Garnizon Wołkowysk

Garnizon Wołkowysk – garnizon w Wołkowysku zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe Armii Imperium Rosyjskiego, Wojska Polskiego II RP i Armii Czerwonej.

Garnizon Armii Imperium Rosyjskiego

• XVI Brygada Artylerii 16 DP

Garnizon Wojska Polskiego II RP

Wołkowysk - pomnik ku czci poległych w latach 1918-1920

Garnizon Wołkowysk znajdował się na terenie Okręgu Korpusu Nr III.

Jednostki występujące w organizacji pokojowej WP w latach 1921-1939:

• Dowództwo VIII Brygady Kawalerii (od 1924, później przeniesione do Białegostoku)
• 3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Hipolita Kozietulskiego (do maja 1922)
• 3 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego (od 8 XII 1922)
• Szwadron Zapasowy 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich
• Szwadron Zapasowy 13 Pułku Ułanów Wileńskich
• Składnica Materiału Intendenckiego Nr 15
• Rejonowy Inspektor Koni
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Wołkowysk (1927-1938)
• Komenda Rejonu Uzupełnień Wołkowysk (1938-1939)
• Parafia Wojskowa pw. św. Wojciecha
• Posterunek Żandarmerii Wołkowysk

Jednostki formowane w mobilizacji alarmowej, w sierpniu 1939 r. (w nawiasie podano nazwy jednostek mobilizujących):

• Komenda Placu "Wołkowysk" Typ I (KRU Wołkowysk)
• 4 kompania Batalionu Wartowniczego Nr 32 (KRU Wołkowysk)
• Kompania Ochrony Linii Kolejowych Nr 53 (Komenda Placu Wołkowysk, 3 pluton w m. Świsłocz)
• Kompania Karabinów Maszynowych Przeciwlotniczych Typ B Nr 312 (3 Pułk Strzelców Konnych)
• Szwadron Kolarzy Nr 9 (3 Pułk Strzelców Konnych)
• Pluton Sanitarny Konny Typ II Nr 89 (3 Pułk Strzelców Konnych)
• Kolumna Taborowa Kawaleryjska Jednokonna Typ I Nr 358 (3 Pułk Strzelców Konnych)
• Warsztat Taborowy Nt 344 (3 Pułk Strzelców Konnych)
• Składnica Materiału Intendenckiego "Wołkowysk" Typ IV (SMI Nr 15)
• Drużyna Piekarska (SMI Nr 15)
• Kadra Kompanii Roboczej Nr 324 (SMI Nr 15)

Jednostki formowane w mobilizacji powszechnej, we wrześniu 1939 r.:

• Szwadron Marszowy Nr 1 dla Wileńskiej BK (Szw. Zapas. 4 Pułku Ułanów)
• Szwadron Marszowy Nr 2 dla Wileńskiej BK (Szw. Zapas. 13 Pułku Ułanów)
• Uzupełnienie Marszowe Szwadronu Łączności Nr 3 (Szw. Zapas. 4 Pułku Ułanów)
• Uzupełnienie Marszowe Szwadronu Kolarzy Nr 3 (Szw. Zapas. 4 Pułku Ułanów)
• Uzupełnienie Marszowe Szwadronu Pionierów Nr 7 (Szw. Zapas. 4 Pułku Ułanów)
• Ośrodek Zapasowy Kawalerii "Wołkowysk" (Szw. Zapas. 4 Pułku Ułanów)
• Szwadron Marszowy Nr 4 dla Nowogródzkiej BK (3 Pułk Strzelców Konnych)
• Uzupełnienie Marszowe Szwadronu Kolarzy Nr 9 (3 Pułk Strzelców Konnych)
• Stacja Wyżywienia "Wołkowysk" (SMI Nr 15)
• Stacja Zborna (KRU Wołkowysk)
• Stały Punkt Sanitarny PCK "Wołkowysk" (Okręg PCK Białystok, Oddział Wołkowysk)
• Szpital Wojenny Typ I Nr 302 (Kadra Zapasowa 3 Szpitala Okręgowego w Sokółce na bazie ewakuowanej z Suwałk pierwszego dnia mobilizacji Garnizonowej Izby Chorych; planowany termin rozwinięcia w Wołkowysku - do 15 dnia mobilizacji)
• Kompania Robocza Drogowo-Kolejowa Nr 132 (Oddział Drogowy PKP Wołkowysk)

Jednostki improwizowane w trakcie kampanii wrześniowej 1939 r.:

• Rezerwowa Brygada Kawalerii "Wołkowysk"

Garnizon Armii Czerwonej w latach 1939-1941

• 1 Zapasowy Batalion Czołgów T-28
• 922 Okręgowy Skład MPS
• Dowództwo 11 Korpusu Zmechanizowanego
• Dowództwo 204 Dywizji Zmotoryzowanej
• Wojskowa Komenda Odcinka Kolejowego i Stacji Wołkowysk
• 219 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej Wojsk OPL
• 1 Pluton Wielkokalibrowych Karabinów Maszynowych
• 36 Dywizja Kawalerii
  • 7 Samodzielny Kozacki Szwadron Łączności
  • 33 Samodzielny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
  • 14 Samodzielny Pluton Przeciwgazowy
  • 67 Ruchomy Warsztat Samochodowy Naprawy Sprzętu Obozowego
  • 67 Warsztat Rymarsko-Szewski
  • Prokuratura Wojskowa
• 311 Pułk Artylerii Armat
• 638 Pułk Rakietowy (sformowany w 1960 r., później dyslokowany do Słonimia)

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”, Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.