Jan Ansgary Czapski

Jan Ansgary Czapski
	; Portret Jana Ansgarego Czapskiego autorstwa Szymona Czechowicza (przed 1742)
	; Leliwa
Rodzina	Czapscy herbu Leliwa
Data urodzenia	1699
Data i miejsce śmierci	7 października 1742 ; Warszawa
Ojciec	Piotr Aleksander Czapski
Matka	Teresa z d. Kos
Żona	Teresa z Zamoyskich
Dzieci	Maria Czapska; Anna Czapska; Brygida Czapska
	Odznaczenia

Jan Ansgary Czapski herbu Leliwa (ur. w 1699, zm. 7 października 1742 w Warszawie) – podskarbi wielki koronny w 1738 roku, wojewoda chełmiński w latach 1732–1738, łowczy koronny w 1732 roku^[1], marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1734 roku^[2], starosta bratiański w latach 1723–1742^[3], starosta kłecki w 1722 roku^[4].

Urodził się w rodzinie Piotra Aleksandra, kasztelana chełmińskiego i Teresy z domu Kos. Uczył się w kolegium jezuickim w Toruniu lub Grudziądzu, w 1713 roku kształcił się w gimnazjum w Braniewie. Przed 1722 rokiem ożenił się z Teresą z Zamoyskich, co skoligaciło go z czołowymi rodami polskiej magnaterii i przyniosło w posagu kilka starostw (m.in. bratiańskie i łąkorskie). Działalność polityczną rozpoczął w 1720 roku, kiedy wybrano go komisarzem z województwa chełmińskiego do Trybunału Skarbowego w Radomiu. Poseł ziemi ciechanowskiej na sejm 1730 roku^[5]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 27 kwietnia 1733 roku na sejmie konwokacyjnym^[6]. Jako deputat z Senatu podpisał pacta conventa Augusta III Sasa w 1733 roku^[7]. Został kawalerem Orderu Orła Białego. Jako legat królewski 19 września 1734 odebrał hołd od Torunia. W 1735 roku podpisał uchwałę Rady Generalnej konfederacji warszawskiej^[8]. W latach 1735–1736 pełnił funkcję marszałka Trybunału Głównego Koronnego. W 1738 został podskarbim wielkim koronnym. Rozpoczął działania mające na celu zwiększenie liczby wojska Rzeczypospolitej. Wniósł projekt cła generalnego w wysokości 3% od krajowców i 6% od obcych. Był głównym doradcą Augusta III Sasa w sprawach Prus Królewskich. Był zwolennikiem ograniczenia uprzywilejowanej pozycji Żydów. Był jednym z największych magnatów w Prusach Królewskich (około 40 osad w województwie chełmińskim).

W 1742 roku był komisarzem z Senatu Trybunału Skarbowego Koronnego^[9].

Zbudował pałace w Warszawie i Gzinie oraz rozbudował pałac w Nowej Wsi Szlacheckiej. Zmarł w Warszawie, pochowano go w Łąkach Bratiańskich, zaś serce w kościele reformatów w stolicy. Zostawił majątek rzędu 1 miliona złotych. Z małżeństwa z Teresą z Zamoyskich miał trzy córki: Marię (późniejszą żonę Tomasza Czapskiego), Annę i Brygidę.

Przypisy

↑ Urzędnicy Prus Królewskich XV–XVIII wieku. Spisy, oprac. Krzysztof Mikulski. 1990, s. 200.
↑ Herbarz polski, t. I, Lipsk 1839–1846, s. 383.
↑ Senatorowie świeccy, podskarbiowie i starostowie Prus Królewskich 1454-1772. Toruń 1921, s. 62.
↑ W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo kłeckie wraz z Teresą Zamoyską, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 154.
↑ Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t.IV, Poznań 1856, s.16.
↑ Konfederacya generalna omnium ordinum Regni et Magni Ducatus Lithuaniae na konwokacyi generalney Warszawskiej uchwalona [...] 27 (słow. [...] kwietnia [...] 1733, s. 33.
↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 309.
↑ Uchwała Rady Generalnej Konfederacji, 1735, s. 21.
↑ Trybunał Skarbu Koronnego z Duchem S. wszystkim na dobre wychodzący, kazaniem w Poniedziałek świąteczny podczas wotywy na zaczęciu tegoż J. O. Trybunału w kościele farnym Radomskim pokazany. JJ. WW. PP. utriusque subsellii senatus et equestris ordinis kommissarzom z powinną wielkich imion rekognicyą dedykowany przez X. Samuela od S. Floryana Sch. Piar. ordynaryusza Katedr. Krak. y Kommissarskiego kaznodzieję Roku 1742. W Warszawie w druk. JKM. y Rzpltey XX. Schol. Piarum fol., 10 ark." WYSOCKI Samuel, Warszawa 1742, [b.n.s]

Bibliografia

A. Korecki, Ludzie Ziemi Nowomiejskiej, Nowe Miasto Lubawskie 2000, s. 87–89.

[1] Urzędnicy Prus Królewskich XV–XVIII wieku. Spisy, oprac. Krzysztof Mikulski. 1990, s. 200.

[2] Herbarz polski, t. I, Lipsk 1839–1846, s. 383.

[3] Senatorowie świeccy, podskarbiowie i starostowie Prus Królewskich 1454-1772. Toruń 1921, s. 62.

[4] W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo kłeckie wraz z Teresą Zamoyską, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 154.

[5] Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t.IV, Poznań 1856, s.16.

[6] Konfederacya generalna omnium ordinum Regni et Magni Ducatus Lithuaniae na konwokacyi generalney Warszawskiej uchwalona [...] 27 (słow. [...] kwietnia [...] 1733, s. 33.

[7] Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 309.

[8] Uchwała Rady Generalnej Konfederacji, 1735, s. 21.

[9] Trybunał Skarbu Koronnego z Duchem S. wszystkim na dobre wychodzący, kazaniem w Poniedziałek świąteczny podczas wotywy na zaczęciu tegoż J. O. Trybunału w kościele farnym Radomskim pokazany. JJ. WW. PP. utriusque subsellii senatus et equestris ordinis kommissarzom z powinną wielkich imion rekognicyą dedykowany przez X. Samuela od S. Floryana Sch. Piar. ordynaryusza Katedr. Krak. y Kommissarskiego kaznodzieję Roku 1742. W Warszawie w druk. JKM. y Rzpltey XX. Schol. Piarum fol., 10 ark." WYSOCKI Samuel, Warszawa 1742, [b.n.s]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]