Gwiazdozbiór Żyrafy

Żyrafa
Nazwa łacińska	Camelopardalis
Dopełniacz łaciński	Camelopardalis
Skrót nazwy łacińskiej	Cam
	Dane obserwacyjne (J2000)
Rektascensja	6 h
Deklinacja	70°
	Charakterystyka
Powierzchnia	757 stopni kw.
Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3	0
Najjaśniejsza gwiazda	β Cam (4,03m)
Gwiazdozbiory sąsiadujące	Smok; Mała Niedźwiedzica; Cefeusz; Kasjopeja; Perseusz; Woźnica; Ryś; Wielka Niedźwiedzica;
	Widoczny na szerokościach geograficznych; pomiędzy 8° S a 90° N.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żyrafa (łac. Camelopardalis, dop. Camelopardalis, skrót Cam) zwana też Wielbłądem – 18. co do wielkości, gwiazdozbiór okołobiegunowy nieba północnego pomiędzy Gwiazdą Polarną a Woźnicą. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 50. Widoczny w Polsce przez cały rok. Najlepiej obserwować go w miesiącach zimowych. Wtedy około godziny 21⁰⁰ znajduje się blisko zenitu. Przedstawia żyrafę z głową usytuowaną blisko północnego bieguna niebieskiego. Długa szyja Żyrafy rozciąga się w kierunku gwiazdozbiór Małej Niedźwiedzicy i Smoka, omijając po drodze północny biegun niebieski. Wcześniej w tym miejscu wyobrażano wielbłąda.

Pochodzenie nazwy

Należy do stosunkowo młodych konstelacji. Wyznaczony przez holenderskiego astronoma, geografa i duchownego Petrusa Planciusa w 1613 roku i umieszczony w obszarze nieba uważanym przez Greków za pozbawiony gwiazd. Sądzili tak dlatego, że jasność gwiazd, które znajdują się w konstelacji, nie są większe niż czwarta wielkość gwiazdowa. Niemiecki astronom Jakub Bartsch umieścił tę konstelację w atlasie nieba w 1624 roku. Opisał ją jako wielbłąda, na którym Rebeka wjechała na swój ślub z Izaakiem. Gwiazdozbiór zaproponowany w 1624 roku, przypisywany również Janowi Heweliuszowi, który jako pierwszy zamieścił go w wydanym pośmiertnie w 1690 roku atlasie Firmamentum Sobiescianum.

Wybrane obiekty

Osiem gwiazd o wielkości od 4,0 do 4,8^m obrysowuje delikatną figurę przypominającą żyrafę. Znalezienie właściwych gwiazd utrudnia spora ilość innych, niewiele ciemniejszych, które migocą w tle tego gwiazdozbioru, szczególnie w jego południowej części, znajdującej się w Drodze Mlecznej.^[1]

Najjaśniejsza gwiazda to Beta (β) Camelopardalis (4,03^m), jest składnikiem układu podwójnego, której słabszy składnik (7,4^m) można dojrzeć małym teleskopem.
Na południe od Bety (β) Cam leżą 11 i 12 Camelopardalis – luźna para ze składnikami piątej i szóstej wielkości.
Gwiazda CS Cam o jasności około 4,29^m wykazuje zmienność typu Alfa Cygni.
Gwiazda BE Cam to jasny olbrzym późnego typu, który wykazuje nieregularne zmienności o amplitudzie 1^m.
7 Cam – układ potrójny. Składniki A stanowią układ podwójny spektroskopowy. Obserwowana jasność układu zmienia się od 4,47 do 4,50^m. Okres zmienności to około 3,9 dnia. Składnik B oddalony o mniej niż minutę, a jego jasność – 7,8^m. Trzeci składnik oddalony o 26 sekund łuku. jego jasność wynosi około 11,3^m.
Natomiast gwiazdy CE Cam i BK Cam to gwiazdy należące do grupy nieregularnych, zmiennych gwiazd typu Gamma Cas^[2].
W obrębie zadu Żyrafy leży NGC 1502 mała gromada otwarta o jasności około 6,9^m, zawierająca około 45 gwiazd, widoczna przez lornetkę. Przez lornetkę można też dostrzec długi łańcuch słabych gwiazd, zwany Kaskadą Kemble’a, prowadząca od NGC 1502 w kierunku Kasjopei. Ten układ gwiazd wziął swą nazwę od Luciano Kemble’a, kanadyjskiego astronoma amatora, który pierwszy zwrócił na nią uwagę w latach 70 XX wieku. Żadne z tych gwiazd nie są jednak ze sobą związane.
NGC 2403 to galaktyka spiralna dziewiątej wielkości gwiazdowej, leżąca w odległości 8 milionów lat świetlnych. Oglądana małym teleskopem wygląda jak kometa. Jest jedną z najjaśniejszych i najbliższych Ziemi galaktyk spoza Grupy Lokalnej. NGC 2403 jest również pierwszą galaktyką, w której odkryto gwiazdę typu cefeida. Obiekt ten został później wykorzystany do wyznaczenia odległości tej galaktyki od Słońca.^[2]

Rój meteorów

Z gwiazdozbioru promieniuje skąpy rój meteorów Kamelopardalidów, dający tylko kilka meteorów na godzinę.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 326-327. ISBN 978-83-7670-323-7.
↑ ^a ^b Tomasz Szymański: Kosmos. Poznań: Oxford Educational, 2011, s. 20-23. ISBN 978-83-252-1359-6.

Bibliografia

J. Desselberger, J. Szczepanik, Tablice astronomiczne, PPU „PARK” Bielsko-Biała,2002 ISBN 83-7266-156-1

[Kosmos-1] Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 326-327. ISBN 978-83-7670-323-7.

[Oxf-2] Tomasz Szymański: Kosmos. Poznań: Oxford Educational, 2011, s. 20-23. ISBN 978-83-252-1359-6.

[1]

[2]

Niebo północne	Andromeda Byk Cefeusz Herkules Jaszczurka Kasjopeja Korona Północna Lisek Lutnia Łabędź Mała Niedźwiedzica Mały Lew Pegaz Perseusz Psy Gończe Ryś Smok Strzała Trójkąt Warkocz Bereniki Wielka Niedźwiedzica Wolarz Woźnica Źrebię Żyrafa
Niebo równikowe	Baran Bliźnięta Delfin Erydan Hydra Koziorożec Lew Mały Pies Orion Orzeł Panna Rak Ryby Sekstant Skorpion Strzelec Waga Wieloryb Wodnik Wąż Wężownik Zając Żuraw
Niebo południowe	Centaur Cyrkiel Feniks Gołąb Góra Stołowa Indianin Jednorożec Kameleon Kil Kompas Korona Południowa Kruk Krzyż Południa Luneta Malarz Mikroskop Mucha Oktant Ołtarz Paw Piec Pompa Ptak Rajski Puchar Rufa Ryba Latająca Ryba Południowa Rylec Rzeźbiarz Sieć Tarcza Trójkąt Południowy Tukan Wielki Pies Wilk Wąż Wodny Węgielnica Zegar Złota Ryba Żagiel