Fort główny artyleryjski 52 „Borek”
 nr rej. A-807 z 7 czerwca 1989[1]
| |
 Fort 52 Borek | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Część | |
| Data budowy |
1885–1886 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°00′02,43″N 19°54′14,54″E/50,000675 19,904039
| |
Fort 52 „Borek” – jeden z fortów Twierdzy Kraków. Powstał w latach 1885–1886, zaprojektował go najprawdopodobniej Daniel Salis-Soglio, a na jego wzór zbudowano trzy forty w Twierdzy Przemyśl. Fort 52 "Borek" zaliczał się do VIII sektora obronnego Twierdzy Kraków, obejmującego tereny między dolinami Wilgi i górnej Wisły. Jest to fort artyleryjski dwuwałowy. Wyższy wał był przeznaczony dla artylerii, a niższy - dla piechoty i lekkich dział. Kaponiery uzbrojono w mitraliezy, a następnie w karabiny maszynowe. W forcie znajduje się pierwsze w Krakowie trójpoziomowe podziemne skrzyżowanie tras do przemieszczania żołnierzy i transportu uzbrojenia.
Zadaniem fortu było ryglowanie wylotów głównych dróg oraz bronienie traktu wiedeńskiego (obecna Zakopianka) i podejść do pierścienia fortecznego od strony Libertowa. Fort nie wziął udziału w walkach I wojny światowej.
Podczas II wojny światowej w forcie przetrzymywani byli rosyjscy i francuscy jeńcy. 26 grudnia 1944 r. na przedpolu fortu wylądował przymusowo ze schowanym podwoziem amerykański samolot bombowy Boeing B-17 Fortress, który został uszkodzony podczas nalotu na rafinerię w Blechhammer (obecnie: Blachowni koło Kędzierzyna-Koźla), a jego załoga próbowała dolecieć na tereny kontrolowane przez Armię Czerwoną[2]. Do lat 90. XX wieku mieściła się tu baza samochodowa i sprzętowa spółdzielni budowlanej. Przez kilkanaście lat był niezagospodarowany i znajdował się w złym stanie technicznym. W latach 2013–2022 przeprowadzono rewitalizację fortu, a od 30 lipca 2022 r. będzie w zarządzie Centrum Kultury Podgórza oraz siedzibą Biblioteki Piosenki Polskiej[3]. W miejscu, gdzie w 1944 r. wylądował amerykański bombowiec, po wojnie wyrosły drzewa. W czerwcu 2022 r. teren został zagospodarowany i udostępniony dla mieszkańców jako park[4].
Fort 52 Borek znajduje się między ulicami Korpala, Władysława Krygowskiego oraz ulicą Forteczną w Krakowie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-10-04].
- ↑ Mateusz Drożdż, Szachownica z pawim piórem, Kraków 2013
- ↑ Kraków rewitalizuje fortyfikacje z XIX w. Dwa forty staną się ważnymi ośrodkami kultury (pol.).
- ↑ Park przy forcie „Borek” otwarty - Magiczny Kraków [online], krakow.pl [dostęp 2022-07-09].