Hippodameja (córka Ojnomaosa)
| |
| mityczna królowa Peloponezu | |
| Jako żona | |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Ojciec | |
| Matka |
Euarete |
| Mąż | |
| Dzieci |
Trojzen, |
Hippodameja[1][2], Hipodameja[3] (gr. Ἱπποδάμεια Ippodámeia, Hippodámeia, łac. Hippodameia, Hippodamia) – w mitologii greckiej córka Ojnomaosa, króla Pisy w Elidzie i Euarete, żona Pelopsa, matka Trojzena, Pitteusa, Alkatoosa, Skirona, Lysidike, Astydamei, Nikippe, Atreusa, Tyestesa.
Hippodameja była córką Ojnomaosa, króla Pisy w Elidzie[4], syna Aresa[2]. Nie ma natomiast zgody co do matki Hippodamei. Wymieniane są imiona Sterope, Eurytoe, Euarete[5].
| Pluto | Zeus | Hera | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ares | Harpinna/Eurytoe/Sterope | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tantal | Dione/Euryanassa | Ojnomaos | Sterope/Eurytoe/Euarete | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Niobe | Broteas | Pelops | Hippodameja | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Hippodameja była urodziwą kobietą, miała piękne złote włosy[3], nie mogła jednak wyjść za mąż[2]. Wedle jednej wersji monarcha usłyszał kiedyś przepowiednię, że śmierć przyjdzie nań z ręki zięcia[4]. Powodem mogło być również to, że Ojnomaos pożądał jej kazirodczo, co spotkało się z oporem córki[2]. W każdym razie starał się uniemożliwić córce wstąpienie w związek małżeński. Pretendent musiał wygrać z władcą wyścig na rydwany. Metę ustanowiono na Przesmyku Korynckim[4], w Koryncie tam, gdzie znajdował się ołtarz Posejdona[5]. Zalotnik brał Hippodameję na swój rydwan i uciekał. Jeśliby dojechał Przesmyku Korynckiego niedogoniony, będzie mógł poślubić dziewczynę. Jeśli jednak król go dogoni, zalotnik umrze[2]. Władca mówił otwarcie, że jeśli ktoś z nim przegra, to utnie mu głowę[3]. Podstęp polegał po pierwsze na tym, że zalotnika rozpraszała piękna dziewczyna w jego rydwanie, a ponadto obciążała ona dodatkowo rydwan[5]. Co więcej, Ojnomaos otrzymał od Aresa nadzwyczajne konie[4] i oręż[2], co gwarantowało mu zwycięstwo. Dawał więc nawet swym przeciwnikom fory, modląc się i składając ofiary, dopiero potem wsiadając na rydwan, doganiając nieszczęsnego zalotnika, obcinał mu głowę, którą następnie przybijał nad drzwiami swego domostwa[4].
Mit o Hippodamei wiąże się tutaj z mitem o Perseuszu. Otóż pragnący zguby herosa król Polidektes oświadczył, że będzie starał się pojąć za żonę właśnie Hippodameję, odstępując od wcześniejszych prób małżeństwa z Danae, matką Perseusza. Zaproszeni gości obiecali mu z tej okazji drogie prezenty, tylko ubogi Perseusz nie mógł sobie pozwolić na kupno kosztownego podarunku. W efekcie obiecał królowi głowę Gorgony Meduzy[10].
Kolejnym zalotnikiem, tym razem prawdziwym, do ręki Hippodamei okazał się Pelops[3], syn Tantala z Sipylos[11] w Azji Mniejszej[12], który kiedyś, po śmierci swego ojca[3] bądź podczas wojny toczonej przez Ilosa przeciwko Tantalowi wyjechał do Grecji[13]. Pelops zatrzymał się w Pisie w okolicach Olimpii. Ziemie te znajdowały się pod władaniem Ojnomaosa[3]. Pelops zakochał się w jego córce[4] i Hippodameja pokochała go również[2] od pierwszego wejrzenia, był on bowiem bardzo piękny[5].
Ojnomaos zgładził jednak wcześniej 12 pretendentów, których czaszki nad jego drzwiami ujrzał Pelops[4]. To nie zniechęciło młodzieńca[4], wspieranego przez Posejdona i darzonego przezeń miłością[13]. Zakochana w nim królewna, wiedząc, jaki los spotkał poprzednich zalotników, postanowiła działać. Poprosiła o pomoc woźnicę ojca, syna Hermesa, Myrtilosa, który również był w niej zakochany[2], i to od dawna[5], a był w związku z tym gotów dla niej do poświęceń[2]. Możliwe też, że Pelops albo i sama Hippodameja za pomoc obiecali mu jedną noc z królewną[5]. Myrtilos majstrował przy zatyczkach kół rydwanu Ojnomaosa. Jedna z wersji mówi, iż je wyjął po prostu, inna zaś podaje, że zatyczki z brązu zamienił na woskowe, co opisuje Ferekydes z Aten[2]. Rozpoczęto wyścig. W jego trakcie wosk stopił się i koła rydwanu króla odpadły. Monarcha stracił życie[14], wypadając z rydwanu[3], wleczony za końmi bądź też bezpośrednio z ręki Pelopsa, przeklinając zdradę Myrtilosa[2].
Pelops wraz z żoną i Myrtilosem jechał rydwanem. Gdy Hippodameja poskarżyła się na spierzchnięte usta, mąż poszedł szukać wody, by dać jej pić. Wtedy to Myrtilos próbował ją zniewolić[2]. Inna wersja mówi, że nie było próby zgwałcenia, że to sama Hippodameja uwodziła Myrtilosa, który odrzucił jej zaloty, a następnie oskarżyła go przed Pelopsem[5]. Po powrocie Pelopsa Hippodameja powiedziała mu o próbie zgwałcenia, a ten zrzucił woźnicę z Gerajstosu do morza, które odtąd jest zwane Mirtejskim. W chwili śmierci Myrtilos przeklął Pelopsa, Hippodameję i ich potomstwo[2].
Po całym zajściu Hippodameja wyszła za mąż za Pelopsa[1]. Hippodameja wraz z mężem wróciła do Pisy i władali oni całym Peloponezem[15]. Na chwałę żony Pelops ustanowił w Olimpii święto ku czci Hery jako opiekunki małżeństwa[5]. Mieli oni wiele dzieci[1], w tym sześciu synów[16], wśród których wymieniani są[1]:
- Atreus[1][16][5]
- Tiestes[1][16][5]
- Pitteus[1][16][5]
- Plejstenes[1][5]
- Alkatoos[1][5]
- Chrysippis[16][5]
- Dias[5]
- Kynosuros[5]
- Korintos[5]
- Hippalmos[5]}
- Hippasos[5]
- Kleon[5]
- Argejos[5]
- Helejos[5]
- Trojzen[5]
Mieli oni również córki[5]:
Hippodameja nie żyła szczęśliwie do końca swych dni. W jednej z wersji, obawiając się Chrysipposa, będącego dla niej szwagrem, poleciła pozbawić go życia[1]. W innej wersji chodzi o jej syna, którego zabić nie chcieli Atreus i Tiestes. Matka wyręczyła ich, atakując swego syna mieczem goszczonego w ich domu Lajosa. Następnie pozostawiła narzędzie zbrodni u zwłok syna, chcąc skierować podejrzenie ku Tebańczykowi. Jednakże na łożu śmierci Chrysippos powiedział, kto odpowiada za jego stan. Dowiedziawszy się prawdy, Pelops odrzucił występną żonę[5]. Została za swój czyn wypędzona z kraju. Schroniła się w Argolidzie[1], w Midei. Pozostała tam aż do śmierci. Po jej zgonie Pelops sprowadził jej szczątki do Olimpii. Spoczęły w niewielkiej świątyni w świętym okręgu Altis[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Schmidt 2006 ↓, s. 146.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Kubiak 1997 ↓, s. 500.
- ↑ a b c d e f g Parandowski 1979 ↓, s. 204.
- ↑ a b c d e f g h Pietrzykowski 1983 ↓, s. 224.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Grimal 2008 ↓, s. 145.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 252.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 261.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 333.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. Tablica 2.
- ↑ Parandowski 1979 ↓, s. 200.
- ↑ Kubiak 1997 ↓, s. 205.
- ↑ Pietrzykowski 1983 ↓, s. 223.
- ↑ a b Grimal 2008 ↓, s. 284.
- ↑ Pietrzykowski 1983 ↓, s. 224-225.
- ↑ Kubiak 1997 ↓, s. 500-501.
- ↑ a b c d e Kubiak 1997 ↓, s. 501.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo we Wrocławiu, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.
- Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-585-5.
- Jan Parandowski: Mitologia. Warszawa: Czytelnik, 1979. ISBN 83-07-00233-8.
- Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983, seria: Mitologie świata. ISBN 83-221-0111-2.
- Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 2006, seria: Słowniki encyklopedyczne „Książnicy”. ISBN 978-83-7132-841-1.