Jan Kawalec
| Data i miejsce urodzenia |
25 maja 1901 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 maja 1945 |
| Przyczyna śmierci |
Wycieńczenie organizmu po pobycie w obozie koncentracyjnym Mauthausen. |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Partia |
Polska Partia Socjalistyczna (PPS), Robotnicza Partia Socjalistyczna (RPS), Polska Partia Robotnicza (PPR) |
Jan Kawalec, ps. Siekierka (ur. 25 maja 1901 w Żywocicach na Zaolziu, zm. 23 maja 1945 w Ebensee w Austrii) – redaktor, wydawca, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Partii Robotniczej na Górnym Śląsku[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Uczęszczał do polskiej i czeskiej szkoły podstawowej na Zaolziu, potem do polskiego gimnazjum w Cieszynie. W 1922 roku, po przyłączeniu Ślaska Cieszyńskiego do województwa śląskiego, podjął pracę w Wydziale Oświecenia Publicznego w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach. Po wstąpieniu do PPS w 1925 roku działał w Towarzystwie Uniwersytetów Robotniczych (TUR) i w Organizacji Młodzieży (OM TUR). W roku 1926 wszedł w skład Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS, a od 1929 był sekretarzem i skarbnikiem komitetu. Po przewrocie majowym (1926) wraz z Henrykiem Sławikiem był przeciwnikiem frakcji rozłamowej w partii. W latach 1929–1930 był członkiem komitetu redakcyjnego i redaktorem naczelnym Gazety Robotniczej[2]. W roku 1931 przystąpił do lewicowej frakcji PPS. W roku 1933 został zawieszony w prawach członka PPS. 14 lutego 1934 roku powołał do życia Robotniczą Partię Socjalistyczną (RPS) i został jej przywódcą. Organem partii był Głos Robotniczy redagowany przez Kawalca. Partia istniała do stycznia 1935 roku i liczyła około 250 członków[3]. W roku 1936 w porozumieniu z Komunistyczną Partią Polski zaczął wydawać Wiadomości Robotnicze. Po napaści Niemiec hitlerowskich (1 września 1939) na Polskę przez kilka miesięcy był więziony. Po zwolnieniu powrócił do Katowic, nawiązał kontakt z działaczami komunistycznymi i w 1942 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Na polecenie wysłannika Komitetu Centralnego PPR Józefa Wieczorka przystąpił do tworzenia struktur PPR na Śląsku i Zagłębiu. Był wydawcą i redaktorem Trybuny Śląskiej, organu PPR w latach 1942–1944. W maju 1944 został aresztowany przez władze niemieckie i zesłany do obozu koncentracyjnego Auschwitz, a potem do Mauthausen, a stamtąd do podobozu w Ebensee. Zmarł na skutek wyczerpania organizmu, kilka dni po wyzwoleniu obozu przez aliantów w maju 1945 roku[4].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W czasach PRL imieniem Jana Kawalca, między innymi, były nazwane:
- IX Liceum Ogólnokształcące w Katowicach[5] – obecnie im. Henryka Sienkiewicza,
- ulica w Mikołowie[6] – obecnie Górnośląska,
- ulica w Rybniku[7] – obecnie Marokanów.
Zgodnie z ustawą dekomunizacyjną[8] wszystkie obiekty (w tym ulice), które nosiły imię Jana Kawalca mają zmienione nazwy.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kawalec Jan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-20].
- ↑ Gazeta Robotnicza, 1929, R. 34, nr 209 – Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], sbc.org.pl [dostęp 2020-12-20] (pol.).
- ↑ Ważniejsze daty z dziejów Polskiej Partii Socjalistycznej, [w:] PPS: wspomnienia z lat 1918–1939, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza” Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch”, 1987, s. 1302, ISBN 83-05-11291-8.
- ↑ Jan Kawalec [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2020-12-20] (pol.).
- ↑ IX Liceum z Oddziałami Integracyjnymi im. H. Sienkiewicza Katowice [online], WaszaEdukacja [dostęp 2020-12-20] (pol.).
- ↑ l (ilustr.), Oto nowe nazwy ulic w Mikołowie! – Mikołów informacje [online], mojmikolow.pl [dostęp 2020-12-20].
- ↑ Redakcja, W Rybniku zmieniono nazwy kolejnych ulic. Sprawdź czy nie Twojej! [online], Rybnik Nasze Miasto, 13 marca 2018 [dostęp 2020-12-20] (pol.).
- ↑ Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomników.