Przejdź do zawartości

Henryk Waniek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Henryk Waniek
Ilustracja
Henryk Waniek (2004)
Data i miejsce urodzenia

4 marca 1942
Oświęcim

Zawód, zajęcie

malarz, grafik, pisarz, publicysta

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Henryk Waniek (ur. 4 marca 1942 w Oświęcimiu) – śląski malarz i grafik, pisarz i publicysta, krytyk artystyczny i literacki.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jest synem Jana i Ireny z domu Juszczak. Do Katowic przeniósł się z rodzicami w 1945 roku. Po ukończeniu w 1955 r. Szkoły Podstawowej nr 4 w Katowicach, naukę kontynuował w V Liceum Ogólnokształcącym (1955–1957) oraz w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach, gdzie w roku 1962 zdał maturę. Następnie przez rok pracował w Domu Książki w Katowicach. W roku 1964 rozpoczął studia na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Oddziale w Katowicach. W latach 1965–1966 był hospitantem na Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym okresie zaangażowany był również w działalność założonego przez studentów ASP DKF „Kino-oko”, którego prezesem został w roku 1966.

Na studiach związał się z malarzami o orientacji fantastyczno-magicznej, Barbarą i Henrykiem „Fantazosem” Ziembickimi. Przystąpił także do utworzonej w 1967 grupy Oneiron zwanej też Ligą Spostrzeżeń Duchowych[1]. Członkowie tej grupy zwrócili się ku magii i alchemii, a także filozofii i religii Dalekiego Wschodu. Artyści próbowali penetrować i artystycznie wykorzystywać tzw. odmienne stany świadomości.

W latach 60. i 70. odbywali regularne sesje, kręcili filmy, wydawali (w dwóch egzemplarzach) krążący po domach i pracowniach malarskich periodyk zatytułowany „Nowe Bezpretensjonalne Pismo Święte w Obrazkach”. Miał on formę teczki, do której H. Waniek z A. Urbanowiczem wkładali rękopisy, maszynopisy, rysunki, fotografie, nagrania.

W roku 1970 uzyskał dyplom z plakatu u prof. Tadeusza Grabowskiego oraz grafiki artystycznej u prof. Andrzeja Pietscha. Po studiach krótko pracował w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach jako nauczyciel sztuki oraz w Zakładzie Sztuki cieszyńskiej filii Uniwersytetu Śląskiego (1976–1978) w charakterze wykładowcy.

W roku 1976 był stypendystą Rządu Włoskiego na pobyt we Florencji, natomiast w latach 1976–1977 otrzymał stypendium Fundacji Kościuszkowskiej (The Kosciuszko Foundation) w Nowym Jorku. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[2].

Żoną artysty jest od 6 maja 1972 r. Joanna Pasiud. Mają syna Michała (ur. 1978) i córkę Laurę (ur. 1985).

Od 1980 r. mieszka i tworzy w Brwinowie pod Warszawą.

Henryk Waniek jest malarzem surrealistą. Realizuje swoje wizje w tradycyjnym malarstwie olejnym, zajmuje się również rysowaniem, grafiką wydawniczą i plakatem oraz sporadycznie scenografią do sztuk teatralnych. Prace śląskiego artysty eksponowane były na ponad 100 wystawach zbiorowych; jest również autorem ponad 100 wystaw indywidualnych.

Henryk Waniek jest także pisarzem i znawcą historii, filozofii, religioznawstwa i literatury mistycznej. Jest twórcą kilku książek eseistycznych. Pisze drobne utwory literackie, uprawia krytykę artystyczną. Od 1971 roku publikuje w czasopismach kulturalnych i literackich. Jego twórczość pisarska jest odbiciem jego fascynacji i zainteresowań ezoterycznych i historiozoficznych związanych ze Śląskiem, wpisanych w skomplikowane dzieje tych ziem.

Twórczość: malarstwo

[edytuj | edytuj kod]

Tworzy głównie obrazy olejne i rysunki. Komponuje symetryczne i koncentryczne obrazy z tradycyjnych atrybutów magii: okien, kielichów, drabin, diabłów, tęczy, spadających gwiazd. Jego prace są pełne są symboliki, alegorii i metafor.

Wystawy indywidualne

Między innymi: wielokrotnie w Galerii Zapiecek w Warszawie, w Bratysławie, Katowicach, Krakowie oraz jednorazowo w Berlinie, Düsseldorfie, Bielsku-Białej, Jaworznie, Jeleniej Górze, Kielcach, Kłodzku, Lipsku, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Płocku, Poznaniu, Szczecinie, Toruniu, Wałbrzychu, Wrocławiu, Zamościu.

Udział w wystawach zbiorowych

Między innymi: wielokrotnie w Berlinie, Częstochowie, Jeleniej Górze, Katowicach, Szczecinie i Warszawie a także jednorazowo w Baltimore, Brukseli, Darmstadt, Dortmundzie, Düsseldorfie, Essen, Hamburgu, Kilonii, Kladnie, Kolonii, Krakowie, Londynie, Lyonie, Malmö, Menton, Monachium, Ostrawie, Paryżu, Santa Barbara, Sztokholmie, Trewirze, Toruniu, Wiedniu i Zakopanem.

Jego prace mają w swoich zbiorach między innymi:

Jego dzieła znajdują się także w publicznych i prywatnych kolekcjach w Polsce, Anglii, Belgii, Francji, Holandii, Japonii, Kanadzie, Niemczech, Szwecji, USA, Włoszech i innych krajach.

Scenografia
  • 1979 – zagrał samego siebie w filmie Antoniego Krauzego Podróż do Arabii (premiera: 19.05.1980);
  • 1980 – autor scenografii do spektaklu telewizyjnego w reżyserii Janusza Kondratiuka Carmilla (premiera 13.11.1980 r.);
  • 1988 – współpracował przy scenografii (obrazy) do filmu Antoniego Krauzego Dziewczynka z hotelu Excelsior (premiera: 19.12.1988);
  • 1991 – współpracował przy scenografii (makiety) do filmu Andrzeja Kondratiuka Ene...due...like...fake... (premiera: 23.03.1993);
  • 1991 – był współtwórcą scenografii do filmu Janusza Kondratiuka Głos (premiera 29.01.1992).

Twórczość: pisarstwo

[edytuj | edytuj kod]

Twórczość literacka Wańka dotyczy, podobnie jak malarska, historii, filozofii i alchemii, pełna jest alegorii i metafor. Od 1971 roku publikował w licznych czasopismach literackich i kulturalnych („Dialog”, „Charaktery”, „Literatura na Świecie”, „Na Głos”, „Odra”, „Opcje”, „Projekt”, „Przegląd Polityczny”, „Regiony”, „Sycyna”, „Śląsk”, „Twórczość”, „Tygodnik Powszechny”, „Więź” i „Znak”). Swoje felietony zamieszczał również w „Dzienniku Zachodnim” i „Gazecie Wyborczej”.

Publikacje książkowe
Ranty książki Ulice i place Katowic – wydanie III autorstwa Michała Bulsy, do której Henryk Waniek napisał słowo wstępne

Henryk Waniek jest również bohaterem filmu dokumentalnego z 1998 r. Sztuka błądzenia, którego producentem, scenarzystą i reżyserem jest Andrzej Titkow, kompozytorem muzyki Stanisław Sojka, a realizatorem zdjęć Jacek Knopp[6].

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Za zasługi w działalności na rzecz Śląska oraz za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej, 4 kwietnia 2005 r. odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2007 r. otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[7].

Za swoje dzieła, artysta zarówno w kraju, jak i za granicą otrzymał wiele nagród, między innymi:

  • 1974 – Wyróżnienie na Festiwalu Współczesnego Malarstwa Polskiego, Szczecin;
  • 1974 – Prix national na Biennale Internationale de Peinture, Cagnes-sur-Mer;
  • 1975 – Nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Malarskim im. Jana Spychalskiego, Poznań;
  • 1981 – Nagroda Plakat Roku, Warszawa;
  • 1982 – Nagroda Silver Hugo za plakat filmowy na International Film Festival, Chicago;
  • 1995 – Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej – za książkę Hermes w Górach Śląskich;
  • 1997 – Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego – za książki: Hermes w Górach Śląskich, Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca 1257–1957 i Pitagoras na trawie;
  • 1997 – Wyróżnienie Fundacji Kultury za książkę Pitagoras na trawie;
  • 1999 – Nagroda Kulturalna Śląska Kraju Związkowego Dolnej Saksonii (Kulturpreis Schlesien des Landes Niedersachsen), Hannover – za książkę Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca 1257–1957;
  • 2004 – Finał Nagrody Literackiej Nike za książkę Finis Silesiae[8];
  • 2005 – Dolnośląska Nagroda Literacka „Laur” – za książkę Finis Silesiae;
  • 2005 – Nagroda miesięcznika „Śląsk” „Śląski Orzeł” – za książkę Finis Silesiae;
  • 2007 – Nagroda im. ks. Augustina Weltzla „Górnośląski Tacyt” – za książkę Finis Silesiae;
  • 2023 – Galernik Sztuki – nagroda artystyczna Galerii Autorskiej Jana Kaji i Jacka Solińskiego[9][10].

Przynależność organizacyjna

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Więcej na temat grupy Oneiron i działających w niej artystów: Urszuli Broll, Antoniego Halora, Zygmunta Stuchlika, Andrzeja Urbanowicza i Henryka Wańka w: Oneiron (Ezoteryczny krąg artystów z Katowic), tł. z niem. Jacek Mrass. Katowice 2006, ISBN 83-60528-12-8.
  2. Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s.]).
  3. Katowickie place i ulice zebrane w albumie (pol.) www.nettg.pl [dostęp 2012-09-19].
  4. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 5–9. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
  5. Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013. ISBN 978-83-63780-00-5. (pol.).
  6. Sztuka błądzenia filmpolski.pl.
  7. Wystawa malarstwa Henryka Wańka. nowiny.pl, 29 lipca 2011. [dostęp 2013-01-24].
  8. Nagroda Nike 2004. nike.org.pl. [dostęp 2015-08-05].
  9. „Galernik Sztuki” wręczony po raz czwarty – Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego. autorska.pl. [dostęp 2023-06-29].
  10. „Galernik Sztuki” wręczony po raz czwarty. tygodnikbydgoski.pl. [dostęp 2023-06-29]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Aleksandra Klich, Czy Śląska już nie ma?, „Tygodnik Powszechny” nr 24/2003 z 15 czerwca 2003 r.
  • Tadeusz Sobolewski, Underground istniał w PRL-u, „Gazeta Wyborcza” z 1 stycznia 2004 r.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]