Jan Nepomucen Miller

Jan Nepomucen Miller
Data i miejsce urodzenia	16 maja 1890 ; Łódź
Data i miejsce śmierci	29 września 1977 ; Warszawa
Zawód, zajęcie	krytyk literacki i teatralny, poeta
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Nepomucen Miller (ur. 16 maja 1890 w Łodzi, zm. 29 września 1977 w Warszawie) – polski krytyk literacki i teatralny, poeta, ekspresjonista.

Życiorys

Urodził się 16 maja 1890 w Łodzi, w rodzinie Romualda i Florentyny z Matysków^[1], brat Romualda Millera. Ukończył szkołę handlową w Łodzi. Studiował na uniwersytetach w Petersburgu, Berlinie, Sorbonie i Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1918/19 i w 1920 ochotniczo służył w Wojsku Polskim. Od 1921 nauczyciel gimnazjalny w Warszawie. Założyciel pisma „Ponowa”, działał w grupie artystycznej Czartak. Wiceprezes Związku Literatów Polskich^[1].

Działał w tajnych kołach młodzieży socjalistycznej^[1] i w PPS. Propagował nieortodoksyjny wariant marksizmu w duchu Stanisława Brzozowskiego, akcentujący heroizm i wartości narodowe. Publikował m.in. w „Robotniku”, „Sygnałach” i „Wiadomościach Literackich”^[2].

W czasie okupacji działacz PLAN, redaktor pisma „Rzeczpospolita Ludowa” i współpracownik „Lewą Marsz”. Po wojnie członek PPS i redaktor miesięcznika Teatr (1945–1947), później dyrektor teatru w Zielonej Górze. Od 1957 ponownie w Warszawie. Od 29 grudnia 1945 do 1947 był posłem do Krajowej Rady Narodowej, ale pozostał bezpartyjny. W grudniu 1975 roku był sygnatariuszem protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59)^[3].

Pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ulicy Młynarskiej (aleja 59c, grób 100)^[4].

Poezje i dramaty

Achilles na marach, debiut poetycki (1917),
Lacrimae rerum (1921),
Korowód (1924),
Erynie, dramat (1921).

Ważne polemiki

Autor polemik Zaraza w Grenadzie (1926). Był jednym z najbardziej znanych krytyków literackich swego pokolenia, podejmując polemicznie problemy tradycji w dziele „Zaraza w Grenadzie”, oraz:

Rzecz o stosunku nowej sztuki do romantyzmu i modernizmu (1926),
Na gruzach Grenady (1933),
Na krzywej przemian (1973).

Ordery i odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Złoty Krzyż Zasługi (15 czerwca 1946)^[5]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 200. [dostęp 2021-08-17].
↑ Jarosław Tomasiewicz: „Faszyzm lewicy” czy „ludowy patriotyzm”? Tendencje antyliberalne i nacjonalistyczne w polskiej lewicowej myśli politycznej lat trzydziestych. Warszawa 2020. s. 223–228. ISBN 978-83-8196-103-5.
↑ Kultura 1976/01/340 - 02/341 Paryż 1976, s. 236.
↑ śp. Jan Nepomucen Miller
↑ M.P. z 1946 r. nr 114, poz. 212 „za wybitne zasługi w dziedzinie Teatru i Sztuki na terenie całego kraju”.

Bibliografia

Profil na stronie Biblioteki Sejmowej

[:0-1] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 200. [dostęp 2021-08-17].

[2] Jarosław Tomasiewicz: „Faszyzm lewicy” czy „ludowy patriotyzm”? Tendencje antyliberalne i nacjonalistyczne w polskiej lewicowej myśli politycznej lat trzydziestych. Warszawa 2020. s. 223–228. ISBN 978-83-8196-103-5.

[3] Kultura 1976/01/340 - 02/341 Paryż 1976, s. 236.

[4] śp. Jan Nepomucen Miller

[5] M.P. z 1946 r. nr 114, poz. 212 „za wybitne zasługi w dziedzinie Teatru i Sztuki na terenie całego kraju”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]