Jan Giergielewicz

Jan Giergielewicz
	kapitan administracji
Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1898 ; Kowal, Królestwo Kongresowe
Data i miejsce śmierci	7 listopada 1953 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	od 1918
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Archiwum Wojskowe
Stanowiska	kierownik działu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa; Kampania wrześniowa
	Odznaczenia

Jan Giergielewicz (ur. 20 czerwca 1898 w Kowalu^[1], zm. 7 listopada 1953 w Warszawie) – polski doktor, archiwista, kapitan administracji (saperów) Wojska Polskiego II RP. Po wojnie został awansowany na majora (1945).

Życiorys

Urodził się w rodzinie Józefa^[1] (szewca), i Marii z Tobolczyków^[1]. Nauki pobierał w Gostyninie, potem we Lwowie^[1], gdzie zdał maturę. Od 1918 w Wojsku Polskim^[1]. Organizował 6 pluton. W 1919 r. był instruktorem jazdy w Szkole Podchorążych Kawalerii w Starej Wsi. W latach 1918–1920 dowodził plutonem. W 1924 pełnił służbę w Departamencie V Inżynierii i Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Mieszkał do 1939 w Warszawie. Służąc w MSWojsk. pozostawał oficerem nadetatowym 5 pułku saperów. Następnie pełnił służbę w Archiwum Wojskowym, które od połowy 1927 pozostawało w strukturze organizacyjnej Wojskowego Biura Historycznego, a te z kolei w strukturze Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych. Był wykładowcą historii wojskowości i autorem biografii w Polskim Słowniku Biograficznym. W marcu 1939 zajmował stanowisko kierownika działu w Archiwum Wojskowym^[2].

5 września 1939 razem z kpt. Wiktorem Brummerem ewakuował tajne akta GISZ z Warszawy do Brześcia (autobusami) i dalej koleją do Rumunii przez Sarny-Równe-Dubno-Złoczów. W miejscowości Băile Herculane został internowany. 26 września 1939 w Tulczy wziął udział w wydaniu pierwszego numeru Wiarusa na obczyźnie i innych pism. Był tłumaczem miejscowej prasy i wykładał historię i literaturę w obozach internowania w Rumunii. 4 marca 1940 został referentem w Referacie Archiwalnym odtworzonego we Francji Wojskowego Biura Historycznego.

Po wojnie wrócił do kraju w 1947 i był w Warszawie kolejno wizytatorem w Zarządzie Głównym Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, pracownikiem naukowym Centralnego Ośrodka Oświaty Dorosłych, wreszcie wykładowcą i wicedyrektorem Państwowej Podstawowej Szkoły Choreograficznej. Zmarł 7 listopada 1953 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 93-2-12)^[3].

Publikacje

Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1939 gdzie zredagował hasła związane z historią wojskowości i inżynierią wojskową^[4]. Był pionierem badań nad dziejami fortyfikacji i inżynierii wojskowej w polskiej historiografii oraz autorem licznych prac historyczno wojskowych z tej dziedziny:

Organizacja wojsk technicznych w powstaniu kościuszkowskim,Warszawa 1930
Wyszkolenie korpusów inżynierów i wojskowa literatura techniczna w epoce Stanisława Augusta Warszawa: [s.n.], 1929 Warszawa 1939
Wybitni polscy inżynierowie wojskowi: (sylwetki biograficzne), Warszawa 1939
Zarys historii korpusów inżynierów w epoce Stanisława Augusta, Warszawa 1933
Źródła do dziejów powstania styczniowego w Archiwum Wojskowym, Warszawa 1938

Stopnie wojskowe

porucznik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów inżynierii i saperów
kapitan – 12 kwietnia 1927 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 8 lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów (w marcu 1939, w tym samym stopniu i starszeństwie, zajmował 27. lokatę w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna^[5])
major – 1945

Ordery i odznaczenia

Medal Niepodległości (23 grudnia 1933)^[6]
Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[7]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 202 .
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 494.
↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN GIERGIELEWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-07-20] .
↑ Laskowski 1931 ↓, s. t.I.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 300.
↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 103 „za zasługi na polu historyczno-wojskowem”.

Bibliografia

Kazimierz Biesiekierski i Jan Giergielewicz, Pionierzy badań nad dziejami fortyfikacji i inżynierii wojskowej w polskiej historiografii, [w:] „Studia z Dziejów Polskiej Historiografii Wojskowej”, t. 3, pod red. B. Miśkiewicza, Poznań 1999, s. 49–66.
Akta personalne Wojskowego Instytutu im. Józefa Piłsudskiego, New York 1918–1943 poz. 38 l.1922–32.
Słownik biograficzny techników polskich, zeszyt 3, s. 117 (artykuł Bolesława Chwaścińskiego).
Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 202. [dostęp 2020-07-20].
Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

[kto202-1] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 202 .

[CITEREFRybkaStepan2006494-2] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 494.

[3] Cmentarz Stare Powązki: JAN GIERGIELEWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-07-20] .

[CITEREFLaskowski1931t.I-4] Laskowski 1931 ↓, s. t.I.

[CITEREFRybkaStepan2006300-5] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 300.

[6] M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[7] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 103 „za zasługi na polu historyczno-wojskowem”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]