Gałkówek (gmina)

Gałkówek
	gmina wiejska
	1874-1954
Państwo	Polska
Województwo	1919–39: łódzkie (II RP); 1945–54: łódzkie
Powiat	brzeziński
Data powstania	1874
Data likwidacji	29 września 1954
Siedziba	Gałków
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad	20
brak współrzędnych

Gałkówek – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 187?-1954 w Łódzkiem. Nazwa gminy pochodzi od wsi Gałkówek, lecz siedzibą władz gminy był Gałków^[2]^[3]^[4].

Gmina Gałkówek powstała za Królestwa Polskiego w 1874 roku w powiecie brzezińskim w guberni piotrkowskiej z obszaru zniesionych gmin Gałków i Bedoń.

W 1915 roku niemieckie władze okupacyjne wprowadziły administrację cywilną i z wiejskiej gminy Gałkówek wyodrębniły Andrespol, włączając go do powiatu łódzkiego i nadając mu status miasta, liczącego w 1916 roku 1040 mieszkańców^[5]. Władze polskie nie uznały jednak Andrespola za miasto w 1919 roku^[6], przez co Andrespol powrócił do powiatu brzezińskiego i stał się ponownie osadą w wiejskiej gminie Gałkówek, która weszła w skład woj. łódzkiego^[7]. W 1933 roku rozszerzono uprawnienia samorządowe gminy^[8].

Podczas okupacji gmina należała do dystryktu radomskiego (w Generalnym Gubernatorstwie). Po zakończeniu II wojny światowej utworzona została Gminna Rada Narodowa w Gałkówku^[9]. 28 kwietnia 1949 roku z części obszaru gminy Gałkówek^[10] (Żakowice Nowe, Koluszki Stare, Żakowice Stare) utworzono miasto Koluszki^[11]. W 1950 roku funkcję wykonawczą Zarządu Gminnego przejęło Prezydium Gminnej Rady Narodowej^[12].

Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 20 gromad: Andrespol, Bedoń, Bedoń Przykościelny, Borowo, Eufeminów, Gaj, Gałków Duży, Gałków Kolonia, Gałków Mały, Janówka, Jordanów, Justynów, Kędziorki, Małczew, Przanowice, Różyca, Tworzyjanki, Zalesie, Zielona Góra i Żakowice Stare^[13]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[14]. Z obszaru gminy utworzono Gromadzkie Rady Narodowe^[4]. Po reaktywowaniu gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku gminy nie przywrócono, a jej dawny obszar wszedł głównie w skład nowych gmin Andrespol, Brzeziny i Koluszki^[15].

Przypisy

↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. łódzkiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ Powiat brzeziński: Historyczny rozwój osadnictwa i funkcji administracyjnych. [dostęp 2016-02-18]. (pol.).
↑ ^a ^b Akta gminy Gałkówek - Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim Oddział w Tomaszowie Mazowieckim. [dostęp 2008-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
↑ Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22
↑ Także z części obszaru gminy Długie
↑ Dz.U. z 1949 r. nr 24, poz. 165
↑ Dz.U. z 1950 r. nr 14, poz. 30
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

Zob. też

Gałkowskie Gminne Kółko Łowieckie

[1] Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. łódzkiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.

[gus-2] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[3] Powiat brzeziński: Historyczny rozwój osadnictwa i funkcji administracyjnych. [dostęp 2016-02-18]. (pol.).

[akta-4] Akta gminy Gałkówek - Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim Oddział w Tomaszowie Mazowieckim. [dostęp 2008-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[5] Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego

[6] Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140

[7] Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395

[8] Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294

[9] Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22

[10] Także z części obszaru gminy Długie

[11] Dz.U. z 1949 r. nr 24, poz. 165

[12] Dz.U. z 1950 r. nr 14, poz. 30

[13] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[14] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[15] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Będków (do 1870) Brzeziny Głowno (do 1870 i 1925–40 →) Jeżów (do 1870) Koluszki (de facto od 1940, de jure od 1949) Stryków (do 1870 i od 1923) Tomaszów (Mazowiecki) (do 1948 →) Ujazd (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bedoń (do 1874) Będków (od 1868) Biała (do 1954) Bratoszewice (do 1954) Brzeziny (od 1973) Ciosny (do 1954) Długie (1868–1953) Dmosin Dobra (do 1954) Gałków (do 1874) Gałkówek (1874–1954) Głowno (191?–25) Jeżów (od 1953) Katarzynów (do 1868 i 1953–54) Koluszki (od 1973) Lipiny (do 1954) Łazisko (do 1953) Łaznów (do 1953) Mikołajów (1868–1954) Mroga Dolna (do 1953) Niesułków (do 1954) Nowosolna (od 1973) Popień (do 1953) Rogów (od 1953) Rokiciny (od 1953) Stryków (191?–23) Stryków (od 1973) Ujazd (od 1953)
Gromady (1954–72)	Andrespol (1954–57 →) Będków (1954–72) Biała (1954–56 →) Borowa (1954–59) Bratoszewice (1954–72) Bronowice (1954–72) Chrusty Nowe / Nowe Chrusty (1954–72) Ciosny (1959–72) Dąbrówka Duża (1954–72) Dmosin (1954–72) Dobra (1954–72) Drzazgowa Wola (1954–59) Gałków Duży (1954–72) Gałkówek-Kolonia (1954–72) Janków (1954–59) Jeżów (1954–72) Kalonka (1954–59) Katarzynów (1954–72) Kołacin (1954–72) Koźle (1954–72) Lipiny (1954–72) Łaznów (1954–72) Nadolna (1954–61) Niesułków (1954–72) Niewiadów (1954–72) Olszowa (1954–59) Popielawy (1954–59) Prażki (1954–59) Redzeń Stary (1954–61) Rogów (1954–72) Rokiciny (1954–72) Różyca (1954–72) Skoszewy Stare / Stare Skoszewy (1954–72) Smardzew (1954–56 →) Swędów (1954–59) Ujazd (1954–72) Wierzchy (1954–59) Wola Cyrusowa (1954–59) Wola Łokotowa (1954–68) Zaborów (1954–72) Zawada (1954–72)