecki pod Monachium. Był przesłuchiwany, torturowany i więziony w Berlinie i Warszawie (na Pawiaku). 28 marca 1944 roku wywieziono go do obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. Uczestniczył w konspiracji obozowej, został przeniesiony do kompanii karnej (Strafkommando), gdzie został zamęczony przez blokowego Kurta Vogela. Jego zwłoki spalono w krematorium.

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie, po raz pierwszy za udział w bitwie o Narwik.

Życie rodzinne

Był synem Antoniego Rostworowskiego i Marii z domu Breza. Antoni był ziemianinem, właścicielem majątków Milejów i Kębło, szambelanem papieża Piusa XI, współzałożycielem KUL-u. Antoni był bratem Wojciecha Rostworowskiego.

Jan był najmłodszym synem Antoniego i Marii, jednym z ich ośmiorga dzieci, jego rodzeństwo to: Maria Klara Józefa (1899–1996), Antoni Bogusław Maria (1900–1938), Stanisław Kostka (1901–1977), Anna Maria Józefa (1902–1976), Konstancja Maria (1907–1944), Justyna Zofia (1910–1941), późniejsza Wysocka-Woyszkiewicz i Mikołaj Maria (1914–).

Sam rodziny nie założył. Był katolikiem. Był słuchaczem obozowego seminarium z zamiarem wstąpienia do salezjanów.

Upamiętnienie

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Jan Rostworowski.

Bibliografia

• Stanisław Jan Rostworowski. Jan Maria Józef Rostworowski (1915–1944). „Widnokrąg”. 3, 2007-01-30. [dostęp 2014-01-22]. 
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 399. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 144.
• Rostworowski, Jan. W: Jędrzej Tucholski: Polski Słownik Biograficzny. T. 32. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, s. 208–209. ISBN 83-04-03566-9.
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 151–152. ISBN 83-902499-5-2.
• Profil Jana Rostworowskiego na stronie Wielkiej genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2014-01-22].

Linki zewnętrzne

• biogram na stronie elitadywersji.org - kompendium wiedzy o 316 Cichociemnych spadochroniarzach Armii Krajowej
• Utwory Jana Rostworowskiego w bibliotece Polona