Hardangervidda
60°03′N 007°25′E/60,050000 7,416667 Widok na płaskowyż (2001) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Powierzchnia |
8000 km² |
| Wysokość |
1100–1400 m n.p.m. |
Położenie na mapie Norwegii  | |
| 60°03′N 007°25′E/60,050000 7,416667
| |
Hardangervidda[1] – płaskowyż w południowo-zachodniej Norwegii, największa peneplena w Europie.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Płaskowyż rozciąga się w południowo-zachodniej Norwegii[2]. Administracyjnie leży na terenie okręgów Vestland, Viken i Vestfold og Telemark[3].
Jest to największa peneplena w Europie[2] – Store norske leksikon podaje, że jej powierzchnia obejmuje 8000 km², a średnia wysokość waha się od 1100 do 1400 m n.p.m.[3][a].
Płaskowyż zbudowany jest z przekształconych skał z okresu kambru i syluru[3]. Najwyższe partie tworzą skały krystaliczne[3]. Najwyższym szczytem jest Sandfloegga (1721 m n.p.m.), a jednym z najbardziej charakterystycznych Hårteigen (1690 m n.p.m.) w zachodniej części[3]. Charakterystycznym elementem krajobrazu są ozy[4].
Hardangervidda przecina wiele rzek, spływających w kierunku zachodnim[2]. Biorą tu początek m.in. Hallingdalselve, Numedalslågen i Skiensvassdraget[3]. Występują tu liczne jeziora (m.in. Bjornesfjorden, Langesjøen, Nordmannslågen i Tinnhølen[4]) i wodospady[2]. Na wielu rzekach funkcjonują elektrownie wodne[3].
Płaskowyż zamieszkuje największe stado dzikich reniferów w Europie[5]. Jeszcze na początku lat 80. XX w. wielkość stada szacowana była na ponad 25 tys. osobników, pod koniec pierwszej dekady XXI w. na 8 tys.[4]
Występuje tu również lis polarny[3]. W wodach żyją pstrągi, golce i sieje[3]. Można spotkać tu białozory, drzemliki i myszołowy włochate[6].
W 1981 roku na obszarze 3430 km² wyznaczono park narodowy – Park Narodowy Hardangervidda[3], który zajmuje obecnie 3445 km² (stan na 2021 rok) i jest największym parkiem narodowym Norwegii[6]. Na terenie parku rozwinęła się turystyka piesza i rowerowa[3].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lauritzen (2012) również podaję powierzchnię przynajmniej 8000 km², zob. Lauritzen 2012 ↓; natomiast Encyclopædia Britannica, podaje, że powierzchnia to 6500 km², a średnia wysokość 1100 m n.p.m., zob. Encyclopædia Britannica ↓.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bargmann, Tessa and Edward Wheatcroft, Simona Imperio, Ole R. Vetaas. Effects of weather and hunting on wild reindeer population dynamics in Hardangervidda National Park. „Population Ecology”. 1 (62), s. 91–104, January 2020. DOI: 10.1002/1438-390X.12030. (ang.).
- Hardangervidda National Park. [w:] norgesnasjonalparker.no [on-line]. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).
- Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II. Warszawa: 2010. [dostęp 2021-12-06]. (pol.).
- Lauritzen, Per Roger: Norwegian mountains. Font Forlag AS, 2012. ISBN 978-82-8169-193-3. [dostęp 2021-12-14]. (ang.).
- Hardanger Plateau, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-12-06] (ang.).
- Thorsnæs, Geir: Hardangervidda. W: Store norske leksikon. (norw.).